Υπάρχει το ποδόσφαιρο φόρμας, το τεχνικό, το τακτικό, εκείνο της πολυτέλειας που κόβει τα εισιτήρια.
Είναι το ποδόσφαιρο της αισθητικής, του “περιττού”, της τρίπλας, της προσποίησης, της no look πάσας με φάλτσο. Το ποδόσφαιρο της εικόνας, για να τεθεί σχηματικά.
Η βιομηχανία των σπορ έχει πια την ικανότητα να αναγνωρίζει πολύ γρήγορα τα είδωλα, να δημιουργεί και να πουλάει τα φρέσκα, νεαρά και χαμογελαστά πρόσωπα, παραδίδοντάς τα στον κόσμο της διαφήμισης. Όταν αυτά τα φρέσκα και clean cut πρόσωπα διαθέτουν και το ταλέντο και ξέρουν να χειρίζονται την μπάλα, τα γυαλιστερά εξώφυλλα και τα επαναλαμβανόμενα click στις ιστοσελίδες γεννούν εκατομμύρια.
Αυτή την εικόνα, αυτή την ψευδαίσθηση, κάποιοι αφανείς οφείλουν να την προστατεύουν, να διαφυλάττουν το σύμπαν της σαν κόρη οφθαλμού.
Για κάθε Μέσι, Κριστιάνο, Νεϊμάρ, Εμπαπέ, υπάρχει ο ήρωας που καλύπτει τα νώτα, ο άνθρωπος που επωμίζεται το χρέος να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να λάμψουν οι υπόλοιποι. Στέκεται στο περιθώριο, στις σκιές, βάζει τα χέρια στους γοφούς για να θαυμάσει τον καρπό των κόπων του, διαχειρίζεται την κόπωσή του.
Είναι σαν επιβλέπων, σαν τον αόρατο Άτλαντα που φροντίζει να μην καταρρεύσει το οικοδόμημα. Όλα είναι ζήτημα χαρακτήρα, θέμα βιωμάτων και καρδιάς.
Αυτό είναι το “άλλο” ποδόσφαιρο. Το αθέατο, το λιγότερο ελκυστικό. Δεν διδάσκεται κι αυτό, βγαίνει μέσα απ’ την ψυχή και το “είναι”.
Ο Χαβιέ Μαστσεράνο είναι η εμβληματική φιγούρα της δεύτερης φιλοσοφίας, υπήρξε, αν όχι ο τελευταίος, από τους τελευταίους ερμηνευτές που την αυταπάρνηση και το overachieve τα έκαναν τέχνη.
Για οκτώ σεζόν (2010-2018) ο Χαβιέ Μαστσεράνο “επέβλεπε” τους αστέρες της Μπαρτσελόνα / Photo by: INTIME.
Σε αυτή την τέχνη, η φανέλα γίνεται ένα με το δέρμα, η αδρεναλίνη χτυπάει κόκκινα σε ένα κόψιμο, ένα σπριντ, μια αυτοθυσία. Και ο καλλιτέχνης αισθάνεται πιο γεμάτος, όταν στερεί κι όχι όταν δημιουργεί. Γιατί έχει εφεύρει την έννοια της δημιουργίας ακόμα και στην καταστροφή.
«El Jefecito». «Ο Μικρός Αρχηγός». Όχι με την έννοια του λίγου, με τη συμπάθεια και την εγγύτητα που εκφράζουν στην Αργεντινή τα υποκοριστικά στα προσωνύμια. Έτσι τον αποκαλούσαν τον Χαβιέ, αυτό απέπνεε, αυτό έβγαζε σε συμπαίκτες και κοινό που τον αγάπησε.
Μια αγάπη που αγγίζει τα όρια της λατρείας, παρά το γεγονός ότι η φάτσα είναι αντιτουριστική και ο Μαστσεράνο δεν συγκαταλέγεται σε αυτό που λέμε φανταχτερό πακέτο του προϊόντος προς πώληση. Δεν έχει σχέση με αυτό το ποδόσφαιρο ο Μαστσεράνο, για εκείνον δεν ήταν και δεν υπάρχει ποτέ περίπτωση να γίνει “προϊόν”.
