Οι Πέντε Κύκλοι

Μετά από 38 χρόνια πορείας ως προπονητής, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου όπου μετά το τέλος ενός αγώνα είπα με ευχαρίστηση «Δεν έγινε κανένα λάθος»!

Το αναφέρω, γιατί συνήθως εμείς οι προπονητές, μόλις ολοκληρώνεται μία κούρσα, όλο και κάτι θα βρούμε να πούμε. Ψάχνουμε και την παραμικρή λεπτομέρεια.

Στην περίπτωση όμως του αγώνα του Νάσου (Γκαβέλα) και του Σωτήρη (Γκαραγκάνη) δεν έγινε ούτε ένα λάθος! Από τον προκριματικό μέχρι τον ημιτελικό και από τον ημιτελικό μέχρι τον Τελικό, όλα πήγαν όπως τα είχαμε σχεδιάσει.

Ο κόσμος βέβαια δεν ασχολείται με τις λεπτομέρειες που αφορούν σ’ έναν αγώνα. Αυτό που του μένει ως εικόνα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Ο χρόνος που γράφει το χρονόμετρο, η σημαία που κυματίζει στον ιστό, η χαρά των αθλητών, η συγκίνηση, ο Εθνικός ύμνος…

Κανείς δεν έχει δει τον “πόλεμο” που έχει προηγηθεί μήνες ή χρόνια νωρίτερα μέσα στα προπονητήρια. Τη “μάχη” την οποία έχουν δώσει οι αθλητές με τους προπονητές τους. Την αγωνία, την προσπάθεια, την ένταση, το πείσμα και τη θέληση που υπάρχουν για να βγει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ο Νάσος και ο Σωτήρης δούλευαν μήνες μέχρι να βγάλουν στο Τόκιο το σωστό αποτέλεσμα.

Κι όταν τους είδα πια να πετυχαίνουν τον στόχο που είχαν βάλει, αισθάνθηκα ότι πετούσα!

Ένιωσα… πώς να το περιγράψω με λόγια… να, κάπως σαν τον πατέρα Διαγόρα, όταν τον έβαλαν οι δυο Διαγορίδες γιοί του στους ώμους τους για να κάνουν μαζί τον γύρο του θριάμβου στην Αρχαία Ολυμπία!

Η κατάκτηση ενός Χρυσού μεταλλίου σε Ολυμπιακούς Αγώνες, βλέπετε, δεν είναι το αποκορύφωμα μόνο στην πορεία ενός αθλητή. Είναι και στην πορεία του προπονητή.

Η δική μου πορεία στην προπονητική ξεκίνησε μερικές δεκαετίες πριν, όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στη Γυμναστική Ακαδημία.

Νωρίτερα ήμουν αθλητής στο άλμα εις μήκος, αλλά, μόλις μπήκα στην Σχολή, σταμάτησα να προπονούμαι λόγω και κάποιων οικονομικών προβλημάτων που υπήρχαν τότε στην οικογένεια.

Μετά την αποφοίτησή μου, η τύχη τα έφερε έτσι, ώστε διορίστηκα σχετικά σύντομα και απ’ την Αθήνα βρέθηκα γυμναστής σ’ ένα σχολείο της Ρόδου.

Την ίδια περίοδο, ο Διαγόρας μού πρότεινε να εργαστώ στο σωματείο ως προπονητής, δέχτηκα και κάπου εκεί άρχισε ουσιαστικά η καριέρα μου στην προπονητική.

Εκείνη την εποχή, ο ΣΕΓΑΣ είχε αποφασίσει να δώσει μεγάλη προσοχή στη βάση του αθλητισμού, δημιουργώντας σε ολόκληρη την Ελλάδα τοπικές επιτροπές που είχαν ως στόχο την ανάδειξη νέων αθλητών υψηλού επιπέδου.

Η αύξηση του αριθμού των τοπικών επιτροπών συνοδεύτηκε από την αύξηση της δημιουργίας νέων σωματείων κι έτσι, από εκεί όπου στις αρχές της δεκαετίας του ’80 κάθε πρωτεύουσα νομού είχε ένα ή δύο σωματεία, ξαφνικά αυτά αυξήθηκαν σε τρία ή τέσσερα.

