Ναι, οι εποχές έχουν αλλάξει. Και έχουν αλλάξει πολύ.
Όντως, όταν ήμασταν παιδιά, βάζαμε στον τέρμα τον πιο ατάλαντο, τον πιο κοντό, τον πιο παχύ. Όντως, τα προηγούμενα χρόνια, βλέπαμε -και στο υψηλό επίπεδο- τερματοφύλακες που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις. Όλα αυτά, όμως, στην παλιά εποχή.
Πλέον, η θέση του τερματοφύλακα εξελίσσεται, ακολουθεί το ρεύμα του εκσυγχρονισμού στο μοντέρνο ποδόσφαιρο, μπαίνει σε άλλες βάσεις, τις οποίες θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς και ως επιστημονικές.
Κοντοί για τη θέση, πλέον, δεν προβλέπονται. Μη έξυπνοι επίσης. Οι προδιαγραφές είναι πολύ συγκεκριμένες και πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα, καθώς ο ανταγωνισμός είναι πολύ υψηλού επιπέδου.
Χτίζουμε, ας πούμε, την προσωπικότητα του τερματοφύλακα από την εφηβεία του. Επιθυμούμε να του ενισχύσουμε τη θέληση. Θέλουμε, επίσης, να δούμε ποιο είναι το επίπεδο της δεκτικότητάς του σε οτιδήποτε αφορά το παιχνίδι και τις απαιτήσεις του, σ’ αυτήν την νέα εποχή.
Τσεκάρουμε, από νωρίς, τα φυσικά προσόντα. Αν θέλεις να γίνεις πραγματικά επαγγελματίας τερματοφύλακας -με ότι αυτό συνεπάγεται- πρέπει να έχεις μίνιμουμ ύψος 1.85μ., δεν γίνεται διαφορετικά. Η αλτικότητα, επίσης, μετράει πάρα πολύ, είναι ένα ιδιαίτερα βασικό στοιχείο.
Το διάβασμα των φάσεων και η ικανότητα πάνω σ’ αυτό το κομμάτι θα καθορίσει το νέο τερματοφύλακα. Το σύγχρονο ποδόσφαιρο κρίνεται στις λεπτομέρειες, οι φάσεις διαδέχονται η μία την άλλη και η ικανότητα του να προβλέπει κανείς μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Τέλος, η ταχύτητα, και στο σώμα και στη σκέψη. Δεν μπορεί να σταθεί τερματοφύλακας που δεν είναι γρήγορος, αυτό πια είναι εντελώς ξεκάθαρο.
Τα τελευταία 20 χρόνια, σχολές όπως η ισπανική και η ιταλική έφεραν νέα μοντέλα προπόνησης, τα οποία, το καθένα με το δικό του τρόπο, αποτέλεσαν βοηθητικά όπλα στο οπλοστάσιο ενός τερματοφύλακα.
Η τεχνική ενός γκολκίπερ μπορεί να βελτιωθεί, τα φυσικά προσόντα που έχουν να κάνουν με τη φύση ή, αν θέλετε, με το Θεό, λιγότερο. Όπως βελτιώνεται και η αντίληψη ενός γκολκίπερ για τον τρόπο που παίζεται το παιχνίδι αλλά και τα συστήματα που χρησιμοποιεί ο προπονητής του.
Δεν μπορείς να μπεις στο γήπεδο να παίξεις, αν δεν γνωρίζεις τέλεια όλα τα συστήματα και τις απαιτήσεις τους. Διαφορετικά θα παίξεις στο 4-2-3-1, διαφορετικά θα σταθείς αν η ομάδα σου παίζει με τρεις κεντρικούς αμυντικούς πίσω, διαφορετικά θα συμπεριφερθείς αγωνιστικά στο 4-4-2.
