Η θέση του γυμναστή φυσικής κατάστασης

Σήμερα η αθλητική βιομηχανία ιδεών προπονητικής εξελίσσεται και οι νεότεροι αθλητές πλέουν σε έναν ωκεανό υπερπληροφόρησης.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην ξέρουν τι πρέπει να κρατήσουν, να εμπιστευθούν, τι να δοκιμάσουν και σε ποιο προπονητικό μοτίβο να προσκολληθούν.

Όλα τα δεδομένα συσχετίζονται με τον τύπου αθλήματος και, αν μιλάμε για ομαδικά αθλήματα, όπως το μπάσκετ και το βόλεϊ, χρειάζεται να λάβουμε υπόψη συνιστώσες όπως η θέση (ή οι θέσεις) του παίκτη, αν θα είναι στους starters, ο χρόνος συμμετοχής, το ρόστερ του αντιπάλου, ως πιο εξειδικευμένη προσέγγιση.

Το μπάσκετ και το βόλεϊ είναι πιο απαιτητικά κινησιολογικά και πνευματικά από το ποδόσφαιρο. Αυτό φαίνεται και από τα rates σε συστήματα αξιολόγησης, όπως το PIR στο μπάσκετ που υπάρχουν τουλάχιστον 11 συνιστώσες.

Ταυτόχρονα, οι γνώσεις πάνω σε θέματα που βοηθούν και εξελίσσουν τον παίκτη σε αθλητή, όπως η αθλητική διατροφή, η λειτουργική προπόνηση για τη βελτίωση της προπόνησης γηπέδου, οι νεότερες φόρμουλες σχετικά με την αποκατάσταση, είναι περιορισμένες και χρήζουν αναθεώρησης.

Συνεπώς, ο αθλητής μπορεί να πέσει σε παγίδες, όπως ότι η δική του προπόνηση μπορεί να ταιριάζει με κάποιου άλλου διαφορετικού αθλήματος ή με ενός συμπαίκτη του με άλλη αθλητική φυσιολογία. Ένα ακόμα λάθος είναι η προπόνηση τύπου bodybuilding να γίνεται βασικός τύπος προπόνησης φυσικής κατάστασης (Φ.Κ).

Εξειδίκευση και εμπιστοσύνη απαντούν στα προβλήματα

Τα νοσηρά σημεία στους αθλητές σήμερα είναι η απουσία μίας συγκεκριμένης συντονισμένης εκπαίδευσης και υποστήριξης όσον αφορά στον τρόπο φορμαρίσματος, αποφόρτισης και πρόληψης τραυματισμών, το γεγονός ότι δεν υπάρχουν τρόποι γρηγορότερης επιστροφής στις προπονήσεις, η απουσία ποιοτικού και ποσοτικού προφίλ φορτίου με ταυτόχρονη εξατομίκευση. Δηλαδή έχουν φτάσει σε σημείο οι νεότεροι αθλητές να είναι ελαφρώς φυγόπονοι και να επαφίενται σε πεπαλαιωμένες τεχνικές.

Σε αυτό θα χρειαστεί να επέμβει και η διοίκηση, δίνοντας χώρο και ευκαιρίες σε νεότερους εξειδικευμένους με υψηλού επιπέδου κατάρτιση για το άθλημα. Οπότε ο αθλητής θα είναι σε θέση να εμπιστεύεται και να δέχεται ορισμένες ίσως λίγο διαφοροποιημένες τακτικές, όσον αφορά στη βελτίωση σωματοδομής, κινησιολογικού προφίλ, γενικότερης απόδοσης και φυσικής-πνευματικής κατάστασης.

Ο κάθε αθλητής μπορεί να διατηρεί μία ρουτίνα, ακόμα και αλλάζοντας προπονητικό επιτελείο. Επειδή όμως υπάρχουν νεότερα δεδομένα σχετικά με την απόδοση και την υγεία του παίκτη, συμβουλεύουμε τον εκάστοτε αθλητή να διαθέτει μια ελαστικότητα στις ρουτίνες του, με αποφυγή του αισθήματος του φόβου του νεωτερισμού και δοκιμάζοντας για ένα χρονικό διάστημα ένα υβριδικό μοντέλο προπόνησης φυσικής κατάστασης, μεθόδων ανάρρωσης και διατροφικών πρωτοκόλλων.

