Πήρα πίσω τη ζωή μου

Όταν ήμουν τεσσάρων, με πήρε απ’ το χεράκι ο μπαμπάς μου και με έγραψε στο κολυμβητήριο του Βόλου.

Μέχρι τα 14 μου έκανα κλασική κολύμβηση, αλλά κάποια πράγματα είναι και θέμα τύχης, μάλλον συγκυριών, γιατί δεν πιστεύω στην τύχη.

Είχα περάσει από όλα τα στάδια, προαγωνιστικό, αγωνιστικό, ήξερα ότι υπάρχει το τμήμα της τεχνικής κολύμβησης, κάμποσες φορές συνέπιπταν οι ώρες μας και κάποια στιγμή με προσέγγισε ο Έφορος του τμήματος και μου είπε «πιστεύω ότι, με τον σωματότυπο που έχεις και τη δύναμή σου, σε αυτό το άθλημα θα είσαι εξαιρετική». Δεν μου έκανε κλικ, εξάλλου έως τότε στην κλασική κολύμβηση ήμουν δεύτερη στην Ελλάδα. Αλλά ο Έφορος μού είπε ότι, ακόμα και εάν δεν ήθελα να στραφώ εκεί, θα μπορούσα να βοηθάω και να μετέχω σε αγωνίσματα, ώστε να παίρνει βαθμούς η ομάδα. Αυτό ήταν ένας καλός τρόπος για να το δοκιμάσω, οπότε για αρκετό διάστημα πήγαινα απλώς στους αγώνες της τεχνικής.

Βρίσκομαι λοιπόν με διπλά πέδιλα και αναπνευστήρα και μάλιστα μου έκανε εντύπωση ότι δεν βρήκα καμιά δυσκολία, εξαρχής προσαρμόστηκα. Τότε το πέδιλο είχε και άλλη τεχνολογία, ήταν πολύ πιο φιλικό προς τον αθλητή, το προπονητικό μονοπέδιλο είχε πολύ πιο απλή τεχνολογία. Έπαθα λοιπόν σοκ με τη δύναμη και την ταχύτητα, πήγαινα να κάνω προπόνηση για την κλασική κολύμβηση και ένιωθα ότι ήμουν μια χελώνα.

Μέσα στο νερό αισθάνεσαι ότι γλιστράς, στα αρχικά στάδια η μορφή, η εμπειρία εκμάθησης είναι παιχνιώδης, μπορεί και ένα παιδί να ευχαριστηθεί, μπορεί να νιώσει και γοργόνα, εξού και έγινε γνωστό το «mermaiding», το οποίο σε κάποιες χώρες “πουλάει πολύ”.

Στην επαρχία όμως εμείς τότε δεν μαθαίναμε πολλά, δεν υπήρχε ούτε καν facebook, δεν υπήρχαν και αναφορές από την Κολυμβητική Ομοσπονδία, οπότε δεν μαθαίναμε πώς αναπτύσσεται το άθλημα στις άλλες πόλεις.

«Θα με γράφουν οι εφημερίδες»

Στα 16 μου αναγκάστηκα να διακόψω τελείως από το κολυμβητήριο, καθώς είχα έναν πολύ σοβαρό τραυματισμό και ήμουν με κολάρο ένα ολόκληρο καλοκαίρι. Ταυτόχρονα, ήμουν και στο Λύκειο, οπότε έπρεπε να δώσω βάρος στις Πανελλήνιες. Έδωσα κανονικά, δεν είχα χρησιμοποιήσει δηλαδή διακρίσεις, καθώς είχα πλάνο, είμαι άνθρωπος που βαδίζει πολύ στοχευμένα.

Είχα πλάνο δύο ετών λοιπόν, ήξερα ότι θα κάνω την χρονιά μου, θα περάσω στις εξετάσεις μου και θα πάω στην Αθήνα να κολυμπήσω. Στην επαρχία δεν υπήρχαν οι υποδομές και οι δυνατότητες για κάποιον που κάνει πρωταθλητισμό. Γι’ αυτό και δεν με ήξερε κανένας, έπιανα όρια για το open Πρωτάθλημα και δεν μας πήγαιναν καν στους αγώνες, συνεπώς και κανένας Ομοσπονδιακός δεν ήξερε ότι υπάρχει η Σοφία Κτενά. Εν τέλει, μας πήγαν σε ένα Πανελλήνιο κατηγοριών, όχι την αφρόκρεμα του Ελληνικού Πρωταθλήματος, και εκεί με εντόπισε ένας Ομοσπονδιακός, ο Αλέκος Ξιάρχος.