Πρέπει να βρίσκεσαι πάντα στο κατάλληλο σημείο για να αναχαιτίσεις μία επίθεση, αλλά θα πρέπει να γνωρίζεις και πώς θα χτίσεις μία επίθεση, η οποία, έτσι και αλλιώς, συχνά θα ξεκινάει από τα δικά σου πόδια. Θα πρέπει να γνωρίζεις πού να πασάρεις, πώς να το κάνεις και σε ποιο χρόνο. Όλα αυτά παίζουν το δικό τους ρόλο, κατά τη διάρκεια του αγώνα.
Ο Θόδωρος Κάντας, σε εκπαιδευτικό καμπ, στο πλευρό του Νίκου Σαργκάνη.
Για να φτάσει κάποιος να υπολογίζεται σοβαρά στο ροτέισον της ομάδας του, πρέπει να έχει πολύ «ποδόσφαιρο μέσα του». Να γνωρίζει, επίσης, άριστα το χώρο του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου και τις σύγχρονες τάσεις του αθλήματος καθώς και να ταυτίζεται απόλυτα με τα «θέλω» του προπονητή του.
Να είναι δηλαδή ένα πλήρες ποδοσφαιρικό πακέτο. Να αποκρούει, να οργανώνει, να δημιουργεί, να χρησιμοποιεί με την ίδια ευχέρεια πόδια και χέρια.
Υπάρχουν πολλά εξειδικευμένα κομμάτια. Στην απόκρουση, για παράδειγμα. Πότε πρέπει να πας σε ψηλή απόκρουση, πότε σε μέση, πώς θα βάλεις τα χέρια σου, ανάλογα με το πώς θα έρχεται η μπάλα, πώς θα ασκηθείς στα τετ-α-τετ. Υπάρχουν τεχνικές που -αριθμώντας τες- είναι, πλέον, πάνω από 35.
Στην ανάπτυξη του παιχνιδιού, τα ίδια. Πότε πρέπει να επιλέξεις τη συρτή μπάλα, πότε τη μεσαία, πότε πρέπει να παίξεις με την μπάλα ψηλά. Και η ενδεδειγμένη, για το συμφέρον της ομάδας, επιλογή, πρέπει να γίνει σε ελάχιστα δευτερόλεπτα.
Όλα όσα ανέφερα, όμως, είναι μόλις το 50% ενός γκολκίπερ. Το άλλο 50%, που σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι και μεγαλύτερο ποσοστό, έχει να κάνει με το καθαρά ψυχολογικό κομμάτι. Μπορεί να είσαι κλάση ως τερματοφύλακας αλλά να μην μπορείς να ξεπερνάς τις αναποδιές και τις δυσκολίες.
Προφανώς, τα ψυχολογικά χαρίσματα δεν γίνεται να κατακτηθούν από τη μία στιγμή στην άλλη. Θέλουν χρόνο, θέλουν κόπο, θέλουν δουλειά. Ο προπονητής, από την πλευρά του, οφείλει να έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει τους παράγοντες του αθλητή που έχει απέναντί του, αθλητικούς και καθαρά ανθρώπινους, για να φτάσει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Παράδειγμα: στο νεαρό τερματοφύλακα δίνουμε υποχρεώσεις. Τον ωθούμε, επίσης, στην αυτοκριτική. Πριν και μετά από κάθε προπόνηση, πριν και μετά από κάθε παιχνίδι. Σε βάθος χρόνου, πλάθουμε έτσι το χαρακτήρα, ώστε κάποιος να μπορεί να ξεπεράσει την οποιαδήποτε κακή στιγμή μέσα στο παιχνίδι και να πηγαίνει παρακάτω. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί τα λάθη του τερματοφύλακα «χτυπάνε» πολύ.
Ευτυχώς, στην Ελλάδα γίνεται καλή δουλειά και αυτό θα πρέπει να το ξέρετε. Ξεπήδησαν τερματοφύλακες με ταλέντο, όπως ο Καρνέζης, ο Πασχαλάκης, ο Μπάρκας και ο Διούδης, για να αναφέρουμε και μερικά ονόματα. Ο Παναθηναϊκός δημιούργησε σχολή, έκανε καλή και συστηματική δουλειά σ’ αυτό το κομμάτι και έβγαλε τερματοφύλακες υπηρετώντας έναν προγραμματισμό συγκεκριμένο.
