Ένα καλογραμμένο βιβλίο για ποδόσφαιρο, πάντα είναι θελκτικό. Ένα… σχεδόν οποιοδήποτε βιβλίο που έχει να διηγηθεί μια ιστορία με ναζισμό, πάντα θα τραβάει τον αναγνώστη.
Είναι δυστυχώς σπάνιο όμως να βρεις ένα πάντρεμα αυτών των δύο, να κρατάς στα χέρια σου μία πραγματική ιστορική έρευνα και όχι ένα απλό αφήγημα που θα είναι «βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα», αλλά με πολλές… παρεμβάσεις της φαντασίας (ή της άγνοιας) του συγγραφέα.
Το «Ποδόσφαιρο Των Μελλοθάνατων» ανήκει σε αυτή την εξέχουσα ελίτ των έργων, που θα σου πουν την πραγματική ιστορία του ποδοσφαίρου, στο πραγματικό, σκληρό πλαίσιο της περιόδου που πραγματεύεται.
Όσοι επιχειρούν να γράψουν για κάποιο άθλημα μέσα σε μία συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, συνήθως χωρίζονται σε δύο κατηγορίες.
Α.) Σε αυτούς που κατανοούν (και σίγουρα αγαπούν) το σπορ με το οποίο καταπιάνονται, ωστόσο δεν είναι σε θέση να προσφέρουν μία ακριβή έρευνα για την εποχή, τα γεγονότα και το περιβάλλον που αποτελεί τον «καμβά» του έργου. Σύγχυση στη χρήση της ορολογίας, μη κατανόηση της αλληλουχίας των γεγονότων, άγνοια ή παρανόηση πολλών εξ αυτών και συνήθως μία περισσότερο συναισθηματική, παρά ρεαλιστική, προσέγγιση της εποχής και των συμβάντων της. Όλα αυτά παράγουν ένα θαυμάσιο ανάγνωσμα, αλλά όχι πραγματική ιστορία, εκνευρίζοντας πολλές φορές τους αναγνώστες που «κατέχουν» το θέμα. Είναι η ιστορία «στο περίπου». Είναι πώς θα θέλαμε να τη διηγηθούμε, όχι όπως έγινε.
Β.) Σε αυτούς που γνωρίζουν ιστορία, συνήθως μάλιστα είναι ιδιαίτεροι γνώστες της περιόδου με την οποία καταπιάνονται, αλλά αξιοποιούν ένα άθλημα περισσότερο ως μία συμπληρωματική καταγραφή συμβάντων της εποχής, παρά ως ουσιαστικό «πρωταγωνιστή» της ιστορία. Βιβλία δηλαδή που πχ. το ποδόσφαιρο είναι απλώς μία συχνά επαναλαμβανόμενη λέξη, ένα «αντικείμενο», δίχως ο συγγραφέας να είναι σε θέση να κατανοήσει το συναισθηματικό φορτίο που το άθλημα παράγει.
Ο Kevin Simpson αποδεικνύει πως υπάρχει και μία τρίτη κατηγορία. Εκείνων που και θα σε μάθουν πραγματική ιστορία, παρουσιάζοντας τα γεγονότα έπειτα από ποιοτική και εξαντλητική έρευνα και θα μιλήσουν στην καρδιά σου για το ποδόσφαιρο.
Το «Ποδόσφαιρο Των Μελλοθάνατων» αποτελεί μία ακριβή και πολύ πλούσια ιστορική καταγραφή του ποδοσφαίρου κατά τα χρόνια της κυριαρχίας του εθνικοσοσιαλισμού στη Γερμανία και σε άλλα μέρη της κατεχόμενης Ευρώπης.
Εδώ μιλάμε για το «όλον» του ποδοσφαίρου.
Για τους κορυφαίους παίκτες της εποχής, που βρίσκονταν στο απόγειο της καριέρας τους την δεκαετία του 30′ και βρέθηκαν τελικά παραγκωνισμένοι, φυλακισμένοι, αιχμάλωτοι δούλοι και πολλές φορές νεκροί κάτω από τη «σκιά της σβάστικας».
Για τους μεγάλους συλλόγους της εποχής (γερμανικούς και όχι μόνο), πώς πολλοί από αυτούς υποκλίθηκαν ευλαβικά στη ναζιστική «πολιτική ορθότητα», ευθυγραμμιζόμενοι με την επιβαλλόμενη «αριοποίηση» των ομάδων, εξοστρακίζοντας Εβραίους και άλλους «μη αποδεκτούς» παίκτες. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, προληπτικά. Πριν επιβληθεί κάτι τέτοιο άνωθεν.