Και όσον αφορά στις εξετάσεις, δήλωσα ΤΕΦΑΑ. Αν και με τα μόριά μου έπιανα Ιατρική, όχι μεν Αθήνα αλλά όλες τις υπόλοιπες πόλεις, δήλωσα τη συγκεκριμένη σχολή, γιατί ήθελα να κολυμπήσω, να κάνω κάτι ώστε να μπορώ συνδυάσω σπουδές και κολύμπι.

Η μαμά μου, όταν ήμουν 15 χρόνων, μου έλεγε «πρέπει να διαβάσεις και να δώσεις Πανελλήνιες» και εγώ της έλεγα «εμένα θα με γράφουν οι εφημερίδες, τι δεν καταλαβαίνεις;», της το λέω ακόμη και γελάμε. Ήξερα πολύ καλά ότι θα κάνω κάτι σε αυτό το άθλημα, ήξερα τις δυνατότητές μου.

Τυχαίνει λοιπόν να κάνει περιοδεία ο Ομοσπονδιακός στην περιφέρεια, έρχεται στον Βόλο, με βλέπει να κολυμπάω, με αναγνωρίζει και λέει στην προπονήτριά μου «βάλ’ την να κάνει ένα πενηντάρι». Όντως ήταν πολύ καλό και μου κάνει την πρόταση, εφόσον πήγαινα στην Αθήνα, να μπω στο κλιμάκιο. Περνάω ΤΕΦΑΑ, κατεβαίνω Αθήνα, ξεκινάω όντως στο κλιμάκιο της Εθνικής και μου παίρνει έναν χρόνο να μπω στην Εθνική ομάδα.

Διακρίσεις

Το πρώτο μου σημαντικό μετάλλιο ήταν το 2008, ήταν η πρώτη μεγάλη διάκρισή μου, δεν θα την ξεχάσω ποτέ και πάντα θα έχει μια ξεχωριστή θέση στη ζωή μου. Ασημένιο στα 50μ. επιφάνειας σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Είναι πολύ ωραίο το συναίσθημα, όταν ανεβαίνεις στο βάθρο. Όσες φορές και αν έχεις ανέβει, δεν ξεπερνιέται, δεν ξέρω ποιος αθλητής και με ποιον τρόπο μπορεί να το ξεπεράσει.

Πολύ ιδιαίτερο επίσης ήταν το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Ιταλίας το 2014. Σε όλα μου τα αγωνίσματα πήρα μετάλλιο, ήταν και η πρώτη φορά μάλιστα που ανέβηκα στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου, κατέκτησα Χρυσό, Ασημένιο και Χάλκινο! Ήταν φοβερή εμπειρία, γιατί σε κάθε κούρσα που είχα προετοιμαστεί ήμουν μέσα στα μετάλλια.

Πρώτη φορά που άκουσα και τον Εθνικό ύμνο, άκουγα τους συναθλητές μου και όσους Έλληνες ήταν εκεί να τον τραγουδούν, δεν συγκρίνεται με τίποτα, σου κόβονται τα πόδια, έχει χαραχτεί πολύ έντονα μέσα μου!

Συγκλονιστική χρονιά ήταν και το 2016 για πολλούς λόγους. Ξεκίνησα πάλι με πείσμα, έκανα όλα τα Πανευρωπαϊκά ρεκόρ, ήταν η χρονιά που κατέρριπτα συνέχεια το ρεκόρ μου, ήταν και η χρονιά που ανέβηκα πρώτη φορά σε βάθρο Παγκόσμιου Πρωταθλήματος, μάλιστα σε ατομικό αγώνισμα.

