Έχουν περάσει κάτι λιγότερο από 30 χρόνια όταν σου ψιθύρισα στο αυτί μία φράση από ένα βιβλίο του Πάβιτς.
Με κοίταξες με απορία και συνέχισες να παίζεις. Δεν είχες καλά καλά κλείσει τα πέντε.
Ένα από τα λίγα πράγματα που σου άρεσε (από) τότε να κάνεις είναι να αθλείσαι.
Αθλείσαι και παίζεις πολλές ώρες την ημέρα, και αυτό γίνεται συνήθεια. Δεν έχει σημασία η ώρα που αφιερώνεις, εσύ θες να το κάνεις όλο και περισσότερο. Έχεις αρχίσει να νιώθεις έντονα τα συναισθήματα που σου προσφέρει το παιχνίδι.
Μεγαλώνεις και γίνεσαι μέλος μιας ομάδας. Γίνεσαι 10 ετών και συνεχίζεις να κάνεις το ίδιο πράγμα, παράλληλα με το σχολείο σου.
Σε ηλικία 14 ετών, το 1994. Με τους Στέλιο Καζάζη, Μιχάλη Τριανταφυλλίδη και Μάκη Δημητριάδη, σε καμπ που διοργάνωσαν οι δύο τελευταίοι στη Νέα Ερυθραία.
Στα 15 σου, έχεις ήδη αποφασίσει ότι ο αθλητισμός θα είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής σου. Και είσαι ακόμα ανήλικος.
Παίζεις συνεχώς. Παίζεις με δυνατότερους, με μεγαλύτερους, με ψηλότερους, με πιο γρήγορους. Συνεχίζεις να μεγαλώνεις και θες να είσαι καλύτερους από όλους. Αλλά, πάνω απ’ όλα, θες να είσαι καλύτερος από τον ίδιο σου τον εαυτό. Όμως, δε ξεχνάς ποτέ το παιχνίδι. Αυτή η διπλή επιθυμία ριζώνει σιγά σιγά μέσα σου.
Συνεχίζεις να επενδύεις όλο και περισσότερα σε αυτό που αγαπάς. Προπονείσαι σκληρά. Σιγά σιγά, το ταλέντο σου γίνεται εμφανές και έχεις ήδη αρχίσει να διακρίνεσαι στην ομάδα σου.
Γίνεσαι 18, είσαι πλέον ενήλικος και σιγά σιγά οι θυσίες σου και η προσπάθεια που κάνεις αποδίδουν καρπούς. Φίλοι, συμπαίκτες, αντίπαλοι, φίλαθλοι σε αναγνωρίζουν και σε επαινούν. Και όλα αυτά, εξαιτίας του παιχνιδιού. Το ταλέντο σου σου δίνει σιγουριά, ταυτότητα, αποδοχή, είναι αυτό που σε ορίζει.
Ενώ υπάρχουν πολλά στη ζωή που δε τα γνωρίζεις, πολλές ερωτήσεις στις οποίες δεν έχεις απάντηση, ξέρεις να κάνεις κάτι πολύ καλά. Έχεις ένα δυνατό μέσο έκφρασης. Το να είσαι αθλητής. Έχεις ήδη γευτεί πολλές νίκες, αλλά, επίσης, έχεις νιώσει την απογοήτευση και την πίκρα της ήττας.
Στις νίκες, σου έλεγα να μείνεις προσγειωμένος, ενώ στις ήττες να προετοιμαστείς, έτσι ώστε οι επόμενες να είναι «καλύτερες». Θες να φτάσεις ψηλότερα. Δουλεύεις ακόμα πιο σκληρά. Σε βλέπω συνεχώς εξαντλημένο ανάμεσα σε μπάλες, βιβλία, ωδεία, σχολεία, φροντιστήρια και πανεπιστήμια. Όμως ποτέ δεν παραπονιέσαι.
Το ημερήσιο πρόγραμμά σου είναι προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις της ομάδας σου και στη φιλοδοξία σου να γίνεις καλύτερος. Είναι, όμως, επίσης προσαρμοσμένο στις σπουδές σου, στα βιβλία σου, στη μουσική σου, στις τέχνες.