Κάθε σωματείο για να επιβιώσει έφερνε περισσότερα παιδιά και προπονητές και τελικά μέσα απ’ όλη αυτήν τη διαδικασία αυξήθηκαν σημαντικά τόσο ο συνολικός αριθμός των παιδιών που ασχολούνταν με τα αγωνίσματα του στίβου όσο και τα ταλέντα που θα αποτελούσαν την επόμενη γενιά του.

Μέχρι το τέλος του δεκαετίας του ’80 είχαν βγει σπουδαίοι αθλητές, μέχρι που το 1992 ήρθε η επιτυχία της Βούλας Πατουλίδου στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης. Η νίκη της Βούλας σε συνδυασμό με την αντίστοιχη του Πύρρου Δήμα στην άρση βαρών στην ίδια διοργάνωση έμελλε να φέρουν μια μεγάλη αλλαγή στον αθλητισμό.

Κυρίως στον τρόπο με τον οποίον σκέφτονταν και λειτουργούσαν οι αθλητές στις μεγάλες διοργανώσεις.

Μέχρι τότε, αν όχι όλοι, σίγουρα ένα ποσοστό πήγαινε στις μεγάλες διοργανώσεις με το σκεπτικό «πάω στον αγώνα για τη συμμετοχή».

Η Βούλα όμως ήταν ξεκάθαρο πως είχε πάει με το σκεπτικό «ήρθα για να κερδίσω!».

Το ίδιο ίσχυε και στην περίπτωση του Κώστα Κουκοδήμου, ο οποίος είχε τερματίσει έκτος στο μήκος.

Όταν η Βούλα και ο Πύρρος κέρδισαν τα Χρυσά μετάλλια, οι αθλητές και οι προπονητές στην Ελλάδα διαπίστωσαν ότι οι αντίπαλοί τους δεν είχαν κάτι περισσότερο από αυτούς.

Το μόνο που έπρεπε να κάνουν ήταν να πιστέψουν ακόμα περισσότερο στις δυνατότητές τους και να καταλάβουν ότι στους μεγάλους αγώνες μπορούσαν να διεκδικήσουν κάτι παραπάνω από μία απλή συμμετοχή.

Το αποτέλεσμα μέσα στα επόμενα χρόνια ήταν να ανέβει αρκετά το επίπεδο του στίβου στην Ελλάδα και να δημιουργηθούν μεγάλοι πρωταγωνιστές. Η Μπακογιάννη, ο Κεντέρης, ο Γκατσιούδης, η Θάνου, η Μανιάνι, η Κελεσίδου, η Ξάνθου και πολλοί άλλοι ακόμα…

Τη Νίκη Ξάνθου την είδα για πρώτη φορά στη Ρόδο σε ένα διασυλλογικό Πρωτάθλημα Παμπαίδων-Παγκορασίδων.

Παρακολουθώντας τον αγώνα των κοριτσιών στο μήκος, κάποια στιγμή είδα ένα κορίτσι 12-13 ετών που μου τράβηξε την προσοχή.

Όταν στο τέλος με ρώτησε ο Τεχνικός Σύμβουλος της τοπικής επιτροπής τι είδα στους αγώνες, του ανέφερα κάποια από τα παιδιά και επέστησα την προσοχή του στο κορίτσι που συμμετείχε στο μήκος. «Αυτό το παιδί είναι το μέλλον του αθλήματος», του είπα. Πράγματι! Όπως αποδείχθηκε στην πορεία, η Νίκη είχε το μήκος μέσα στο αίμα της!

Έμεινα στη Ρόδο για τρία χρόνια και στη συνέχεια επέστρεψα στην Αθήνα, παίρνοντας μαζί μου και κάποιους αθλητές.

Στα επόμενα χρόνια έγινα Ομοσπονδιακός προπονητής στον ΣΕΓΑΣ, μια θέση με πολύ μεγάλες ευθύνες αλλά και με πολύ πίεση.

Εμένα όμως ποτέ δεν με ενόχλησε η πίεση. Αντίθετα, θα έλεγα ότι μου αρέσει. Όσο πιο πιεστικά είναι τα πράγματα, τόσο περισσότερο αποδίδω.

Εκείνη την περίοδο βέβαια τα πράγματα στον στίβο ήταν ακόμη καλά. Κυρίως γιατί ήταν πολύ καλύτερα τα οικονομικά. Ό,τι ζητούσε ένας προπονητής, το είχε.

Τα τελευταία χρόνια όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει.

Εκτός από την οικονομική κρίση, η οποία έπληξε και το κομμάτι του αθλητισμού, φαίνεται πως άλλαξε και η γραμμή της Ομοσπονδίας.