Όσο περίεργο και αν ακούγεται, όλα τα μετάλλια που είχα πάρει έως τότε ήταν σε ατομικά αγωνίσματα, ενώ συνήθως είναι πιο εύκολο να τα πάρεις πχ σε μια σκυταλοδρομία, οπότε αυτό είχε και για εμένα μεγαλύτερη αξία. Ήμασταν εγώ, η διαδρομή μου, ο κόπος μου και ό,τι είχα επενδύσει, οπότε έπρεπε στον αγώνα να φέρω το αποτέλεσμα. Αυτή είναι η ουσία, η δικαίωση, εκεί μαζεύονται όλα τα συναισθήματα της χρονιάς, πόνος κόπος, χαρά, όλα.

Πήρα λοιπόν Χάλκινο μετάλλιο στα 50μ., από τα πιο δύσκολα αγωνίσματα, δεν συγχωρεί τίποτα, μέσα σε 50μ. πρέπει να πάνε όλα τέλεια για να βγάλεις ένα καλό αποτέλεσμα, να είναι η εκκίνησή σου to the point, να μην χάσεις τίποτα στο στιλ, να βγάλεις τον καλύτερο εαυτό σου. Μιλάμε για 16 δευτερόλεπτα! Ενώ, όταν έχεις ένα χιλιοπεντακοσάρι, υπάρχει χρόνος να διορθώσεις ενδεχομένως και κάποιο λάθος. Σε αυτά τα 16 δευτερόλεπτα δεν προλαβαίνεις να σκεφτείς τίποτα, πρέπει να το έχεις κάνει από πριν, πριν πέσεις, και, αν σου κάτσει κάτι στραβά και ξεκινήσεις στραβά, το πιο πιθανό είναι να μην μπορείς να το διορθώσεις…

«Θα το παλέψω»

Όταν είσαι σε ένα επίπεδο που έχεις ήδη διακρίσεις, υπάρχει απαίτηση από τους άλλους, τον εαυτό σου, τους προπονητές, υπάρχει προσδοκία και αυτή είναι σαν ένα μαύρο σύννεφο πάνω απ’ το κεφάλι σου, ότι δηλαδή πρέπει να κάνω αυτόν τον χρόνο, να σπάσω αυτό το ρεκόρ, να είμαι στα μετάλλια. Ωστόσο, η εμπειρία σε βοηθά να διαχειριστείς το άγχος, ώστε αυτό να είναι παραγωγικό και όχι καταστροφικό.

Δυστυχώς όμως κάποια στιγμή αναγκάστηκα να σταματήσω, όχι λόγω ηλικίας αλλά λόγω προβλημάτων υγείας, έχω δυο-τρία αυτοάνοσα, ποσοστό αναπηρίας 68%, έχω λύκο, διαβήτη, άσθμα, υπνική άπνοια. Όλα αυτά ήταν αδιάγνωστα, μου έσκασαν όλα μαζί, οπότε το 2022 σταμάτησα και ήμουν χάλια. Είχα πει «ok, κάναμε ό,τι κάναμε», πήρα πολλά κιλά, καθώς σταμάτησα προπόνηση, έτρωγα ό,τι να ‘ναι, είχα και τον διαβήτη, του οποίου την ύπαρξη δεν γνώριζα, οπότε τι θα γινόταν;

Εκεί ήταν που θορυβήθηκα και το έψαξα, ευτυχώς πήγαν όλα καλά, πολύ σιγά και με πολύ κόπο. Πέρασα δύσκολα, το ότι δεν έφτασα και στην πόρτα του ψυχιάτρου είναι απορίας άξιο, δεν ξέρω πώς το κατάφερα. Ο πρωταθλητισμός όμως σου δίνει πειθαρχία και αντοχή να πεις «εγώ θα το παλέψω, δεν θα το αφήσω». 

Κάποια στιγμή είπα ότι, αφού δεν μου αρέσει τίποτα άλλο, ας πηγαίνω να κολυμπάω λίγο. Έπαιρνα τα φάρμακά μου, δεν έχανα κιλά εύκολα, ήμουν σε υποθερμιδικά επίπεδα και βασανιζόμουν πολύ, αλλά πλέον δεν είχα άγχος και έλεγα «ας το δοκιμάσουμε». Ξεκίνησα λοιπόν τον Απρίλιο του 2024 να χαζοπηγαίνω δύο φορές την εβδομάδα για προπονησούλα, είπα ότι θα κολυμπήσω όλη τη σεζόν, κρυφά το καλοκαίρι, Σεπτέμβριο θα ξεκινήσω και θα εμφανιστώ στις πισίνες Νοέμβριο.