Κανείς δεν είναι παντογνώστης ούτε έχει το αλάθητο. Ο παίκτης μαθαίνει από τον προπονητή και ο προπονητής από τους παίκτες. Είναι σημαντικό να υπάρχει εμπιστοσύνη, συνεννόηση και κυρίως το αίσθημα του κοινού στόχου, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε αθλητές ομαδικών αθλημάτων.

Μια αστοχία ίσως από την πλευρά αθλητών είναι πως δεν επενδύουν στο να ασχοληθούν με το ομαδικό, αντ’ αυτού δίνουν σημασία στο ατομικό κομμάτι επίδοσης, γεγονός που σε ένα κλειστό ρόστερ, με πέντε αθλητές να χρειάζεται να αλληλεπιδρούν γρήγορα μεταξύ τους, δεν θα αποδώσει. Οπότε ο παίκτης θα ήταν χρήσιμο να αφουγκραστεί τις αδυναμίες αλλά και τις δυνατότητες του συμπαίκτη του και να διαμορφώσει αντίστοιχο αθλητικό προφίλ, προβάλλοντάς το, όταν χρειαστεί, σε κάποιον αγώνα.

Αντιλήψεις που άλλαξαν στην πάροδο των ετών

Όταν το επάγγελμα σχετίζεται με ανθρώπους και την προσπάθεια βελτίωσης σε επίπεδο υγείας, αγωνιστικής επίδοσης και γενικότερης βελτίωσης της νοοτροπίας, χρειάζεται από τους εκάστοτε επιστήμονες της αθλητικής κοινότητας να γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα επανεξέταση των δεδομένων, συλλογή νέων αποτελεσμάτων και αξιολόγηση για τροποποίηση ή διατήρηση πρακτικών στους αθλητές. Ο πληθυσμός-στόχος, δηλαδή το δείγμα από το οποίο εκπονούνται τα αποτελέσματα, χρειάζεται να λαμβάνεται υπόψη από τους ερευνητές, πριν βγάλουν ξεκάθαρο πόρισμα, καθώς και να αναγράφονται  τα σημεία προς επανεξέταση.

Η έννοια του γυμναστή καθώς και η χρήση διατροφικών πρακτικών είναι δύο νέα δεδομένα από το 2022-2023. Παράλληλα, οι τρόποι διαχείρισης των τραυματισμών είναι ένα πλαίσιο που χρειάζεται ανανέωση. Συνεπώς, το να λέμε ότι ο αθλητής πρέπει να “φοβάται” να προπονηθεί στο γυμναστήριο, το να ακολουθεί μία καθαρά παθητική μορφή ανάρρωσης, το να μη χρειάζεται αθλητικού τύπου διατροφικό πρωτόκολλο αποτελούν απόψεις, πεποιθήσεις που χρειάζονται επαναπροσδιορισμό.

Επίσης η θέση του γυμναστή φυσικής κατάστασης χρειάζεται να είναι διαχωρισμένη και ξεκάθαρη από το υπόλοιπο προπονητικό επιτελείο, ώστε αφενός να δίνονται επιπλέον ευκαιρίες καριέρας, αφετέρου να υπάρχει μία ομαλοποιημένη κατανομή των καθηκόντων της ομάδας.

Οπότε θα υπάρχει, αν μη τι άλλο, μία παραπάνω, ίσως και διαφορετική επιστημονικά, αθλητιατρική και προπονητική άποψη, χωρίς σαφώς να “αντικαθιστά” εκείνη των προπονητών. Ο προπονητής, ο γυμναστής, ο φυσικοθεραπευτής, ο διατροφολόγος, όλοι σχηματίζουν το μωσαϊκό της αθλητικής απόδοσης σε ένα ομαδικό άθλημα, στο οποίο οι υποχρεώσεις και οι ανάγκες είναι πολλαπλάσιες από τις αντίστοιχες του ατομικού.

Ο αθλητής λοιπόν πρέπει να εκπαιδευτεί να φιλτράρει τις διάφορες απόψεις και να αποδέχεται μία νόρμα που μπορεί να τον βελτιώσει.