Άλλα παιδιά, όπως ο Πασχαλάκης, δούλεψαν πολύ. Ο Αλέξανδρος, ας πούμε, τη σεζόν 2015-16 στον Πανθρακικό βελτιώθηκε πάρα πολύ, δούλεψε πάρα πολύ για να γίνει αυτός που βλέπετε όλοι σήμερα. Τίποτα δεν ήταν είναι τυχαίο.
Στερούμαστε, όμως, τη μεθοδολογία, δεν έχουμε ακόμα απόλυτα κατακτήσει τις σωστές βάσεις. Τον Παναθηναϊκό τον ακολούθησε, σε κάποιο βαθμό, ο Ολυμπιακός και τώρα η ΑΕΚ που δουλεύει σωστά με τον Μπάρκα.
Καρνέζης, Πασχαλάκης, Μπάρκας / Photo by: Nikos Vichos, INTIME.
Στη Γερμανία, όμως, για να δώσω ένα παράδειγμα, δουλεύουν πάνω από 10 χρόνια για να παραδώσουν έναν καλό τερματοφύλακα στην πρώτη ομάδα. Εναν τερματοφύλακα που θα είναι απολύτως έτοιμος, σωματικά, τακτικά και ψυχολογικά.
Πρότυπα -με την έννοια τη στενή που δίναμε παλιά- δεν πρέπει να υπάρχουν και αυτό θα πρέπει να το γνωρίζετε, επίσης. Ένας καλός γκολκίπερ θα πρέπει να αντλεί πράγματα και πληροφορίες από όλους, αν είναι δυνατόν, τους συναδέλφους του αλλά παράλληλα να είναι σε θέση να χτίζει το δικό του μοντέλο και να φτιάξει το δικό του όνομα.
Δεν σας κρύβω ότι μου αρέσει ο Μπουφόν, για μία σειρά από λόγους. Τα νέα παιδιά μπορούν επίσης να παραδειγματιστούν από τον Ντοναρούμα, ο οποίος, στα 19 του, είναι βασικός σε μία μεγάλη ομάδα. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να γίνει Μπουφόν και Ντοναρούμα. Μπορείς, απλά, να αρχίσεις και να τελειώσεις την καριέρα σου με το σωστό τρόπο.
Η οικογένεια θα παίξει μεγάλο ρόλο σ’ αυτό, αυτή θα δώσει την πρώτη ώθηση. Αλλά μέχρι εκεί. Άλλου είδους παρεμβάσεις δεν χρειάζονται. Έχω ταξιδέψει παντού στην Ευρώπη, γονείς στα γήπεδα εν ώρα προπόνησης δεν υπάρχουν πουθενά. Το μόνο που πραγματικά μπορούν να κάνουν οι γονείς σε μία προπόνηση είναι τον μεταφορέα, να φέρουν και να πάρουν το παιδί τους από το γήπεδο. Τίποτα άλλο.
Οι γονείς αρχίζουν να ρωτούν όταν το παιδί τους βρίσκεται ακόμη σε πολύ μικρή ηλικία. Απαντάμε: στα 12 έτη, ας πούμε, η φύση δεν έχει μιλήσει ακόμα για το παιδί σου. Κανένα παιδί δεν είναι έτοιμο, σ’ αυτήν την ηλικία. Άφησε, λοιπόν, τον προπονητή να κρίνει, επένδυσε χρόνο. Πρόκειται για μία επένδυση ζωής. Όταν τα πράγματα γίνουν σωστά, θα προκύψει, πάνω απ’ όλα, ένας καλλιεργημένος άνθρωπος. Πρώτα βάζουμε την προσωπικότητα και τη θέληση. Το ταλέντο δουλεύεται και σε βάθος χρόνου.
Οπότε, γονείς, μη βιάζεστε και δώστε «αέρα» στα παιδιά σας.
Ο Θόδωρος Κάντας είναι προπονητής τερματοφυλάκων, κάτοχος διπλώματος UEFA B PRO.