H982 FKL

Η Porsche 928 GT του Τζέρεμι Κλάρκσον, του ενός εκ των παρουσιαστών της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εκπομπής αυτοκινήτου στον κόσμο, διέσχιζε τους δρόμους της Παταγονίας με τον V8 να μουγκρίζει.

Ήταν Οκτώβριος του 2014 και το Top Gear γύριζε το καθιερωμένο εορταστικό επεισόδιο της σεζόν για τα Χριστούγεννα, οι Άνδεις ήταν παγωμένες, λίγα μίλια μακριά από τη Γη του Πυρός, σε αργεντίνικο έδαφος, η πομπή με παρουσιαστές και παραγωγή πλησίαζε τα σύνορα με τη Χιλή στο Tolhuin, κοντά στην Ushuaia που ο Μαγγελάνος αποκάλεσε «χώρα των γιγάντων».

Ξαφνικά ορδές ντόπιων περικυκλώνουν το βρετανικό κομβόι, επικεντρώνονται στο αυτοκίνητο του Κλάρκσον, άναρθρες κραυγές, αντικείμενα, θρυμματισμένα τζάμια, ένα σύννεφο βίας μοιάζει έτοιμο να εκραγεί.

Η παραγωγή επικοινωνεί με το Λονδίνο, τα νέα είναι (πολύ) δυσάρεστα: η αργεντίνικη Πρεσβεία έχει αποστείλει επίσημη διαμαρτυρία στην αγγλική κυβέρνηση με κοινοποίηση στο παλάτι, ο τίτλος της είναι «η πρόκληση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή».

Η πινακίδα της Porsche του Κλάρκσον είναι σχεδόν casus belli, ένα H982 και πλάι τρία γράμματα της αλφαβήτου που δεν μπορεί να είναι τυχαία: FKL, το ακρωνύμιο μιας συστάδας νήσων που βρίσκονται μόλις εκατό μίλια μακριά, των Falklands ή αλλιώς Malvinas.

Έχουν περάσει 32 ολόκληρα χρόνια από τη Guerra de las Malvinas‎, όπως τη λένε οι ντόπιοι, κι όμως ο κόσμος δεν έχει ξεχάσει. Βετεράνοι έχουν περικυκλώσει τα αυτοκίνητα της πομπής των Βρετανών, καταστρέφουν τα παρμπρίζ και τις λαμαρίνες, με τις φλέβες πεταμένες απαιτούν την κεφαλή του Κλάρκσον επί πίνακι.

Τα νησιά Falklands βρίσκονται 300 μίλια από τις ακτές της Αργεντινής στον ατλαντικό ωκεανό και αποτελούν αποικία της Μεγάλης Βρετανίας, σύμφωνα με το βρετανικό συνταγματικό δίκαιο. Η Αργεντινή τις αποκαλεί «Μαλβίνες» και το 1981 τα δύο κράτη διεκδίκησαν την εδαφική κυριαρχία επί των νήσων.

Ο πληθυσμός τους ανέρχεται στα 1800 άτομα με την πλειονότητα να κατάγεται από βρετανικές οικογένειες που εγκαταστάθηκαν εκεί στις αρχές του 19ου αιώνα. Είναι μια περιοχή πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, γεγονός που επεξηγεί εν ολίγοις και τα αίτια της διαμάχης.

Η ένοπλη σύρραξη μεταξύ Αργεντινής και Βρετανίας διήρκεσε 48 ώρες.

Στο βρετανικό κοινοβούλιο, το 1982, ειπώθηκε ότι ο τίτλος κυριαρχίας της Βρετανίας προέρχεται από την πρώιμη εγκατάσταση Βρετανών, ενισχύεται από επίσημες δηλώσεις στο όνομα του αγγλικού στέμματος, από την εκτελεστική εξουσία και τον Μονάρχη, και ολοκληρώνεται μέσω ανοιχτής, συνεχούς αποτελεσματικής και ειρηνικής κατοχής και διοικήσεως των νήσων από το 1833 έως το 1982 όταν και προέκυψε η διαμάχη.

Εξαίρεση αποτελούν οι δέκα εβδομάδες βίαιης κατοχής από την Αργεντινή το 1982, όταν ο «Χενεράλ Γκαλτιέρι», ο Αργεντίνος στρατηγός και επικεφαλής της χούντας αποφάσισε να εισβάλλει στα νησιά και να τα βάλει με τη Σιδηρά Κυρία της Μεγάλης Βρετανίας, τη Μάργκαρετ Θάτσερ.