Άκρατη επιθυμία να “πεθάνει” στο γήπεδο, ηγετικά χαρακτηριστικά, ο πρώτος που ξανασηκώνεται, όταν όλοι οι υπόλοιποι λυγίζουν. Καθαρό μυαλό, παλιά (καλώς εννοούμενη) ποδοσφαιρική αλητεία, απ’ εκείνες που λατρεύουν προπονητές-θρύλοι, όπως ο Μπιέλσα.
Δεν ήταν ούτε λίμπερο, ούτε αμυντικός μέσος, ούτε στόπερ. Ένας μετρονόμος με απίστευτη τακτική αίσθηση δεν καλουπώνεται, παρά το γεγονός ότι είναι το πιο πειθαρχημένο παιδί του προπονητή. Όλη η μαγεία κρύβεται στα παράδοξα και τον ηρωισμό.
Σε κάθε έκφανση της ζωής μας, σε όλους τους χώρους, είναι απαραίτητος εκείνος που κρατάει τις ισορροπίες στο σύμπαν. Είναι εκείνος που φροντίζει να μείνει το κάστρο όρθιο, εκείνος που παίρνει την πρωτοβουλία, όταν όλοι οι υπόλοιποι κρύβονται ή τους πνίγει το βάρος των ευθυνών.
Μακριά από φώτα, μακριά από εξαπτέρυγα και αβάντες. Μόνο για την αξία του παιχνιδιού, μόνο για την αγάπη στη φανέλα. Γι’ αυτό το κοινό δυσκολεύεται να τον ξεχωρίσει στο γήπεδο. Λατρεύεται σαν θεός μόνο από τους φανατικούς, μονάχα από τους ρομαντικούς που πηγαίνουν στο γήπεδο και αγάπησαν το ποδόσφαιρο, επειδή ξέρουν να διακρίνουν το χυμένο ιδρώτα.
Ιούνιος 2006: Ο Χαβιέ Μαστσεράνο με τη φανέλα της Εθνικής Αργεντινής κόντρα στον Φρανσίσκο Φονσέκα του Μεξικού σε αναμέτρηση για το Μουντιάλ / Photo by: INTIME (Firo).
Η ασυνήθιστη ποδοσφαιρική νοημοσύνη, η έμφυτη ηγετική ικανότητα, η προθυμία να πάρει την ομάδα στις πλάτες, κι ας είναι τρέλα. Ο Χαβιέ έδινε το σύνθημα, σήμαινε το ρυθμό. Είτε της αντεπίθεσης είτε της οπισθοχώρησης, δεν έχει σημασία. Την ίδια αξία είχε για εκείνον να δώσει μια τελική πάσα, με το να παραμένει τελευταίος προμαχώνας πριν τον τερματοφύλακα.
Ο Αργεντινός τελειοποίησε μια τέχνη που εκλείπει στο σύγχρονο ποδόσφαιρο. Εξ ορισμού “τοξική” για το θέαμα, διότι περιέκοβε φάσεις, ευκαιρίες, πιθανά γκολ. Ο εκπληκτικός χρονισμός του στα τάκλινγκ δεν ήταν η παλιά καλή (εντάξει, όχι και τόσο καλή) τέχνη από τα βάθη της Ουρουγουάης.
Το πιο εύκολο απ’ όλα είναι να πέσει ο αντίπαλος αντιαθλητικά. Το κόστος είναι μια κάρτα, από τη βαναυσότητα της παρέμβασης εξαρτάτο και το χρώμα της.
Ο Μαστσεράνο είχε το θείο δώρο της διάγνωσης. Σε δευτερόλεπτα είχε “ζυγίσει” τη φάση, είχε πάρει τα μέτρα του αντιπάλου και δρούσε σαν εκλεπτυσμένος χειρουργός.
Μαστσεράνο δεν γίνεσαι. Γεννιέσαι. Δεν προέκυψε τυχαία, δεν “προκύπτουν” τέτοιοι χαρακτήρες. Μεγάλωσε στη Ρίβερ Πλέιτ, στη χώρα, στην πόλη όπου το ποδόσφαιρο δεν είναι απλώς ένα σπορ.
Δεν νοείται να μην αποκτήσει μέταλλο οποιοσδήποτε ποδοσφαιριστής στη Ρίβερ Πλέιτ. Είναι το ρίγος που διαπερνά το κορμί κάθε που η διαγώνια κόκκινη ρίγα στρώνεται στο στέρνο.
Δεν γέμιζε το μάτι, δεν ασχολείτο κανείς μαζί του, γιατί τέτοιας λογής ποδοσφαιριστές σμιλεύονται χρόνο με το χρόνο και γίνονται καλύτεροι, όσο περνάει ο καιρός.