Είχα βάλει στόχο ότι θα πάω σε όλους τους αγώνες και σε κάποιες προετοιμασίες, τα ‘χα φτιάξει όλα. Εάν δεν έβγαινε, θα έκανα πίσω, θα κρυβόμουν στο καβούκι μου και θα έφευγα. Αλλά πήγαν όλα καλά και είχα δίκιο, ο μεταβολισμός μου ξεκίνησε να είναι όπως έπρεπε να είναι, έφτασα να καίω 2.200 στην ηρεμία μου στα 38 μου! Ήμουν αδικημένη και ήθελα να το δω. Βγήκε καλά κι έπιασα μάλιστα όριο και για Εθνική ομάδα, στην οποία πλέον θα συγχρωτιζόμουν με 20χρονες αλλά και με 16χρονες^. δεύτερη στο πενηντάρι πίσω από εμένα κορίτσι 16 ετών και στο κατοστάρι πρώτη εγώ.

Ηλικιακός ρατσισμός

Συμμετείχα σε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο, ήμουν στα μετάλλια και πήγα και στο Παγκόσμιο Masters, «παγκόσμιο ΚΑΠΗ» που λέω εγώ για την 30+ κατηγορία, καθώς πλέον σου επιτρέπεται να είσαι ενεργός και να συμμετέχεις και στα Πρωταθλήματα των Masters. Δεν έτρεξα αμιγώς τα αγωνίσματά μου, ήταν ένας αγώνας στο πλαίσιο προετοιμασίας, στα 50μ. διπλά πέδιλα, στα οποία δεν έχω εμπειρία, και έκανα Παγκόσμιο ρεκόρ! Ήμουν και απροβλημάτιστη, άλλο να πέφτεις σε ένα αγώνισμα που είναι δικό σου και άλλο σε κάποιο που δεν σε νοιάζει.

Όλα αυτά τα χρόνια όμως, γιατί ήμουν και στα 30 και στα 35, έχω ακούσει από γονιούς στην κερκίδα «τι θέλει αυτή και κολυμπάει; Ας κολυμπήσει και κανένας άλλος», «άντε τώρα, αυτή δεν έχει ζωή και κάθεται εδώ και κολυμπάει», «να έπαιρνα και εγώ όλα τα φάρμακα που παίρνει αυτή», μιλούσαν για αναβολικά δηλαδή, έχω ακούσει τα πάντα, πολλή κακεντρέχεια! Φυσικά, υπάρχουν πολλές απαντήσεις, τις οποίες δεν έχω δώσει ποτέ, πχ «ας τρέξει το παιδάκι σου, χρυσέ μου, να πάρει το μετάλλιό του!».

Υπάρχει μια κουλτούρα λοιπόν, και αυτό είναι το δυσάρεστο πρωτίστως, ότι μόνο μέχρι κάποια ηλικία δικαιούσαι να κολυμπήσεις.

Καταλαβαίνω βάσει λογικής ότι το σώμα μέχρι κάποια ηλικία είναι στα πάνω του. Έλα όμως που υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αθλούνται ή κάνουν πρωταθλητισμό σε μεγαλύτερη ηλικία, είτε γιατί έχουν προβλήματα στο σπίτι τους και φεύγουν, είτε γιατί γουστάρουν τόσο πολύ αυτό που κάνουν, είτε επειδή αυτό εξυπηρετεί έναν άλλον σκοπό τους, είτε για την υγεία τους κτλ. Πάντα υπάρχει κάποιος λόγος και χρειάζεται πολύ δυνατό mindset για να κάνεις πρωταθλητισμό σε μεγαλύτερη ηλικία.