Μιλάμε όμως και για το «άλλο» ποδόσφαιρο. Το πιο σημαντικό, που αποτελεί και την αποθέωση αυτού του έργου.
Το ποδόσφαιρο της αλάνας, το ποδόσφαιρο των τοπικών ομάδων, που από τις διάφορες γειτονιές της Ευρώπης «μετακόμισε» μέσα στα γκέτο, μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ακόμη και μέσα στα στρατόπεδα εξόντωσης όπως το Μπίρκεναου του Άουσβιτς.
Για τις αληθινές ιστορίες ανθρώπων που το ποδόσφαιρο αποδείχθηκε άλλες φορές η μοναδική ευκαιρία για να σώσουν τη ζωή τους και άλλες φορές η αφορμή για να καταλήξουν στον θάνατο.
Για τα παιχνίδια ανάμεσα σε άνδρες των SS και κρατούμενους στα στρατόπεδα. Για τα τουρνουά ανάμεσα σε ποδοσφαιρικές ομάδες Εβραίων φυλακισμένων στα γκέτο, πάντα υπό το βλέμμα των δυνάμεων κατοχής. Για πολλά – πολλά ακόμα…
Ιστορίες τόσο απίστευτες και τόσο δυνατές, εμπλουτισμένες με αφηγήσεις των ίδιων των πρωταγωνιστών που επιβίωσαν, που η πραγματικότητα, όπως διαμορφώθηκε από το Ολοκαύτωμα, σε αγγίζει από μόνη της, δίχως να χρειάζεται διεκτραγώδηση με «λογοτεχνικές πινελιές». Η πραγματική ιστορία δεν χρειάζεται «δεκανίκια» για να σε υποχρεώσει να σκέφτεσαι ξανά και ξανά όσα διάβασες, για καιρό αφότου τελείωσες το βιβλίο.
Οποιοσδήποτε είναι λάτρης της ιστορίας του 20ου αιώνα, θα βρει αυτό το βιβλίο συναρπαστικό κι ας μην έχει κάποια επαφή με το ποδόσφαιρο. Είναι μία σημαντικότατη και ποιοτικότατη ιστορική έρευνα που έλλειπε συνολικά από την βιβλιογραφία, ειδικά την ελληνική.
Όχι μόνο μία νέα συμπληρωματική ματιά για τα όσα εξελίσσονταν μέσα στα γκέτο, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα στρατόπεδα εξόντωσης, συνολικά δηλαδή μέσα στο Ολοκαύτωμα, αλλά και μία λεπτομερής παρουσίαση του πώς αξιοποίησε προπαγανδιστικά το ναζιστικό καθεστώς το πλέον λαοφιλές άθλημα.
Οποιοσδήποτε αγαπάει το ποδόσφαιρο ή γενικά τον αθλητισμό, εδώ θα νιώσει πως καταπιάνεται με ένα έργο του οποίου ο συγγραφέας βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος μαζί του. Είναι ένα βιβλίο γραμμένο από άνθρωπο που ξέρει πώς είναι να φοράς ποδοσφαιρικά παπούτσια και ξέρει πως είναι να κλωτσάς μια μπάλα στις αλάνες. Είναι ένας ποδοσφαιρόφιλος που ξέρει και ιστορία.
Οποιοσδήποτε θέλει ένα καλογραμμένο και δυνατό ανάγνωσμα ενός ασυνήθιστου θέματος, θα το βρει εδώ. Δεν είναι απλώς μία συρραφή εντυπωσιακών καταγραφών, πρόκειται για μία «σφιχτοδεμένη» αφήγηση από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα, που σε ταξιδεύει και σε ξεναγεί από μέρος σε μέρος, δίχως να σου δίνει την αίσθηση πως διαβάζεις ένα πακέτο από μικρές ιστορίες. Η ροή είναι συνεχόμενη.
Αξίζουν πραγματικά συγχαρητήρια στην MVPublications που αποφάσισε να φέρει αυτό το σπάνιας αξίας έργο στα ράφια των ελληνικών βιβλιοπωλείων. Διαχρονικά, θα καταστεί ένα… επιβεβλημένο ανάγνωσμα, όχι μόνο για τους «ποδοσφαιρικούς», αλλά και για όλους τους αναγνώστες που καταπιάνονται με την ιστορία…