Ενώ μέχρι πρότινος στόχος της ήταν η δημιουργία της βάσης για ανάπτυξη και παραγωγή υψηλού αθλητισμού, έχω την εντύπωση πως σιγά-σιγά αυτό άλλαξε κι έκανε στροφή προς το δρομικό κίνημα. Δηλαδή προς τον Μαραθώνιο και τους Ημιμαραθωνίους.

Παράλληλα, σημαντικό ρόλο φαίνεται να έπαιξε και το γεγονός ότι σταδιακά πολλοί προπονητές, οι οποίοι συνεργάζονταν με τον ΣΕΓΑΣ, άρχισαν να αναζητούν αλλού δουλειά, γιατί η Ομοσπονδία ελλείψει χρημάτων δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις.

Εγώ αποχώρησα το 2010, αφενός γιατί μέσα μου διαφωνούσα με την αλλαγή της τακτικής που ακολουθούσε η Ομοσπονδία, δυσκολεύοντας τους προπονητές να παράγουν έργο, και αφετέρου γιατί εκείνον τον χρόνο προέκυψε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας.

Απουσίασα από τον χώρο του αθλητισμού περίπου πέντε-έξι χρόνια.

Το μικρόβιο ωστόσο για τον στίβο και την προπονητική δεν είχε φύγει. Κι όταν ήρθε ο Νάσος πριν από πέντε χρόνια να με βρει, άναψε ξανά το σπίρτο!

Τότε ο Νάσος ήταν 17 χρόνων. Ήταν ο πρώτος αθλητής ΑμεΑ με τον οποίο συνεργάστηκα, αλλά από την πρώτη κιόλας μέρα τού ξεκαθάρισα ότι δεν θα τον αντιμετώπιζα ως αθλητή με αναπηρία.

«Να ξέρεις ότι θα σε αντιμετωπίσω ως αρτιμελή», του είπα, «Αν θέλεις να φτάσεις στο υψηλό επίπεδο όπου επιθυμείς, πρέπει να δουλέψεις σκληρά».

Ο ίδιος δεν έφερε καμία αντίρρηση. «Θέλω να γίνω Ολυμπιονίκης», απάντησε και ο τρόπος με τον οποίον το είπε έδειχνε πως δεν ήταν ένας νεαρός που εξέφραζε απλώς ένα εφηβικό του όνειρο. Είχε έναν στόχο και ήταν αποφασισμένος να τον πετύχει!

Το απέδειξε άλλωστε από την πρώτη στιγμή. Από την πρώτη προπόνηση όπου λειτουργούσε σαν  να ‘ταν στρατιώτης. Του έλεγες να κάνει ένα κι έκανε ένα!

Αυτή η διάθεση βοηθάει σημαντικά τη δουλειά του προπονητή. Του λύνει τα χέρια.

Για να φτάσει ένας αθλητής σε παγκόσμιο επίπεδο, στο μυαλό του θα πρέπει να έχει τους πέντε Ολυμπιακούς Κύκλους. Όπως συνδέονται αυτοί οι κύκλοι, έτσι πρέπει να συνδέονται και τα στοιχεία που θα τον βοηθήσουν στην εξέλιξή του και θα τον οδηγήσουν στο υψηλότερο επίπεδο της απόδοσής του.

Ο πρώτος κύκλος είναι το ταλέντο.

Ο δεύτερος η ψυχολογία.

Ο τρίτος η προπόνηση.

Ο τέταρτος η ομάδα, το τιμ των ανθρώπων δηλαδή που θα βρίσκεται δίπλα του.

Και ο πέμπτος είναι η θέληση και το πάθος.

Αν απουσιάζει ή αποκοπεί έστω κι ένας από τους κύκλους, τότε θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι κάτι δεν θα πάει καλά.

Στην περίπτωση του Νάσου υπήρχαν όλα τα στοιχεία.

Σκεφτείτε ότι μετά από έξι-επτά μήνες προπόνησης το 2018 έγινε Πρωταθλητής Ευρώπης στα 100μ. και 200μ.

Εκείνο το διάστημα, λόγω του νεαρού της ηλικίας του, δεν είχε συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό ήταν αυτό το οποίο είχε πετύχει.

Ήταν μόλις 18 χρόνων και ο μικρότερος σε ηλικία αθλητής που αναδείχθηκε Πρωταθλητής Ευρώπης στην Ιστορία των διοργανώσεων του στίβου στα ΑμεΑ.