Ο Μαστσεράνο με τις φανέλες των Κορίνθιανς, Γουέστ Χαμ και Ρίβερ Πλέιτ.
Η μεταγραφή στην Κορίνθιανς ήταν πιο πολύ ζήτημα οικονομικό, εκείνον τον καιρό έπεσαν απίστευτα ποσά στην Timao. Πρωτάθλημα στην πρώτη σεζόν, ο πρώτος σοβαρός τραυματισμός, τα αναμενόμενα οικονομικά προβλήματα και η πρώτη ένδειξη ότι ο Χαβιέ είναι αποφασισμένος να περπατήσει το δεύτερο δρόμο. Το δύσβατο.
Δηλώσεις αφοσίωσης και πίστης. Κι ας πάλευε η ομάδα για να αποφύγει τον υποβιβασμό λίγους μήνες μετά τις δάφνες του τίτλου. Τα παράδοξα του σύγχρονου ποδοσφαίρου με τα αλόγιστα ποσά και τις συζητήσιμες “υπερβάσεις”.
Έφυγε μαζί με τον Τέβες για τη Γουέστ Χαμ παρά τη θέλησή του, αλλά και πάλι ήταν εξωπραγματικά τα οικονομικά δεδομένα. Δεν είναι σαφές εάν το ιλιγγιώδες ποσόν των 113 (!) εκατ. λιρών ισχύει, γεγονός είναι ότι δαπανήθηκαν πάρα πολλά χρήματα για τις υπηρεσίες του, χωρίς καν να είναι βέβαιο το ποδοσφαιρικό γίγνεσθαι ότι τα αξίζει.
Στα «Σφυριά» η εμπειρία ήταν μέτρια, το περιβάλλον της Premier League είναι περίεργο και δυσνόητο για Λατινοαμερικανούς. Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις. Η εξαίρεση εν προκειμένω είναι η Λίβερπουλ. Βαριά φανέλα, άλλου τύπου ιδανικά, το λεγόμενο legacy.
Μόνο υπό τέτοιες συνθήκες λειτουργεί ο Μαστσεράνο, μόνον όταν πάνω από το κεφάλι του αιωρείται μια αύρα ιστορικής ευθύνης και μεγαλείου. Στους «Reds» εδραιώθηκε ο Χαβιέ, στο Anfield ξεκίνησε να χτίζει το μύθο.
Ήταν αδύνατον να μην τον προσέξει ο Γκουαρντιόλα.
Μάιος 2007: Ο Χαβιέ Μαστσεράνο με τη φανέλα της Λίβερπουλ στον Τελικό του Champions League κόντρα στην Μίλαν / Photos by: Eurokinissi (Action Images).
Ο Πεπ είναι από τους προπονητές που ξέρουν ότι δίχως έναν τέτοιον στην ενδεκάδα το κάρο δεν πάει μπροστά. Η τακτική ταχυδακτυλουργία του Μαστσεράνο υπήρξε κεφαλαιώδους σημασίας για τη Μπαρσελόνα των αστέρων.
Η ευελιξία του Χαβιέ επέτρεψε στον Πεπ να τον χρησιμοποιεί και στην άμυνα και στο κέντρο του γηπέδου. Αρκεί να είναι μέσα, αρκεί να τον βλέπουν οι υπόλοιποι και να ξέρουν ότι είναι εκεί και θα φροντίσει να “καθαρίσει”.
Άπαντες εμμένουν στο τρίο των θαυμάτων της επίθεσης ως ακρογωνιαίο λίθο της επιτυχίας της Μπαρσελόνα. Για να γραφτεί η έμμετρη ποίηση μπροστά όμως, χρειαζόταν ο ανυπέρβλητος τοίχος πίσω. Εκ νέου τίτλοι, παγκόσμια αναγνώριση, καθολική αποδοχή από ένα κοινό που έμαθε να εκτιμά και άλλα πράγματα εκτός από τα φαλτσαριστά πλασέ του Λέο Μέσι.
Έφυγε σαν φίλος το 2018 για ένα πλούσιο τελευταίο συμβόλαιο στην Κίνα κι έκλεισε την καριέρα του στις ρίζες του, στην Εστουντιάντες. Αποχώρησε αντρίκεια, με τις σωστές δόσεις συναισθηματισμού και αποδοχή του αναπόφευκτου.