Η Αργεντινή επιτέθηκε και από αέρος και από θαλάσσης, οι Βρετανοί ήταν απροετοίμαστοι και αιφνιδιάστηκαν, η απάντησή τους όμως υπήρξε κάτι παραπάνω από δριμεία.

SAS, Royal Marines, αεροπλανοφόρα, αλεξιπτωτιστές, ένα κοκτέιλ special forces που κατατρόπωσε τους λατίνους και επιβεβαίωσε την κυριαρχία της Μεγάλης Βρετανίας στην περιοχή.

Με έναν πόλεμο που δεν «επισημοποιήθηκε» ποτέ, έναν πόλεμο που απασχόλησε ελάχιστα τον υπόλοιπο κόσμο και εγκαθίδρυσε την εδαφική κυριαρχία και το διοικητικό έλεγχο του Ηνωμένου Βασιλείου και από το 1982 δεν έχει υπάρξει άλλη επίσημη διεκδίκηση εκ μέρους Αργεντινής.

Το ζήτημα παραμένει εκκρεμές, δεν επιλύθηκε ποτέ από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Στα μέσα του 20ού αιώνα, η Αργεντινή ζήτησε την επίλυσή του μέσω διεθνούς διαιτησίας, αλλά εφόσον ο εξωδικαστικός αυτός τρόπος επίλυσης διαφορών εξαρτάται από τη συμφωνία και των δύο μερών, δεν καρποφόρησε, καθώς η Βρετανία αρνήθηκε να λάβει μέρος.

Οι περιπτώσεις αναβίωσης της εμπόλεμης διαμάχης των Falklands είναι είτε μεμονωμένα περιστατικά, όπως η ακούσια ή εκούσια πινακίδα του αυτοκινήτου του Τζέρεμι Κλάρκσον στο Top Gear, είτε τα κατά καιρούς ρεπορτάζ και οι δημοσιογραφικές έρευνες, κυρίως αργεντίνικων Μέσων.

Κανένα, ωστόσο, από αυτά τα ρεπορτάζ, καμία εκπομπή, καμία δήλωση και κανένα βιβλίο ή ταινία, δεν νοείται ότι μπορεί να πλησιάσει έστω σε ενδιαφέρον και ένταση το μύθο ενός αθλητικού γεγονότος, ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, «εκείνου» του αγώνα.

Το ημερολόγιο έγραφε 22 Ιουνίου του 1986. Αν 32 χρόνια μετά οι Αργεντίνοι επιτέθηκαν στο crew του Top Gear με φανατισμό και λύσσα, τριάμισι μόλις χρόνια μετά τη βρετανική επιβολή στα Falklands, το Παγκόσμιο Κύπελλο στο Μεξικό και η απίθανη ευκαιρία να αγωνιστούν κόντρα στους Άγγλους, έμοιαζε με θείο δώρο, θεία δίκη, ο καθένας προσθέτει το δικό του χαρακτηρισμό.

Ούτως ή άλλως, ήταν το Μουντιάλ του Ντιέγκο, τότε στο απόγειο της καριέρας του στη Νάπολι, αυτό όμως το διαπιστώσαμε εκ των υστέρων.

Η Αργεντινή, σε εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο, είχε καταφθάσει μέσα στη γκρίνια και την αμφισβήτηση. Ο εκλέκτορας Κάρλος Μπιλάρδο είχε μονίμως το φάντασμα του -ήρωα του ’78- Μενότι να πλανάται από πάνω του, θεωρείτο αμυντικογενής, συντηρητικός, άτολμος.

Η δήλωσή του, πριν ξεκινήσει το Μουντιάλ, ότι σε κάθε ομάδα είναι αρκετοί τρεις επιθετικογενείς ποδοσφαιριστές, είχε εξαγριώσει το κοινό στην Αργεντινή, το οποίο ήδη έπνεε μένα, εξ αιτίας του αποκλεισμού από την ομάδα του Ούγκο “El Loco” Γκάτι, του τερματοφύλακα που ενσάρκωνε το «όνειρο» του τοπικού ήρωα.

Ο ίδιος ο Μαραντόνα διηγείται στην αυτοβιογραφία του πως το κοινό στην Αργεντινή έτρεμε το ντεμπούτο κόντρα στους Νοτιοκορεάτες. Ο κόσμος πίστευε ότι η Αργεντινή θα διασυρθεί (!), διότι ο Μπιλάρδο την παρατάσσει με εννέα αμυντικούς και χωρίς καθαρό φορ.

Η biancoceleste, ωστόσο, προσπέρασε άνετα το εμπόδιο της φάσης των ομίλων, κέρδισε τη Νότιο Κορέα, κέρδισε και τη Βουλγαρία και η ισοπαλία με την κάτοχο του τροπαίου Ιταλία γέμισε με αυτοπεποίθηση τους ποδοσφαιριστές.