Οι παραγωγικές και υποστηρικτικές σχέσεις εντός της ομάδας μπορούν επίσης να βελτιώσουν εκθετικά την απόδοση. Τα μέλη της ομάδας μπορούν να δώσουν το ένα στο άλλο την ανατροφοδότηση, κάτι μοναδικό. Μπορούν επίσης να αλληλοπαρέχουν πληροφορίες για την απόδοση από μια οπτική γωνία που κανείς άλλος δεν έχει το προνόμιο να μοιραστεί.

Επιπροσθέτως, η βοήθεια των προπονητών της ομάδας είναι πιο αποδοτική, καθώς δίνουν στον αθλητή κάτι με μεγαλύτερη ακρίβεια, εφόσον είναι γνωστοί οι εσωτερικοί στόχοι της ομάδας.

Κάτι ακόμα που είναι σε στάδιο τροποποίησης είναι τα εργομετρικά τεστ, η αξιολόγηση φυσικής επίδοσης και επιπέδου κόπωσης και οι βιοχημικές εργαστηριακές αξιολογήσεις. Παλαιότερα δεν ήταν μια διαδικασία που χρησιμοποιούταν ως λειτουργικό εργαλείο, αλλά, όσο προχώρησε η τεχνολογία προς βοήθεια της αθλητικής κοινότητας, προσπάθησαν να διαμορφωθούν αλγόριθμοι με γνώμονα τις μεταβολικές ανάγκες του αθλητή.

Επίσης, τείνει να αναδύεται και το κομμάτι της προπόνησης reaction time, ειδικά στα ομαδικά αθλήματα.

Οι αθλητές με ταλέντο που είναι σε κάποιο άθλημα μπορεί να έχουν επιδόσεις, αλλά δεν έχουν την υποστήριξη και τη γνώση να το διατηρήσουν και να το αναπτύξουν.

Κάθε παίκτης δεν είναι για όλες τις θέσεις. Οπότε, εκμεταλλευόμενος τα εργομετρικά-κινησιολογικά δεδομένα, μπορεί να αποδίδει καλύτερα στην αγωνιστική του θέση.

Συνεπώς, τα εργομετρικά τεστ, το μοτίβο ξεκούρασης και ο σωματοδομικός έλεγχος αποτελούν παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από το εκάστοτε επιτελείο της εκάστοτε ομάδας.

Τα πρωτόκολλα συνεργασίας του αθλητή με τον σύλλογό του και τους προσωπικούς συμβούλους-προπονητές

Θέλει αρκετή υπομονή από τον προπονητή, συγκαταβατικότητα από τον αθλητή, κατανόηση και από τις δυο πλευρές.

Πρώτα ο coach (head, assistant, strength) θα προσπαθήσει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αθλητών ή τουλάχιστον ενός μεγάλου ποσοστού, προκειμένου η ομάδα να δημιουργήσει μία μαζική νοοτροπία για την επίτευξη των στόχων.

Πολλές φορές ο αθλητής, ο οποίος μπορεί να αλλάξει ακόμα και δύο ή τρεις ομάδες μέσα σε μία αγωνιστική σεζόν, με όποια ρίσκα μπορεί να κρύβει μια τέτοια κατάσταση, βρίσκεται σε περιβάλλον διχογνωμιών, όταν τίθεται υπό την εποπτεία πολλών προπονητών. Η γνώση μπορεί να είναι κοινή, αλλά η εξειδίκευση και οι προσωπικές πεποιθήσεις του κάθε επαγγελματία βάζουν ένα προσωπικό στοιχείο στην εκάστοτε νοοτροπία στρατηγικής προπόνησης.

Το πρόβλημα, η γκρίζα ζώνη, είναι το πλαίσιο στο οποίο ο προπονητής είναι αρκετά απόλυτος, χωρίς διάθεση για διάλογο, με αποτέλεσμα οι έχοντες γνώση και συνέπεια παίκτες να φτάνουν σε σημείο να δυσανασχετούν και αντίστοιχα να μειώνεται η αποδοτικότητα. Στον αντίποδα, όταν το προπονητικό επιτελείο έχει στο ρόστερ αθλητές χωρίς διάθεση να προσπαθήσουν και να βελτιωθούν ή ταλέντα που αποφεύγουν την αγωνιστική πίεση, υπάρχει επίσης δυσκολία συντονισμού, με απόρροια τη μειωμένη απόδοση της ομάδας.

