Οι πέντε αλλαγές θα αλλοιώσουν το ποδόσφαιρο

Σχεδόν ταυτόχρονα με την κεντρική πολιτική απόφαση σταδιακής επανεκκίνησης των αθλητικών δραστηριοτήτων, η IFAB, το ανεξάρτητο όργανο που αποφασίζει για τους κανονισμούς ποδοσφαίρου, έκανε αποδεκτό το αίτημα της FIFA και επισημοποίησε μια προσωρινή τροποποίηση κανονισμών που αλλάζει το καθεστώς των αντικαταστάσεων στο ποδόσφαιρο.

Ο νέος κανόνας τίθεται στη διακριτική ευχέρεια κάθε ομοσπονδίας που διοργανώνει τους αγώνες και δίνει τη δυνατότητα στις δυο ομάδες να χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού έως πέντε αλλαγές, αντί των τριών που ίσχυαν μέχρι πρότινος.

Για να αποφευχθεί η ολική διακωμώδηση του αθλήματος, η FIFA έβαλε και έναν αστερίσκο στην απόφαση: «τουλάχιστον όχι πάνω από τρεις αλλαγές ανά ημίχρονο».

Οι περισσότεροι πέρασαν την είδηση αβρόχοις ποσίν, θεώρησαν ότι ο κανόνας ισχύει μόνο για τα πρωταθλήματα της σεζόν 2019/20 που «πρέπει» να τελειώσει έστω άρον-άρον προκειμένου να μαζευτούν όσο το δυνατόν οι οικονομικές απώλειες και να τηρηθούν με κάποιον τρόπο κυρίως οι τηλεοπτικές συμβάσεις που τρέχουν.

Το μέτρο όμως θα ισχύσει και για τη σεζόν 2020/21.

Τη σεζόν που όλοι ευχόμαστε να επανέλθουμε «στην κανονικότητα».

Είναι σαφές ότι με την απόφασή της η FIFA ελπίζει να βοηθήσει συλλόγους και ποδοσφαιριστές να διαχειριστούν μια περίπλοκη συγκυρία, δεν εξετάζονται τα αγνά κίνητρα, αλλά το ορθό της απόφασης.

Η παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία δεν αλλάζει μόνο δεδομένα της καθημερινότητάς μας, πάνω απ’ όλα θέτει εν αμφιβόλω σταθερές δεκαετιών που μέχρι πρότινος ήταν αξιώματα.

Ενδέχεται πολύ σύντομα το ποδόσφαιρο να βρεθεί ενώπιον ενός τόσο πεπιεσμένου προγράμματος, με κορεσμένα χρονοδιαγράμματα, συνθήκες καύσωνα (τουλάχιστον όσον αφορά το βόρειο ημισφαίριο) και τους ποδοσφαιριστές στη δυσχερέστερη θέση της καριέρας τους.

Από την απραξία και τον υποχρεωτικό εγκλεισμό με αποχή από τις προπονήσεις, οι ποδοσφαιριστές θα κληθούν να «χωρέσουν» στον οργανισμό τους με μια fast track διαδικασία επί της ουσίας δυο σεζόν σε μιάμιση.

Αυτή η πίεση θεωρητικά δίνει την ψευδαίσθηση ότι η απόφαση για τις πέντε αλλαγές είναι σωστή, ότι είναι ένας ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης της έκτακτης κατάστασης, διότι το ποδόσφαιρο οφείλει να διατηρήσει ένα μίνιμουμ έντασης ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες. Θεωρητικά. Γιατί ουσιαστικά, το ποδόσφαιρο παύει να λειτουργεί με το καθεστώς που έχουμε συνηθίσει.

Προσοχή, αυτό που προτείνει η FIFA δεν είναι μια «μικρή κανονιστική αλλαγή», όπως έσπευσαν να καθησυχάσουν οι υπεύθυνοι της παγκόσμιας ομοσπονδίας. Αλλοιώνοντας έναν λειτουργικό μηχανισμό δημιουργούνται άμεσα αλυσιδωτές αντιδράσεις στο ίδιο το παιχνίδι και το καθιστούν αμέσως διαφορετικό.

Αναλογιστείτε πόσο άλλαξε η μορφή του παιχνιδιού με τις δομικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών.

Όσον αφορά τις ίδιες τις αντικαταστάσεις, μέχρι το 1958 δεν επιτρεπόταν καν αλλαγή κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Ο ποδοσφαιριστής, ακόμα και με δεδομένο τραυματισμό, αναλάμβανε την ευθύνη να παραμείνει στο γήπεδο μέχρι να μην μπορεί να περπατήσει, δεν εγκατέλειπε «τη μάχη», δεν άφηνε τους συμπαίκτες του.