Στην πρώτη φάση των νοκ άουτ, στο λατινοαμερικάνικο ντέρμπι, η Ουρουγουάη λυγίζει από το γκολ του Πέδρο Πασκούλι, αλλά το κοινό εξακολουθεί να αδιαφορεί.

Στα προημιτελικά, όμως, προκύπτει ο ανομολόγητος πόθος.

Η Αγγλία που δυσκολεύτηκε να προκριθεί από τον όμιλο (πέρασε τελευταία αγωνιστική με ένα χατ-τρικ του Λίνεκερ εναντίον της Πολωνίας) αποκλείει την Παραγουάη και ο κόσμος φέρνει στο νου τα Falklands, την πατρίδα, τους νεκρούς, την εδαφική κυριαρχία, τη Θάτσερ.

Το παιχνίδι έχει μείνει στην ιστορία «για το γκολ του αιώνα», το πιο αναγνωρίσιμο γκολ στην ιστορία του ίδιου του ποδοσφαίρου, την εποποιΐα του Ντιέγκο. Το παράδοξο, όμως, είναι, πως «το γκολ» ήταν το άλλο. Εκείνο με το χέρι του Θεού.

Το γκολ σήμαινε πολλά περισσότερα απ’ όσα ο εξωτερικός θεατής μπορούσε να φανταστεί. Ο υπόλοιπος κόσμος ανέλυε το πρωτοεμφανιζόμενο 3-5-2 του Μπιλάρδο, με Βαλντάνο και Μπουρουσάγκα μπροστά από το μαέστρο, ο οποίος κινείτο παντελώς ελεύθερα μέσα στο χορτάρι.

Σε φάση άμυνας ο Μαραντόνα μετατρεπόταν σε φορ, οι δύο Χόρχε άνοιγαν στο πλάι για να πιέσουν και μόλις οι παθιασμένοι Αργεντινοί κέρδιζαν την κατοχή, στο γήπεδο απλωνόταν μια σπάνια τριάδα που λόγω της εξαιρετικής κατάστασης των δύο και τον εξωγήινο Pibe de Oro ήταν αδύνατον να αντιμετωπιστεί.

Έχουν γραφτεί εκατομμύρια αφιερώματα για την τεχνική του Ντιέγκο, για την ποδοσφαιρική του μοναδικότητα και την ευφυΐα του. Εκείνο το γκολ με το χέρι είναι για τους Αργεντινούς το πιο ωραίο αντικανονικό γκολ που είδαν ποτέ. Ειδικότερα, εάν συνδυαστεί με το σόλο του δεύτερου γκολ, οι δύο στιγμές θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι είναι όλο το ποδόσφαιρο.

Μόνο που στην προκειμένη περίπτωση, ο αγώνας Αγγλίας-Αργεντινής δεν αφορούσε (μόνο) το ποδόσφαιρο. Η μνήμη των Falklands ήταν ακόμη νωπή, η ήττα των Αργεντινών ταπεινωτική που μόνο μια νίκη και με τις δύο πλευρές του νομίσματος θα μπορούσε να αναπτερώσει το εθνικό φρόνημα.

Πάντοτε γεμάτος οξύμωρα θα είναι εκείνος ο αγώνας (που έληξε 2-1 με τον Λίνεκερ να μειώνει και το Τζον Μπαρνς να γίνεται στο τέλος μοιραίος, χάνοντας την ευκαιρία να στείλει το ματς στην παράταση). Ένας αγώνας για τον οποίον έχουν γραφεί τα πιο πολλά, έχουν ειπωθεί ακόμη περισσότερα και θα παραμένει στο διηνεκές το εμβληματικότερο ποδοσφαιρικό παιχνίδι όλων των εποχών σε Μουντιάλ για μια σειρά από λόγους.

«Όποιος κλέβει απ’ τους κλέφτες, έχει εκατό χρόνια άφεση αμαρτιών», είπε μετά το τέλος του αγώνα, σε ελεύθερη μετάφραση, ο Ντιέγκο. Το σκανδαλώδες γκολ με το χέρι του 51ου λεπτού, είναι μέχρι σήμερα η πρώτη απάντηση των Αργεντινών σε οποιαδήποτε συζήτηση με Άγγλους για ποδόσφαιρο. Η δεύτερη είναι το γκολ του 56ου λεπτού, τότε που ο χρόνος σταμάτησε και όλοι μαζί βρεθήκαμε για κάποια δευτερόλεπτα στο σύμπαν του Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα.

