Εκτός από το προφανές, δηλαδή να δείχνει, κάτι που σε χώρες όπως η Μαλαισία και η Ινδονησία (και με αυτόν τον τρόπο) θεωρείται άκρως προσβλητικό, έχει διάφορες χρήσεις και συμβολισμούς.
Ο σηκωμένος δείκτης του χεριού ταυτίζεται στο Ισλάμ με το Ταουχίντ, την έννοια του μονοθεϊσμού. Ο άνθρωπος τον πρωτοσήκωσε ψηλά για να ακολουθήσει νοητά την κίνηση αστέρων στον ουρανό. Στην τέχνη είναι σημάδι διδαχής. Ετσι, με το δεύτερο δάχτυλο προς τα πάνω, απεικονίζεται για παράδειγμα ο Πλάτωνας στην περίφημη νωπογραφία, «Σχολή των Αθηνών», του αναγεννησιακού Ραφαήλ.
Στη σύγχρονη εποχή, όταν ακολουθείται από κίνηση ταλάντωσης, σημαίνει την απαγόρευση. Και όταν παρατηρείται στα γήπεδα του μπάσκετ, σημαίνει συγκεκριμένα την απαγόρευση πρόσβασης στη ρακέτα, το «stop» στον επιτιθέμενο. Με “νονό” τον Ντικέμπε Μουτόμπο.
Ηχητικά, με τον νονό, ταιριάζει και η ηχητική συνοδεία του σβουριχτού κοψίματος από τον θηριώδη σέντερ: «no, no, no». Όχι, μπροστά μου δεν έχει τέτοια, το νόημα… Ένας από τους καλύτερους αμυντικούς (ανεξαρτήτως θέσης) του ΝΒΑ, δεν γινόταν να μην έχει μια signature move –έστω κι αν αυτή που καθιέρωσε ακολουθούσε την καθαρά αγωνιστική. Την τάπα.
Το σήμα-κατατεθέν του ανθρώπου που έπαιζε μέχρι τα 43 του στην κορυφαία λίγκα του πλανήτη υπήρξε προϊόν σκέψης. Προϊόν επιλογής μα και επιμονής. Αρχικά, ο δεινός μπλοκέρ κουνούσε (όχι το δάχτυλό του, αλλά) το κεφάλι του. «Man cannot fly in the house of Mutombo», έλεγε στον αντίπαλο.
Επειδή όμως η φράση ήταν τόσο μακρόσυρτη, ώστε ο άλλος μπορούσε να… πετάξει σε δεύτερο χρόνο κοντά του στη ρακέτα (το σπίτι του, ντε), ου μην και να τον αιφνιδιάσει μετά από μια γρήγορη επαναφορά, έγινε λιτός.
Ναι, και πιο προκλητικός. Γι’ αυτό και πλήρωσε χιλιάδες δολάρια στο ΝΒΑ κατόπιν τιμωριών, όταν του απαγορεύτηκε να προβαίνει στη συγκεκριμένη κίνηση, δείχνοντας τον εκάστοτε άμοιρο παίκτη που είχε κόψει.
Ο Ντικέμπε Μουτόμπο προστατεύει τη ρακέτα από τους Κόμπι Μπράιαντ και Τιμ Ντάνκαν σε αναμετρήσεις Σίξερς – Λέικερς και Χοκς – Σπερς / Photos by: Eurokinissi (Action Images).
Γιατρέ, προλαβαίνω στα 25;
Στη λεκάνη του Κονγκό ζουν και οι κοντούληδες Πυγμαίοι, μα στη δική του οικογένεια ήταν όλοι πανύψηλοι. Τους ξεπέρασε όλους ο κύριος των 218 εκατοστών. Πιο ψηλός ακόμα και από το αν βάλεις τα γράμματα όλων των… ονομάτων του, το ένα πάνω από το άλλο.
Ντικέμπε Μουτόμπο Εμπολόντο Μουκάμπα Ζαν-Ζακ Γουαμουτόμπο. Κρατήστε την… μπανάνα από τον σιδηρόδρομο. Αυτό ακριβώς σημαίνει το «ντικέμπε» σε τοπική διάλεκτο. Έτσι τον έλεγε από μωρό κι ο παππούς του, ο οποίος τον έβλεπε ψηλόλιγνο αλλά και να πέφτει συνέχεια, αδυνατώντας να ισορροπήσει. Να… σπάει, σαν μια μπανάνα.