Η παρουσία του στη διοργάνωση και ο ανταγωνισμός με τους άλλους αθλητές τον βοήθησαν να καταλάβει πώς είναι ο υψηλός αθλητισμός.

Το 2019 ήταν μια μεταβατική χρονιά, γιατί άρχισε να επιδεινώνεται το πρόβλημα που έχει με την όρασή του.

Διαπιστώσαμε ότι δεν μπορούσε πλέον να τρέχει μόνος του. Ξεκινούσε και στα 50-60μ. σταματούσε, γιατί δεν ήξερε πού να πάει. Ήταν όλα μαύρα μπροστά του.

Τότε ήταν που αποφασίσαμε να αλλάξει κατηγορία και να πάει σε εκείνη όπου θα τρέχει με οδηγό.

Δεν ήταν εύκολο να γίνει η αλλαγή, γιατί θα έπρεπε πρώτα να εγκριθεί από τις Επιτροπές της Διεθνούς Ομοσπονδίας.

Όταν εγκρίθηκε η αλλαγή κι αρχίσαμε να αναζητούμε τον οδηγό, βρέθηκε ο Σωτήρης.

Ένας πολύ αξιόλογος αθλητής, Πρωταθλητής στην Ελλάδα και με ρεκόρ πολύ καλύτερα από αυτά του Νάσου.

Μία από τις λεπτομέρειες που αφορούν στο τεχνικό μέρος της προπόνησης είναι ότι ο οδηγός πρέπει να είναι γρηγορότερος από τον αθλητή που συνοδεύει.

Και ο Σωτήρης ήταν το καταλληλότερο πρόσωπο.

Διότι εκτός από εξαιρετικός αθλητής είναι και ένα αξιόλογο παιδί και με φοβερή ψυχολογία!

Ειδικά στους αγώνες, έχει την ικανότητα να ελέγχει τα πάντα. Όταν διακρίνει ότι κάτι δεν πάει καλά στην κούρσα, ξέρει να παίρνει τον έλεγχο. Μπορεί να αλλάξει ακόμα και τον ρυθμό. Να πάει γρηγορότερα.

Αν δείτε την κούρσα στο Τόκιο από την πλαϊνή κάμερα που τρέχει παράλληλα με τους αθλητές, δεν βλέπεις ότι τρέχουν δύο άτομα! Νομίζεις πως τρέχει ένα! Ίδιο πόδι, ίδιο χέρι!

Για να φτάσουν βέβαια τα παιδιά μέχρι αυτό το σημείο, προπονούνταν μαζί μέρα-νύχτα. Είχαν έναν στόχο.

Το σημείο στο οποίο έπρεπε να δουλέψουμε πάρα πολύ ήταν ο συγχρονισμός.

Καταρχάς να εξηγήσω πως, όταν δύο άτομα κάθονται στον βατήρα της εκκίνησης δεμένοι στο χέρι, ο ένας με το δεξί και ο άλλος με το αριστερό, πρέπει να ξεκινήσουν με ανάποδο πόδι. Δηλαδή δεξί χέρι-αριστερό πόδι, αριστερό χέρι-δεξί πόδι. Με αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθεί η εναλλάξ κίνηση.

Επειδή ο Νάσος και ο Σωτήρης είναι δυο αθλητές που τρέχουν και μόνοι τους, είχαν μάθει να κάθονται στον βατήρα με το αριστερό πόδι.

Έπρεπε κάποιος να αλλάξει πόδι.

Αλλάξαμε τον Νάσο, γιατί θέλαμε ο Σωτήρης, ως οδηγός, να είναι πιο γρήγορος.

Φυσικά, επειδή μια τέτοια αλλαγή μπορεί να επηρεάσει την εκκίνηση ενός αθλητή που είναι η αρχή του παντός σ’ έναν αγώνα, εστιάσαμε πολύ σε αυτό το κομμάτι και ήταν εκείνο στο οποίο δουλέψαμε περισσότερο από όλα.

Στο Τόκιο έγινε ακριβώς ό,τι είχαμε πει γι’ αυτό και η κούρσα ουσιαστικά είχε τελειώσει μετά τα πρώτα 50μ. Ήταν τόσο βελτιωμένο το κομμάτι της εκκίνησης, ώστε αμέσως τα παιδιά βρέθηκαν να ηγούνται της κούρσας.