Υπήρχε ένα ανέκδοτο εκείνα τα παλιά χρόνια, «η αριστερή πτέρυγα του κουτσού». Συνήθως οι ποδοσφαιριστές που τραυματίζονταν και δεν έβγαιναν από το γήπεδο για να μην μείνει η ομάδα με δέκα, αγκυροβολούσαν σε θέση αριστερού μπακ κάνοντας τα απολύτως απαραίτητα.

Ο αντίπαλος στο πλαίσιο του fair play συνήθως δεν πίεζε μονίμως από αριστερά, με την πάροδο των ετών το ευ αγωνίζεσθαι πήγε περίπατο γιατί το ποδόσφαιρο (παρα)έγινε σημαντικό στις ζωές των ανθρώπων.

Σταδιακά η FIFA ενέδιδε στις αλλαγές του κανονισμού. Το 1988, ο αριθμός των αντικαταστάσεων ανέβηκε στις δυο. Το 1995 έγιναν τρεις.

Η κεντρική ιδέα του κανονισμού ήταν «να βοηθηθούν οι ποδοσφαιριστές που αντιμετώπιζαν πρόβλημα τραυματισμού».

Σήμερα το διαβάζει κανείς και το λιγότερο χαμογελά με νόημα.

Οι αντικαταστάσεις είναι ξεκάθαρα τακτικού χαρακτήρα, εξυπηρετούν σκοπιμότητες, αλλάζουν τη ροή του παιχνιδιού. Μπήκαν στη ζωή μας έννοιες όπως “game changer από τον πάγκο”, «κινήσεις ματ» των προπονητών που «διάβασαν καλά τον αγώνα και προχώρησαν έγκαιρα στη διόρθωση».

Ανέκαθεν οι αλλαγές στους κανονισμούς ήταν ο μεγαλύτερος καινοτόμος μοχλός στην ιστορία του ποδοσφαίρου.

Από τακτική άποψη, τίποτα δεν ενθάρρυνε τους προπονητές περισσότερο από την αλλαγή του κανονισμού του οφσάιντ.

Το ποδόσφαιρο άλλαξε ακόμα περισσότερο όταν απαγορεύτηκε στον τερματοφύλακα να μπλοκάρει τη μπάλα σε γύρισμα συμπαίκτη του.

Δείτε παιχνίδι πριν το 1992/93 που άλλαξε ο συγκεκριμένος κανονισμός, θα σας φανεί ότι παρακολουθείτε ποδόσφαιρο σε slow motion.

Είναι αλήθεια πως κάθε πρόβλεψη σχετικά με την αντίδραση των προπονητών στην «αναγκαστική καινοτομία» θα ήταν εξαιρετικά ατελής και πρόωρη.

Οι μεταβλητές ωστόσο είναι δεδομένες και κάθε προπονητής θα έχει τη δυνατότητα στη διάρκεια ενός ενενηντάλεπτου να αλλάξει επί της ουσίας τη μισή ομάδα. Δεν είναι μόνο τακτικό το πλεονέκτημα, ακουμπάει πολύ πιο βαθύ προβληματισμό.

Ο Κριστιάνο Ρονάλντο φερειπείν μπορεί να επιμηκύνει την καριέρα του και τέσσερα και πέντε χρόνια ακόμα σε υψηλό επίπεδο, όντας ο πρώτος «τριαντάλεπτος σπεσιαλίστας».

Ο προπονητής της Λίβερπουλ που είναι αναγκασμένη να δίνει αγώνες κάθε τρεις και τέσσερις ημέρες, πέρα από την εκμετάλλευση του εύρους του ρόστερ καθότι ο σύλλογος είναι πλούσιος, μπορεί να διατηρήσει την ομάδα φρέσκια πολύ πιο εύκολα σε σχέση με το «πριν».

Εάν στις πέντε αλλαγές προστεθεί και η υπό εξέταση πρόταση για υποχρεωτική διακοπή ανά σταθερά χρονικά διαστήματα σε κάθε ημίχρονο, το ποδόσφαιρο όχι απλώς θα αλλάξει ολοκληρωτικά, αλλά θα γίνει ό,τι πλησιέστερο σε american football.

Δεν μας είναι προσφιλής ο παραλληλισμός, δεν έχουμε εικόνα των διακοπών και της παντελούς έλλειψης ρυθμού που κατάστρεψε το άθλημα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.

«Υποχρεωτική» διακοπή για λόγους υγείας (η οποία πιστέψτε με σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα γίνει υποχρεωτική διακοπή με διαφημιστικά προπληρωμένα πακέτα), διακοπές για τις αλλαγές στη ροή του αγώνα που η FIFA «κοστολογεί» 30 δευτερόλεπτα την κάθε μια, διακοπή για καθυστερήσεις, διακοπή για το «νεκρό» χρόνο.