Επιτηδευμένα έγινε τόσο σύντομα η εξιστόρηση της καριέρας του σε συλλογικό επίπεδο.
Διότι ο Μαστσεράνο, επί της ουσίας, αγωνίστηκε σε μια μόνο ομάδα: την Εθνική Αργεντινής. Την «Albiceleste».
Ο Χαβιέ Μαστσεράνο στον Τελικό των Ολυμπιακών Αγώνων το 2008, ανάμεσα στην Αργεντινή και τη Νιγηρία / Photo by: Eurokinissi (Action Images).
Ο «Jefecito» το προσπάθησε σε τέσσερα συνεχόμενα Παγκόσμια Κύπελλα. Από το 2006 έως και το 2014, επί 12 χρόνια κυνηγούσε το Άγιο Δισκοπότηρο. Λυσσασμένα, σαν να μην υπάρχει αύριο. Δεν τα κατάφερε.
Άγγιξε το Χρυσό Κύπελλο στα γήπεδα της Βραζιλίας, εκεί όπου άφησε και την τελευταία ανάσα της ψυχής του.
Όλα τα αφιερώματα ανά τον κόσμο, η πλειοψηφία του φανατικού ποδοσφαιρικού κοινού, θυμάται το τάκλινγκ στον Άριεν Ρόμπεν, αυτό το απαύγασμα αυτοθυσίας και αυταπάρνησης. Με ελαφρά διάσειση μετά τη σύγκρουση με τον Γουινάλντουμ.
Διάβασε τη φάση, έτρεξε με ό,τι είχε στο μυαλό, την ψυχή και το σώμα για να προφτάσει.
Με τη μύτη του παπουτσιού πρόλαβε το αριστερό πλασέ του Ολλανδού στα τελευταία λεπτά, βρήκε τη μπάλα τόσο-όσο για να εξακολουθήσει η Αργεντινή να έχει δικαίωμα στο όνειρο. Τέντωσε το κορμί του και το πόδι του τόσο πολύ που πονούσε κάθε εκατοστό του σώματός του.
Είναι όντως το σημείο που η μεταφορική έννοια της θυσίας τέμνεται με την κυριολεκτική.
Όλοι έχουν δίκιο που ξεχωρίζουν αυτό το τάκλινγκ, για κάθε αληθινό ποδοσφαιρόφιλο είναι η κορωνίδα του ποδοσφαιριστή Μαστσεράνο.
Ιούλιος 2014: Το εμβληματικό τάκλιν του Μαστσεράνο στον Ρόμπεν / Photo by: INTIME.
Δεν ήταν όμως αυτό ο Μαστσεράνο.
Ο Μαστσεράνο είναι η αντίδραση, όταν ο Μάξι Ροντρίγκεζ βρίσκει στόχο στο τέταρτο πέναλτι και η Αργεντινή προκρίνεται στον πολυπόθητο Τελικό. Κατά τα ειωθότα, οι παίκτες ήταν παρατεταγμένοι κι αγκαλιασμένοι στο κέντρο του γηπέδου.
Όταν ο Μάξι έστειλε τη μπάλα στα δίχτυα του Σίλεσεν, η αυθόρμητη αντίδραση όλων ήταν να ξεχυθούν μπροστά και να αγκαλιάσουν το σκόρερ, να πανηγυρίσουν όλοι μαζί την πρόκριση στον Τελικό.
Μέσι, Ζαμπαλέτα, Ντε Μικέλις, Παλάσιο, Αγουέρο, Γκαράι. Όλοι τους κορυφαίες προσωπικότητες, όλοι ένας κι ένας. Εκτός από τον Μαστσεράνο.
Ο Χαβιέ είχε γονατίσει στο κέντρο του γηπέδου. Κατάκοπος κι αποκαμωμένος. Ύψωσε τα χέρια του ψηλά κι άρχισε να κλαίει. Κάτι μεταξύ θρήνου, ευτυχίας και κάθαρσης.
Νοητά το περιβραχιόνιο εκείνη τη δεδομένη στιγμή πέταξε από το μπράτσο του Μέσι και δέθηκε μόνο του στο χέρι του Μαστσεράνο.
Όλοι ήξεραν πια ποιος είναι ο Αρχηγός.
CHECK IT OUT: Όλα τα κείμενα του Zastro