Πάντα πίστευα ότι κάτι θα αφήσεις από όλα αυτά, αλλά δεν στο είπα ποτέ. Όμως, εσύ με διαψεύδεις.
Μεγαλώνεις και γίνεσαι 21. Υπογράφεις το πρώτο σου επαγγελματικό συμβόλαιο. Μπαίνεις σε άλλα γήπεδα, σε άλλο περιβάλλον και σε έναν άλλο κόσμο. Πραγματοποιείς το όνειρο που είχες όταν ήσουν παιδί.
Και όλα αυτά, γιατί έβαλες ένα στόχο. Γιατί αγάπησες κάτι, όταν ήσουν παιδί.
Με τη φανέλα της Εθνικής (2007) / Photo by: Eurokinissi.
Κοιτάς δίπλα σου και βλέπεις αθλητές και προπονητές που τους θαύμαζες στην τηλεόραση. Είσαι εδώ, γιατί χαιρόσουν τη κάθε στιγμή με αυτό που έκανες. Όμως τώρα δεν είναι μόνο παιχνίδι, αλλά επάγγελμα. Εσύ, όμως, το βλέπεις ακόμα σαν παιχνίδι. Ευτυχώς.
Συνεχίζεις να βελτιώνεσαι και γίνεσαι καλύτερος. Έχεις ξεκινήσει ήδη ένα νέο ταξίδι. Αυτό του πρωταθλητισμού. Οι συζητήσεις μας είναι ατελείωτες:
«Πάντα στὸ νοῦ σου νἄχῃς τὴν Ἰθάκη.
Τὸ φθάσιμον ἐκεῖ εἶν᾿ ὁ προορισμός σου.
Ἀλλὰ μὴ βιάζῃς τὸ ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλὰ νὰ διαρκέσει». {i}
Θυμάσαι;
Κερδίζεις τίτλους, είσαι πρωταθλητής, αγωνίζεσαι στις καλύτερες ομάδες της χώρας σου, σε πρωταθλήματα του εξωτερικού, σε ευρωπαϊκά κύπελλα.
Με τη φανέλα του Ολυμπιακού (2009) / Photo by: Eurokinissi.
Ταξιδεύεις παντού με την εθνική ομάδα και έχεις τη τιμή να είσαι λαμπαδηδρόμος σε Ολυμπιακούς Αγώνες.
Οι μέρες και τα χρόνια περνούν. Σε βλέπω να χαίρεσαι, να λυπάσαι, να πετυχαίνεις, να κάνεις λάθη, να κερδίζεις, να χάνεις, να γελάς, να συγκινείσαι, να ιδρώνεις, να πονάς, να αγωνιάς, να προσπαθείς, να αγαπάς και να αγαπιέσαι, να φοβάσαι και να τολμάς.
Την τελευταία φορά που ένιωσα ότι φοβάσαι, έσκυψα και σου ψιθύρισα ξανά την ίδια φράση:
«Να προχωράς προς την κατεύθυνση όπου ο φόβος σου μεγαλώνει». {ii}
Με άκουσες.
Με τη φανέλα του Παναθηναϊκού (2010) / Photo by: Eurokinissi.
Πέρασαν κιόλας 16 χρόνια που είσαι επαγγελματίας αθλητής και περίπου 30 που ακουμπάς αυτή τη μπάλα. Πριν λίγα λεπτά, όλα αυτά τελείωσαν.
Έπαιξες το τελευταίο σου παιχνίδι, άκουσες το τελευταίο χειροκρότημα, χτύπησες για τελευταία φορά την πλάτη των συμπαικτών σου, έβγαλες τη τελευταία σου άμυνα, έβγαλες τη τελευταία σου φωτογραφία με ένα παιδάκι που ίσως πάρει τη θέση σου και ακούμπησες το σακίδιό σου για τελευταία φορά στα αποδυτήρια.
Ένα σακίδιο γεμάτο αναμνήσεις, ταξίδια, χαμόγελα, αναγνώριση, απόρριψη, νίκες και ήττες. Ένα σακίδιο γεμάτο όνειρα, στόχους που πέτυχες και δεν πέτυχες, δάκρυα, αστεία, χαμόγελα, φιλίες, γέλια, χαρές, λύπες και συγκινήσεις.