Το ξέρετε, το θυμάστε, το έχετε δει, είναι ίσως το πρώτο γκολ που σας έρχεται στο νου όταν κάποιος θέσει το άβολο ερώτημα «του πιο ωραίου γκολ όλων των εποχών» και είστε κάποιας ηλικίας. Δεν υπάρχει το πιο ωραίο γκολ.

Το σόλο του Μαραντόνα, ένα μόλις πεντάλεπτο μάλιστα μετά το σκανδαλώδες γκολ με το χέρι, είναι σαν να βιώνεις ένα θαύμα, είναι η ισορροπία του σύμπαντος, το γινγκ και το γιανγκ, το vice και το versa.

Ίσως γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο να επέλεξε την πινακίδα στην Porsche ο προβοκάτορας και αρκετά σωβινιστής Κλάρκσον.

Η προσωπική μου άποψη είναι πως η πινακίδα, όντως, παρέπεμπε στην ιστορία των Falklands, ανάγεται σε κάποιες πτυχές της βρετανικής κουλτούρας όλο αυτό, είναι μια εκδοχή του φλεγματισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο που άλλοτε γοητεύει και άλλοτε σκανδαλίζει.

Δεν είναι σωστό να συγκρίνει κανείς ποδόσφαιρο και πόλεμο, εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με έναν πόλεμο που δεν ήταν ποτέ «επίσημος», ήταν αντικανονικός όπως ακριβώς και το χέρι του Ντιέγκο που τρέλανε τον Σίλτον.

Το ποδόσφαιρο δεν είναι πεδίο ρεβανσισμού, είναι όμως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για γοητευτικές ιστορίες παραβολικού χαρακτήρα, είναι ένα ατέλειωτο οικοδόμημα με εκατοντάδες sidestories, παράπλευρες ιστορίες που το καθιστούν εκτός από αθλητικό, ενίοτε και οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και εθνικό αριστούργημα.

Η πρόκριση της Αργεντινής, ο τρόπος που προήλθε, τα δύο γκολ του Μαραντόνα, είχαν τρομερή επίδραση στις δύο χώρες, έγιναν αντικείμενο τραγουδιών (οι Pink Floyd με το Get your filthy hands off my desert είναι οι δηκτικότεροι), βιβλίων, κινηματογραφικών ταινιών.

Η πρόκριση και τα γκολ του Ντιέγκο (θέλουμε να πιστεύουμε ότι) εκδίωξαν το ολοκληρωτικό καθεστώς από την Αργεντινή. Την ίδια στιγμή, οι Συντηρητικοί της Θάτσερ επανεξελέγησαν, η Αγγλία τα Falklands φαινομενικά τα «έθαψε», η Αργεντινή δεν έπαψε να τα μνημονεύει ποτέ, μόνο που κάθε μα κάθε φορά προστίθεται το χέρι του Θεού και το γκολ του αιώνα.

Σε πολιτικό επίπεδο, οι σχέσεις των δύο κρατών εξομαλύνθηκαν, τα πρώτα βήματα έγιναν από το 1989 που το γενικότερο κλίμα επέτασσε την ομόνοια (πτώση του τείχους κλπ).

Σε μια συνάντηση κορυφής στη Μαδρίτη, οι δύο χώρες σφράγισαν το πέρασμα του πολέμου των 74 ημερών στη λήθη.

Λύση δεν δόθηκε, δεν ήταν δυνατόν να δοθεί ποτέ. Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ακόμη και σήμερα διεθνολόγους παγκόσμιας εμβέλειας, είναι αντικείμενο διατριβών του διεθνούς δικαίου, διδάσκεται στα Πανεπιστήμια. Τα Falklands ή Malvinas είναι κάτι πολύ περισσότερο από κακό χιούμορ ή σωβινισμό στην πινακίδα μιας Porsche.

Το ποδόσφαιρο, σε ορισμένες εκφάνσεις του, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα παιχνίδι ή ένα πεδίο εκτόνωσης της μάζας.

Οξύμωρα, διαφορετικές όψεις του νομίσματος, κάρμα, κισμέτ, κάθε λαός το ονομάζει και διαφορετικά.

Και ότι δεν εξηγείται, παραπέμπεται στην ανώτερη δύναμη, το υπέρλογο, το μεταφυσικό, το άυλο.

Στο χέρι του Θεού.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

Η λάβα του Ντιέγκο καίει ακόμα 

Ντιέγκο Μαραντόνα: Αντάρτης. Ήρωας. Ατίθασος. Θεός 

Ο Φερνάντο Σινιορίνι έζησε και το όνειρο και τον εφιάλτη του Μαραντόνα