Πατρίδα του η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Το Ζαΐρ, όπως το λέγαμε για δυόμισι δεκαετίες (1971-97). Ιδιαίτερη πατρίδα του η Κινσάσα. Η πρωτεύουσα της αχανούς χώρας στην καρδιά της Αφρικής, η πόλη που έχει χτιστεί αντικριστά με την Μπραζαβίλ. Την πρωτεύουσα της… σκέτης Δημοκρατίας του Κονγκό.
Στη μία όχθη του ομώνυμου ποταμού -που λειτουργεί ως φυσικό σύνορο- η μία πόλη, στην άλλη η δεύτερη. Για την ακρίβεια (και για… πέντε μέρες), ο Μουτόμπο γεννήθηκε στη Λεοπολντβίλ. Στις 25 Ιουνίου του 1966. Στις 30 Ιουνίου η πόλη πήρε τη σημερινή της ονομασία. Κινσάσα. Ανεξάρτητο κράτος από το 1960, η ΛΔ του Κονγκό προσπαθούσε να αποτινάξει ακόμα και τους συνειρμούς από την περίοδο της Βασιλείας του Βέλγου Λεοπόλδου Β’, με τις πρωτοφανείς θηριωδίες εις βάρος του ντόπιου πληθυσμού.
Επί Δικτάτορα Μομπούτου, ο οποίος μόλις είχε ανατρέψει άλλον Δικτάτορα (…) ώστε να πάρει την εξουσία, μεγάλωσε ο ψηλός. Μεσαίας τάξης η φαμίλια, με σχετική οικονομική άνεση. Διευθυντής σχολείου ο μπαμπάς. Σε ιδιωτικό -ουσιαστικά προπαρασκευαστικό, ώστε να ακολουθήσει καριέρα γιατρού- σχολείο πήγε ο Ντικέμπε.
Ήταν να μη δοκιμάσει το μπάσκετ στα 16 του, μετά από την μπάλα και τις πολεμικές τέχνες… Έριχνε κεφάλι πλέον και στους συγγενείς του. Ο πατέρας του ήταν που διείδε τις προοπτικές στη συγκεκριμένη κατεύθυνση και τον στήριξε, παρότι και ο νεαρός γούσταρε να γίνει γιατρός. Εξασφάλισε υποτροφία για αμερικανικό κολέγιο, το ταξίδι μόλις άρχιζε…
Ο Ντικέμπε Μουτόμπο σε ταξίδι του στην Αφρική.
Μεγάλος, στα 21 του, βρέθηκε στο Τζορτζτάουν. Ακόμα κι εκεί σκόπευε να σπουδάσει στην Ιατρική. Απογοητεύτηκε, όταν κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να κρατήσει δύο καρπούζια κάτω από την πελώρια μασχάλη του. Ακόμα περισσότερο απογοητεύτηκε που έμεινε εκτός παρκέ την πρώτη χρονιά, επειδή απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις.
Μιλούσε ακόμη μονάχα γαλλικά, στα οποία και απαντούσε τις πρώτες φορές -πιο μετά, στα παιχνίδια- σε δημοσιογράφους, χωρίς να το… καταλάβει (θεωρώντας ότι απαντά στα αγγλικά) και προκαλώντας το γέλιο. Και το δικό του γέλιο, το πηγαίο και τόσο ηχηρό… Σύντομα θα έφτανε να μιλάει καλά και τα ισπανικά και τα πορτογαλικά, πέρα από πέντε διαλέκτους της Κεντρικής Αφρικής.
Πρόγραμμα με τρομερή παράδοση στους σέντερ, αυτό του Τζορτζτάουν τού ήρθε κουτί. Παλιός σέντερ των Σέλτικς και ο προπονητής Τζον Τόμπσον, άκουσε σε ένα δείπνο τον (τότε προπονητή του στη Βοστώνη, κατοπινό της θρύλο και ως Πρόεδρο) Ρεντ Άουερμπαχ και καθιέρωσε σχήμα “δίδυμων πύργων”: και Μουτόμπο και Αλόνζο Μούρνινγκ!
Εποχή «Rejection row» στους Χόγιας και οι απορρίψεις/τάπες έδιναν και έπαιρναν. Σε μία από τις πρώτες του εμφανίσεις στο NCAA, o Αφρικανός έκανε 12 κοψίματα! Ψηφίστηκε δις και κορυφαίος αμυντικός της σούπερ ανταγωνιστικής περιφέρειας Big East.