Η πρώτη ένδειξη ότι ο Νάσος με τον Σωτήρη θα πήγαιναν καλά στους Παραολυμπιακούς Αγώνες ήταν σε ένα Γκραν Πρι στίβου στο Ντουμπάι τον Φεβρουάριο του 2021.

Εκεί, χωρίς να γνωρίζουν ακόμη καλά ο ένας τον άλλο, σημείωσαν την καλύτερη επίδοση στον κόσμο!

Ο Νάσος μόλις είχε πάρει την οριστική έγκριση από την Επιτροπή να αλλάξει κατηγορία και ουσιαστικά ήταν η πρώτη φορά όπου θα βλέπαμε όλοι μαζί στην πράξη πώς θα λειτουργούσαν τα πράγματα στον αγώνα με οδηγό.

Στον επόμενο αγώνα, στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα, στην πρώτη κούρσα έκαναν Ευρωπαϊκό ρεκόρ το πρωί (10.98) και το απόγευμα, αν και έγινε ένα μικρό λάθος στην εκκίνηση, ισοφάρισαν τον χρόνο και πήραν το Χρυσό μετάλλιο.

Διαπιστώσαμε πως, αν βελτιώναμε ακόμα περισσότερο το κομμάτι της εκκίνησης, στο Τόκιο δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα.

Βέβαια, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες ακολουθήσαμε και μια τακτική.

Τα 100μ. δεν είναι μία κούρσα και τελειώσαμε. Είναι τρεις αγώνες. Ο προκριματικός, ο ημιτελικός και ο Τελικός. Η βασική κούρσα είναι ο ημιτελικός. Σ’ αυτόν δεν πρέπει να γίνει κανένα λάθος, διότι με το παραμικρό ο αθλητής μπορεί να βρεθεί εκτός Τελικού.

Όταν στον προκριματικό διαπιστώθηκε ότι ο Νάσος και ο Σωτήρης ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τους βασικούς αντιπάλους τους, αποφασίσαμε να αλλάξουμε την τακτική. Επιλέξαμε στον ημιτελικό να πάνε σε μια πιο χαλαρή κούρσα, ώστε στον Τελικό να δώσουν το 100%.

Αν δείτε μάλιστα τον ημιτελικό, θα διαπιστώσετε ότι στα τελευταία μέτρα ο Σωτήρης, βλέποντας τους αντιπάλους, κατέβασε την ταχύτητά του.

Στον Τελικό φυσικά έπρεπε να τα δώσουν όλα!

Τα παιδιά διαχειρίστηκαν άριστα την κατάσταση -ακόμα και το γεγονός ότι έβρεχε καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα- και τελικά έφτασαν στην πολύ μεγάλη επιτυχία τους.

Αυτό που θα κρατήσουμε πλέον από το Τόκιο είναι η εμπειρία.

Κάποιες φορές η διατήρηση στο υψηλότερο σημείο είναι πολύ πιο δύσκολη υπόθεση από το να φτάσεις σε αυτό.

Περιμένω σιγά-σιγά να κοπάσει ο θόρυβος που έκανε η μεγάλη επιτυχία των παιδιών και μετά θα ξεκινήσουμε ξανά απ’ την αρχή.

Σαν να μην έγινε τίποτα…

Βάζοντας πια έναν καινούργιο στόχο…

Ο Νέστορας Κολοβός είναι προπονητής του στίβου.

Επιμέλεια κειμένου: Έλενα Βογιατζή

Photo Credits: Γεωργία Παναγοπούλου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:

Νάσος Γκαβέλας: Τα Μάτια Της Ψυχής / Σωτήρης Γκαραγκάνης: Ένα Όνειρο Τρελό

Κατερίνα Πολυχρονίδη-Πατρώνη: Ο Ένας Για Τον Άλλον

Χαράλαμπος Ταϊγανίδης: Ένας Ευτυχισμένος Άνθρωπος

Αλεξάνδρα Σταματοπούλου: Η αποδοχή αρχίζει από μέσα σου

Δημοσθένης Μιχαλεντζάκης: Από τον Έβρο μέχρι το Τόκιο

Ανδρέας Κουτσούρης: Πέρα Από Τα Όρια

Παναγιώτης Κοντογιάννης: Αθλητές, όχι ήρωες / Ιωάννα Χρονοπούλου: Ο ίδιος άνθρωπος

Στέλιος Μαλακόπουλος: Δεύτερη Ευκαιρία!