Οι διοικήσεις αλλά και οι ομοσπονδίες χρειάζεται να λαμβάνουν επιπλέον μέτρα και να διοργανώνουν καμπάνιες σχετικά με την αγωνιστική αλλά και τη γενικότερη υγεία του αθλητή. Με κάθε νέα πληροφορία που έρχεται να κουμπώσει ομαλά στις ήδη υπάρχουσες, βελτιώνοντας τις τελευταίες και επίσης δεχόμενοι τροποποιήσεις που μπορούν να αναπτύξουν μία νέα, προοδευτικότερη, αθλητική νοοτροπία, τότε το γενικότερο κλίμα της ομάδας θα είναι πιο δεκτικό στις καθοδηγήσεις και οι παίκτες θα αντιλαμβάνονται καλύτερα το σώμα τους, βρίσκοντας απαντήσεις σε ερωτήματα της αγωνιστικής καθημερινότητας.

Πώς λαμβάνεις ευκαιρίες για να πετύχεις τους στόχους σου;

Υπομονή, επιμονή, ανάπτυξη γνώσης και δύναμη να λαμβάνεις ρίσκα, όλα αυτά αποτελούν απαραίτητους, έως καταλυτικούς, παράγοντες για την επίτευξη των στόχων μας. Δεν έχει σημασία πόσες φορές έχεις λάβει αρνητική απάντηση. Το γεγονός ότι δεν σου άνοιξε η πόρτα με μια πρώτη κρούση δεν είναι λόγος να τα παρατήσεις.

Μαθαίνεις από εσένα για σένα, ειδικά σε επίπεδο επικοινωνίας με άτομα που κατέχουν θέσεις υψηλού βεληνεκούς. Ο στόχος όμως είναι να βελτιώνεσαι κάθε μέρα, να ρωτάς για να μαθαίνεις τι πήγε λάθος, ώστε να το διορθώνεις, να ρωτάς για να μαθαίνεις ποιο κομμάτι των δυνατοτήτων σου είναι όπλο στη φαρέτρα του βιογραφικού σου, ώστε να το προβάλεις, εξελίσσοντάς το.

Η νίκη αποκτά μεγαλύτερη αίγλη, όταν είναι αποτέλεσμα προσπάθειας και πάλης.

Για παράδειγμα, σωστοί συνεργάτες σού δίνουν κάτω από απαιτητικές συνθήκες την ευκαιρία και εσύ, έχοντας την εσωτερική δύναμη, εκμεταλλεύεσαι αυτή την ευκαιρία να δείξεις τι αξίζεις με κάθε τρόπο και τελικά δικαιώνεις την επιλογή τους.

Ο αθλητισμός δεν είναι εύκολος. Η άποψη των θεατών και όσων είναι εκτός παρκέ ότι «ο αθλητισμός είναι το χόμπι που έγινε επάγγελμα» είναι λανθασμένη. Ο κάθε αθλητής και ο κάθε προπονητής έχουν αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια για να καταξιωθούν, έχουν κάνει θυσίες για να βελτιωθούν, έχουν παλέψει για να βγουν πιο μπροστά, έχουν δακρύσει για να διεκδικήσουν την ευκαιρία που τους αξίζει, έχουν βάλει πείσμα να κερδίσουν.

Η ζωή είναι ένας τεράστιος αγώνας με πολλές ταχύτητες, εντάσεις και δυσκολίες. Αν όμως γίνει σωστή και έξυπνη διαχείριση και ταυτόχρονα το πάθος γίνει η κινητήριος δύναμη, τελικά θα κατακτήσεις το μετάλλιο, προχωρώντας στον επόμενο αγώνα.

Η Αλεξάνδρα Γαβαλά είναι προπονήτρια φυσικής κατάστασης, με εξειδίκευση στην Εργοφυσιολογία, και κλινική αθλητική Διατροφολόγος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Νίκος Γλεντής: Καλύτεροι αθλητές, καλύτεροι άνθρωποι

Κώστας Χατζηχρήστος: Στον πλανήτη των γυμναστών

Αντώνης Σαριόγλου: Ταξίδι στο Κέντρο της Γης

Παναγιώτης Βούλγαρης: Γυμναστής Τριών Ηπείρων

Δημήτρης Μπουρουτζήκας: 33 χρόνια, μία ανάσα

Γιώργος Παναγιωτόπουλος: Δύο Κόσμοι