Τα καλοκαίρια προσέθετε κι άλλα στοιχεία στο παιχνίδι του, κάνοντας ατομικές προπονήσεις με έναν άλλον απόφοιτο του κολεγίου, ονόματι Πατ Γιούιν.
Ναι, αλλά δεν ήταν πολύ μεγάλος και για να μπει στο ΝΒΑ, στα 25 του;
Ο Ντικέμπε Μουτόμπο σε ηλικία 22 και 23 ετών αντίστοιχα στο Τζόρτζταουν.
Υπερηχητικός και ρέκορντμαν
Όχι, δεν ήταν μεγάλος. Στο Νο.4 φρόντισαν να ντραφτάρουν το 1991 οι Νάγκετς τον ψηλό που είχε 15.2 πόντους, 12.2 ριμπάουντ και 4.7 μπλοκ στην τελευταία του κολεγιακή χρονιά. Και με γεωμετρική πρόοδο στην ευστοχία στις βολές… Από το 47% στο 59% κι από κει στο 70%!
Είχε κάνει καλή δουλειά ο κόουτς Τόμπσον, ο οποίος προκαλούσε συνεχώς το πουλέν του. Να γίνει καλύτερος, να γίνει πιο δυνατός αγωνιστικά μα και στη νοοτροπία. Εκείνο το απόγευμα που ο προπονητής των Χόγιας είχε κολλήσει στο ντουλαπάκι του ψηλού ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή για το Ζαΐρ (θέτοντάς τον προ των ευθυνών του στο επικείμενο ματς), έδειχνε τόσο μακρινό…
Πλέον, ακόμα και αν δεν πετύχαινε σε επαγγελματικό επίπεδο στο μπάσκετ, θα μπορούσε να απασχοληθεί σε ένα σωρό τομείς. Είχε δουλέψει ως ασκούμενος στο Κογκρέσο και την Παγκόσμια Τράπεζα (κολέγιο της Ουάσινγκτον το Τζορτζτάουν γαρ), κάνοντας μεταφράσεις και βοηθώντας σε εργασίες στους υπολογιστές, πήρε και πτυχίο στη Γλωσσολογία και τη Διπλωματία! Μα δεν τα χρειάστηκε όλα τούτα.
Μια χαρά μπασκετμπολίστας έγινε, και στο τοπ επίπεδο. Αν και δίχως ιδιαίτερο επιθετικό ταλέντο, ως ρούκι έβαζε 16.6 πόντους. Ο καλύτερος μέσος όρος της καριέρας του! Το run-and-gun παιχνίδι του “τρελού καθηγητή”, Πολ Γουέστχεντ, τον ευνόησε σχετικά και η χειρότερη αμυντικά ομάδα του ΝΒΑ ξεκόλλησε από την τελευταία θέση της κατάταξης. Ο ίδιος εκτοξεύτηκε κατευθείαν μέχρι το All Star Game.
Δεινός ριμπάουντερ, εκτός από μπλοκέρ, εκείνη την εποχή άρχισε και να κουνάει το δάχτυλο σε κάθε αντίπαλο που μόλις είχε κόψει. Του κόλλησαν και το παρατσούκλι «Mount Mutombo».
Βουνό είχαν να ανέβουν και οι Νάγκετς, μετά το 2-0 των Σουπερσόνικς στα πλέι οφ του 1994. Οι σειρές των πρώτων γύρων κρίνονταν τότε στις τρεις νίκες…
Με την πλάτη στον τοίχο αλλά και το μυαλό στο… όνειρο που είδε ότι η παρέα του, θα έκανε την ανατροπή, ο Κονγκολέζος έκανε και θηριώδες νταμπλ-νταμπλ (19 π., 13 ρ.) με 6 τάπες στο Game 3. Συνέχισε αναλόγως, τάπωσε και τον Σον Κεμπ με τα ελατήρια στα πόδια στο τέλος του πέμπτου αγώνα. Το Ντένβερ έκανε όντως το 3-2 και το Σιάτλ έγινε το πρώτο Νο.1 στην ιστορία που αποκλείστηκε από Νο.8 περιφέρειας!
Ο Ντικέμπε Μουτόμπο με τη φανέλα των Ντένβερ Νάγκετς.