Και εν πάση περιπτώσει, δεν καταλαβαίνω ποιον ενοχλούμε όλοι οι μεγαλούτσικοι που κολυμπάμε. Γιατί είναι μεμπτό; Γιατί είναι πρόβλημα; Προσωπικά, δεν με ακουμπάει, το κάνω για τη Σοφία, δεν περιμένω να κερδίσω κάτι παραπάνω, ό,τι έχω κερδίσει το έχω κερδίσει, προνόμια και όσα συνεπάγονται.

Πρωταθλητισμός και Ιατρική

Πήγα στα ΤΕΦΑΑ, γιατί πίστευα ότι αυτή  ήταν η βέλτιστη ενασχόληση, ο μόνος τρόπος για να μπορώ να κάνω ταυτόχρονα πρωταθλητισμό. Βέβαια, ήμουν πολλές ώρες στην σχολή, αναγκαζόμουν παράλληλα και να δουλέψω για να βγάλω τα έξοδά μου, τα έκανα όλα μαζί και εκεί έπαθα ένα burn out.

Δούλευα ως προπονήτρια για να συντηρώ και τον πρωταθλητισμό, αλλά είχα αυτό το ανικανοποίητο. Μου αρέσει πολύ η δουλειά μου, να δουλεύω με παιδιά, το να είσαι παιδαγωγός είναι λειτούργημα και όχι επάγγελμα, παρόλα αυτά δεν μου αρκούσε. Είχα ένα μεράκι, ένα απωθημένο, μου άρεσε η σκέψη ότι θα κάνω ένα επάγγελμα και θα βοηθάω τον συνάνθρωπο. Ήμουν λοιπόν κοντά στα 30 και είπα «θέλω να το κάνω, θα προσπαθήσω με την Ιατρική και ό,τι γίνει». Άλλοι μου έλεγαν «μπράβο!» και άλλοι «πού πας καημένη;». Τελικά, πέρασα Ιατρική Αθηνών.

Εύκολο δεν ήταν και διήρκησε και παραπάνω φυσικά, δεν τελείωσα όπως οι συμφοιτητές μου που δεν είχαν άλλες ασχολίες, αλλά σημασία έχει ότι δεν υπάρχει ηλικιακό όριο ούτε για τη μάθηση ούτε για να κάνεις κάποιο άλλο επάγγελμα που σε ενδιαφέρει.

Ούσα φοιτήτρια Ιατρικής, εξακολουθούσα να κολυμπάω. Κοιμόμουν τέσσερεις ώρες, ξυπνούσα οχτώ το πρωί για να πάω στα εργαστήριά μου, δεν μπορούσα να λείπω, μετά έπρεπε να δουλέψω, να πάω γυμναστήριο, να κολυμπήσω, να κάνω και τα γύρω-γύρω μου, να ζήσω, να πάω για φυσικοθεραπεία, να κάνω ό,τι χρειάζεται για να στηρίξω και τις δύο μου επιλογές. Και κάποια στιγμή έπρεπε να γυρίσω σπίτι κατά τις 11 και μετά να διαβάσω. Είχα κλίση σε αυτό, μου άρεσε και με συγκινούσε, σκεφτόμουν ότι θα κάνω ένα επάγγελμα που θα μπορώ ουσιαστικά να βοηθήσω.

Πολύ νωρίς, από τα φοιτητικά μου χρόνια, ήρθα σε επαφή με την Παθολογία, το Ελληνικό Ινστιτούτο Μελέτης της Σήψης και τον Καθηγητή Ευάγγελο Γιαμαρέλλο, ο οποίος είναι Πρόεδρος του Ινστιτούτου και ασχολείται με την καταπολέμηση της σήψης σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Γνώρισα την κλινική έρευνα και, σε συνδυασμό με αυτό που ήδη ήθελα να κάνω, με εντυπωσίασε, με συνεπήρε, οπότε ξεκίνησα συνεργασία μαζί του και πλέον είμαι κλινική ερευνήτρια σε πρωτόκολλα μελέτης, κυρίως παρεμβατικά.