Δίπλα μια μπάλα.
Σου ζήτησα να μου την κάνεις δώρο και αρνήθηκες. Ξέρω. Αυτή σου έδωσε τη δυνατότητα να είσαι αυτό που έγινες. Όχι σαν αθλητής ή πρωταθλητής. Αλλά σαν άνθρωπος.
Αυτή σε έμαθε να γελάς όταν χάνεις και να μένεις ταπεινός όταν κερδίζεις. Να θέτεις στόχους και να αφοσιώνεσαι σε αυτούς. Να έχεις στρατηγική σκέψη, να συνεργάζεσαι, να επιμένεις, να υπομένεις, να προσαρμόζεσαι και να αντέχεις στη πίεση. Να διαχειρίζεσαι τις χαρές και τις λύπες σου ή την απογοήτευση και τον ενθουσιασμό σου, να οργανώνεις το χρόνο σου.
Σε έμαθε να ακούς τον διπλανό σου, να τον συναισθάνεσαι, να τον καθοδηγείς και να έχεις πειθαρχία. Σου έδωσε τη δυνατότητα να καταλάβεις πόσο μικρός είναι ο άνθρωπος και πόσο ακόμα μικρότερος μπορεί να γίνει όταν δεν αντιλαμβάνεται ότι είναι μικρός.
Από την άλλη, σου έδωσε τη δυνατότητα να καταλάβεις πόσο μεγάλος μπορείς να γίνεις όταν συνεργάζεσαι ή ζεις αρμονικά με τους γύρω σου. Είσαι ευγνώμων για αυτά που έζησες και για τους ανθρώπους που γνώρισες. Έτσι δεν είναι;
Επίσης, σε ταξίδεψε. Όχι μόνο σε άλλους κόσμους και άλλες κουλτούρες. Αλλά και στα έργα του Καλβίνο, του Έκο, του Ναμπούκο, του Έσσε, του Καζατζάκη ή στους ήρωες του Σίνγκερ. Έμαθες πως είναι ο διαφορετικός, ο ξένος, ο «άλλος». Και έμαθες να σέβεσαι και να εκτιμάς.
Γνώρισες τα ιδανικά του αθλητισμού και το λόγο που αυτά είναι πηγή εσωτερικής τελειότητας, συναδελφοσύνης, ειρήνης, και ευγένειας. Διαπίστωσες τη σημασία όλων αυτών στις εποχές βίας, ρατσισμού και μίσους που βλέπεις συχνά στους αθλητικούς χώρους.
Με τη φανέλα της Ναντ.
Είναι εκείνα που ικανοποιούν τη διάνοια και το συναίσθημα του αθλητή και του φιλάθλου. Εκείνα που καλλιεργούν θαρραλέες πρωτοβουλίες και γλυκαίνουν την αναμονή αυτών που ποθούμε.
Μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτά;
Είσαι έτοιμος για τη στιγμή που κάποιοι «φίλοι» και γνωστοί θα εξαφανιστούν από τη ζωή σου;
Τι θα είσαι «αύριο»;
Έχεις ήδη βρει την καινούργια σου ταυτότητα;
Το βλέπω στα μάτια σου. Δεν είσαι αυτό που ήσουν, είσαι αυτό που είσαι.
Νιώθεις έτοιμος. Νιώθεις έτοιμος, γιατί παίρνεις μαζί σου όλες τις αναμνήσεις, τα συναισθήματα, τις δεξιότητες και τους πραγματικούς φίλους που κέρδισες τόσα χρόνια.
«Ἡ Ἰθάκη σ᾿ ἔδωσε τ᾿ ὡραῖο ταξίδι.
Χωρὶς αὐτὴν δὲν θἄβγαινες στὸν δρόμο.
Ἄλλα δὲν ἔχει νὰ σὲ δώσει πιά». {iii}
Μου το είπες, κάποτε. Θυμάσαι;
{i} Στίχος από το ποίημα «Ιθάκη» του Κ. Καβάφη
{ii} Φράση από το βιβλίο «το λεξικό των Χαζάρων» του Μ.Πάβιτς
{iii} Στίχος από το ποίημα «Ιθάκη» του Κ. Καβάφη