Η εικόνα στη λήξη του πεσμένου Μουτόμπο, πρώτα ανάσκελα και κρατώντας την μπάλα πάνω από το κεφάλι του, κατόπιν μπρούμυτα να κλαίει από τη χαρά του, ήταν η πιο δυνατή εικόνα ολόκληρης εκείνης της ποστ σίζον. Οι δε 31 τάπες του συνιστούσαν ρεκόρ για best-of-five σειρά.
Την επόμενη χρονιά ψηφίστηκε κορυφαίος αμυντικός της λίγκας. Πρόεδρος και Τζένεραλ Μάνατζερ των «σβώλων», ο Μπέρνι Μπίκερσταφ είχε γίνει πια και προπονητής τους. Ο άνθρωπος που τον επέλεξε στο ντραφτ τον πέρασε και στο επόμενο επίπεδο. Μα είπε «no», όταν εκείνος αξίωσε δεκαετές (!) συμβόλαιο.
Δις φιναλίστ και στα μέρη του (Χ)Ακίμ
Στην Ατλάντα, όπου βρήκε τελικά το 1996 πενταετές συμβόλαιο για πάνω από 50 εκατ. δολάρια, ο Μουτόμπο έπαιξε το καλύτερο μπάσκετ της καριέρας του. Στην περιφερειακή γραμμή δέσποζε ο σούτινγκ γκαρντ Στιβ Σμιθ, ντραφτ πικ αμέσως μετά απ’ αυτόν (Νο.5) το ’91! Πήρε κι άλλα τρία βραβεία καλύτερου αμυντικού ο Αφρικανός. Σε βάθος επταετίας στο ΝΒΑ, τα έξι είχαν πάρει αυτός και ο παρτενέρ του στους Χόγιας, ο Μούρνινγκ!
Έφτασε να κατεβάζει πάνω από 14 ριμπάουντ επί δύο σεζόν, μα τη δεύτερη εξ αυτών (2000-2001) την ολοκλήρωσε στη Φιλαδέλφεια. Καλύτερα για τον ίδιο! Έφτασε στους τελικούς της λίγκας, βλέπετε. Κίνησε μάλιστα τις διαδικασίες για το τρέιντ, ως συμμετέχων στο All Star Game υπό τις οδηγίες του Λάρι Μπράουν και στο πλευρό του Άλεν Αϊβερσον.
Ο Ντικέμπε Μουτόμπο ανάμεσα στους Άλεν Άιβερσον και Μάικλ Τζόρνταν στο All Star Game του 2002 / Photo by: Eurokinissi (Action Images).
Μαζί γύρισαν τον αγώνα επίδειξης από το -21 για λογαριασμό της Ανατολής. Λίγες ημέρες αργότερα, σε τρέιντ με τον Τόνι Κούκοτς, ξανάσμιγε μαζί τους -και με 13.9 πόντους και 13.,7 ριμπάουντ στα πλέι οφ, έφτανε μέχρι την πηγή. Το νερό το ήπιαν οι Λέικερς με 4-1. Ακόμα πάντως και απέναντι στον Σακίλ Ο’Νιλ κατέγραψε αντίστοιχο 16.8-12.2, ρίχνοντας και 2.2 κοψίματα.
Η κατά γενική ομολογία καλύτερή του χρονιά ακολουθήθηκε από μία ακόμα με μέσους όρους νταμπλ-νταμπλ. Η τελευταία του με διπλά νούμερα. Είχε πια γεράσει μπασκετικά, άρχισαν και οι τραυματισμοί. Ένας τέτοιος στον καρπό τον περιόρισε σε 24 εμφανίσεις την περίοδο 2002-2003 με τη φανέλα των Νετς. Στις άλλες 10 δικές του στα πλέι οφ έπαιξε ελάχιστα, εντούτοις συμμετείχε έστω κι έτσι για δεύτερη φορά σε NBA finals.
Μια λίγο καλύτερη σεζόν στη Νέα Υόρκη, με χάιλαϊτ τις 10 τάπες του κόντρα στο… Νιου Τζέρσεϊ, άλλες πέντε σεζόν στο Χιούστον, τέλος. Ε, καιρός ήταν, έχοντας φτάσει πια προ των 43ων γενεθλίων του.