Στις 2 Ιανουαρίου 2021 έγινα η πρώτη αθλήτρια που εμβολιάστηκε κατά του κόβιντ. Οι υγειονομικοί είχαν πρόσβαση να εμβολιαστούν πρώτοι, οι αθλητές δεν είχαν πρόσβαση τόσο νωρίς, εγώ δούλευα στο νοσοκομείο, οπότε εμβολιάστηκα ως υγειονομικός. Εκείνη την στιγμή πίστευα ότι ήταν το βέλτιστο, αυτό που έπρεπε να κάνω, εφόσον ήμουν στο νοσοκομείο και ερχόμουν συνέχεια σε επαφή με τον ιό.

Τότε βρισκόμουν και στη Θεσσαλονίκη όπου μελετούσαμε το ένα από τα τέσσερα φάρμακα που πήρε ένδειξη για τον κόβιντ, το Anakinra. Κάναμε μια μελέτη σε ασθενείς με τον ιό και το φάρμακο αυτό πήρε έγκριση στην Ευρώπη και την Αμερική. Έναν χρόνο δούλευα μέσα σε κλινικές κόβιντ, εκείνη την χρονική στιγμή θεωρήθηκε ασφαλές να εμβολιαστώ, ήμουν και στο νοσοκομείο, οπότε αποφάσισα ότι αυτό ήταν το καλύτερο για εμένα.

Πρωταθλητισμός και Ιατρική λοιπόν, δεν μπορώ να επιλέξω ένα από τα δύο, ίσως για αυτό και τα κάνω ταυτόχρονα!

Από τη μια, το κολύμπι, το οποίο πλέον για μένα σημαίνει και άλλα πράγματα. Αυτό με βοήθησε να επανέλθω, να πατήσω ξανά στα πόδια μου και να πάρω τη ζωή μου πίσω. Δεν είναι μόνο ότι κολυμπάω, κάνω το κέφι μου, παίρνω τις διακρίσεις μου. Δεν είναι μόνο οι δεξιότητες που αποκτάς μέσω του αθλητισμού. Είναι και η προσωπικότητα που σφυρηλατείς μέσω του πρωταθλητισμού.

Το ότι δουλεύω σαν τον σκύλο, πχ και 15 ώρες, οφείλεται στον πρωταθλητισμό. Μαζί του μαθαίνεις να ξεπερνάς τον εαυτό σου κάθε μέρα, να μην σταματάς εύκολα, να μην είσαι ένας άνθρωπος που θα βγει έξω στον κόσμο και δεν θα μπορεί να σταθεί και να παλέψει αλλά κάποιος που θα διεκδικήσει αυτό που είναι δικό του τίμια, χωρίς μηχανορραφίες, με τα όπλα που έχει, με τη δουλειά που έχει κάνει.

Κι από την άλλη, η Ιατρική. Αυτή έχει κάτι που δεν κοστολογείται, αυτό το «ευχαριστώ» του ασθενούς που συναναστράφηκες, βοήθησες, γιάτρεψες, πήρες τον πόνο του μακριά. Αμείβομαι γι’ αυτό που κάνω, αλλά το «γιατρέ μου, με βοήθησες» δεν συγκρίνεται, όπως και το γεγονός ότι συμβάλλω από το πόστο μου και με το λιθαράκι μου στην εξέλιξη της Ιατρικής.

Η Σοφία Κτενά είναι Πρωταθλήτρια τεχνικής κολύμβησης και μέλος της ερευνητικής ομάδας του Ελληνικού Ινστιτούτου Μελέτης της Σήψης.

Επιμέλεια κειμένου: Ζέτα Θεοδωρακοπούλου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Γωγώ Φυρίγου-Κόνσολο: Βουτιά από ψηλά

Νόρα Δράκου: Να κάνεις αυτό που σε ευχαριστεί

Άννα Ντουντουνάκη: Αυτό που μου δίνει χαρά

Καρολίνα Πελενδρίτου: Ενάντια Στις Πιθανότητες

Νέρι Νιανγκουάρα: Οξυγόνο / Η Αξία Του Αθλητισμού

Σοφία Μαλκογεώργου: Χορεύοντας στο νερό

Αλεξάνδρα Σταματοπούλου: Η αποδοχή αρχίζει από μέσα σου

Κέλλυ Αραούζου: Η θάλασσα μέσα μου

Ντενίζ Δημάκη: Δεν ήταν θυσία, ήταν επιλογή