“Χρημάτισε” δηλαδή και μέντορας του Γιάο Μινγκ στους Ρόκετς, αναρριχώμενος στη δεύτερη θέση των κορυφαίων μπλοκέρ στην ιστορία του Πρωταθλήματος. Πίσω από τον τοπικό ήρωα. Τον Ολάζουον.
Όταν ο (κολεγιόπαις, μα και τότε στο Χιούστον) Χακίμ λεγόταν ακόμη Ακίμ, o Μουτόμπο ξεκινούσε να παίζει μπάσκετ στο Κονγκό. Το πρώτο του παρατσούκλι, με “νονό” τον αδερφό του, τον Ίλο, ήταν «Ολάζουον»…
Ο Ντικέμπε Μουτόμπο με τη φανέλα των Νιου Γιορκ Νικς / Photo by: Eurokinissi (EPA).
Θείος του Καμπενγκέλε, σωτήρας χιλιάδων
Με τον Ίλο, παραμπιπτόντως, είχαν πάει μαζί στις ΗΠΑ. Τον δύσκολο πρώτο καιρό εκείνος μίλαγε στο τηλέφωνο στη μητέρα τους και ο «Ντέκε», κατά πώς τον αποκαλούν χάριν συντομίας εκεί, στον πατέρα τους. Λιγοστός ο χρόνος και κυρίως τα λεφτά για… υπερπόντιες κλήσεις.
Αν ήξερε, θα έπαιρνε ο ίδιος τη μαμά του… Την έχασε νωρίς, το 1998, όταν σε μία από τις πάμπολλες περιόδους εμφύλιων συγκρούσεων στην πατρίδα τους διατάχθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας. Η κυρία Μουτόμπο κατέρρευσε σπίτι της και δεν της επιτράπηκε να πάει στο νοσοκομείο άμεσα. Αν είχε φτάσει έγκαιρα, θα ζούσε. Ήταν εκείνη που πάντα έλεγε στα παιδιά της «να βοηθάτε τους άλλους, χωρίς να περιμένετε ανταπόδοση».
Γι’ αυτό και το ψηλότερο τέκνο της έγινε, μετά την αποχώρησή του από την ενεργό δράση (και την απόσυρση του δικού του «55» σε Ντένβερ και Ατλάντα), ένας σύγχρονος ευεργέτης της πατρίδας του. Εκατομμύρια σε δωρεές, ανέγερση νοσοκομείου στη μνήμη της μάνας του, πλήθος μικρότερων συνεισφορών στην τοπική κοινότητα…
Στον πρώτο του χρόνο στις ΗΠΑ είχε χάσει τον μεγαλύτερο αδερφό του, τον Κανίντα, από όγκο στον εγκέφαλο. Ακριβώς το ίδιο διαπιστώθηκε και στον Ντικέμπε μετέπειτα. Αν μη τι άλλο, είναι μαχητής.
Αργότερα στα μέρη μας ήρθε ο ανιψιός του. Ο δυναμίτης Εμφιόντου Καμπενγκέλε, γιος της μικρότερης αδερφής του. Μία που τον είδαμε, μία που την έκανε για Βενέτσια (αφού δεν τον γούσταρε και ο Τζοάν Πλάθα) ο Καναδοκονγκολέζος σέντερ.
Το πρώτο συνθετικό της εθνικότητάς του (Καναδο-) οφείλεται στο ότι, με το που επελέγη στο ντραφτ ο θείος του, έφερε στη Βόρεια Αμερική όσους συγγενείς του το επιθυμούσαν. Πάντα πρώτος να τείνει χείρα βοηθείας.
Πάνω στα παρκέ και κάθε φορά που (μαζεύοντας ένα ριμπάουντ) γράπωνε την μπάλα, έτεινε τους αγκώνες του. Για να την προστατεύσει. Έτσι ακριβώς τραυμάτισε από τον Μάικλ Τζόρνταν και τον δάσκαλό του, τον Γιούιν, μέχρι τον Ρέι Άλεν και τον ΛεΜπρον Τζέιμς.
Για ένα άλλο όμως σημείο των άνω άκρων του έμεινε στην ιστορία. Ο δείκτης του τραυμάτιζε ψυχολογικά τους αντιπάλους του.
CHECK IT OUT: Αχιλλέας Παπαδημητρίου: Άφησέ με…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πάτρικ Γιούιν: O Σίσυφος και οι βράχοι του