Το ποδόσφαιρο μοιάζει να ασχολείται περισσότερο με τον τηλεθεατή εδώ και δεκαετίες, παρά με τον ίδιο το θεατή που αφιερώνει ώρες από τον πολύτιμο προσωπικό του χρόνο, πληρώνει και κάθεται στη θέση του στο γήπεδο.

Πέρα από την πολιτική ορθότητα και τους υγειονομικούς κανόνες σε έκτακτες καταστάσεις όπως η παρούσα, το ποδόσφαιρο έχει πάψει δεκαετίες τώρα να είναι παιχνίδι και να σέβεται σε απόλυτο βαθμό τους aficionados του.

Οι ισχυροί «κινούν» την αγορά, οι ισχυροί καθορίζουν και τους κανόνες.

Με την εισαγωγή του κανόνα των πέντε αντικαταστάσεων, οι «δυνατοί» γίνονται ακόμα πιο δυνατοί και το περιθώριο της έκπληξης ελαχιστοποιείται ακόμα περισσότερο.

Το μόνο που μπορεί να αντιτάξει ο «αδύναμος» είναι το πατροπαράδοτο «κόλπο» των καθυστερήσεων.

Δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμα το μέγεθος του κινδύνου γιατί είναι νωρίς και νωπά τα πράγματα, το βέβαιο είναι όμως ότι προπονητές και αναλυτές αγώνων, από την ημέρα της ανακοίνωσης της απόφασης, έχουν βαλθεί να λύσουν το νέο γρίφο και να στρέψουν το «υγειονομικό μέτρο» προς όφελός τους.

Στην Bundesliga που ξεκίνησε πρώτη απ’ όλα τα δημοφιλή πρωταθλήματα, οι προπονητές είχαν πλήρη ελευθερία κινήσεων.

Η γερμανική ομοσπονδία είτε δεν διέγνωσε είτε δεν πρόλαβε να «προστατεύσει» το ποδόσφαιρο από το νέο κανονισμό.

Μπάγερν Μονάχου, Βόλφσμπουργκ και Λειψία ήταν οι μοναδικές ομάδες που παρέμειναν στον «παραδοσιακό» τρόπο διαχείρισης.

Χέρτα και Μάιντς προχώρησαν στις τρεις ταυτόχρονες αντικαταστάσεις, με εντελώς διαφορετικές συνθήκες στους αγώνες τους.

Η Χέρτα προηγείτο ήδη 3-0 και απλώς ξεκούρασε ποδοσφαιριστές, η Μάιντς πόνταρε στην ολική ανατροπή αφού είχε ανατρέψει το εις βάρος της 2-0 από την Κολωνία και κυνηγούσε τη νίκη.

Για πρώτη φορά στο γερμανικό πρωτάθλημα σημειώθηκαν 79 συνολικά αλλαγές. Αναλύοντας και τις 79, μόνο το 11% αφορούσε και αλλαγή διάταξης, συνεπώς και τακτικής προσέγγισης του αγώνα.

Οι μισές αλλαγές έγιναν στο τελευταίο τέταρτο του αγώνα, κυρίως για να προφυλαχθούν οι ποδοσφαιριστές από ενδεχόμενους τραυματισμούς λόγω απραξίας.

Οι προπονητές του γερμανικού πρωταθλήματος στο πρώτο άτυπο τεστ εμφανίστηκαν προσανατολισμένοι να σεβαστούν το άθλημα. Το σοκ από την απότομη αλλαγή στο σπορ είναι ακόμα πολύ φρέσκο για να μπει η σκοπιμότητα στο κάδρο. Η αίσθηση που άφησε η πρώτη άτυπη εφαρμογή του νέου κανονισμού, είναι πως οι αλλαγές είναι αθλητικής φύσης με λίγες τεχνικές, τακτικές και πνευματικές προεκτάσεις.

Ο Μπεκενμπάουερ βέβαια που ρωτήθηκε για το ζήτημα, απάντησε ότι οι ομάδες με την υψηλότερη ποιότητα (και τα περισσότερα λεφτά) σίγουρα θα ωφεληθούν περισσότερο στο μέλλον.

Πρόσθεσε βέβαια ότι «έτσι ήταν πάντα» για να χρυσώσει το χάπι. Είναι εύκολο να τοποθετείται κανείς ανέξοδα όταν εκπροσωπεί σύλλογο όπως η Μπάγερν ή η Ντόρτμουντ κατ’ αντιστοιχία.

Το ζήτημα δεν είναι να επιβεβαιώσουμε στο ποδόσφαιρο τον κανόνα του ισχυρού, αλλά να πάψουμε να τον ενισχύουμε ολοένα και περισσότερο.

Κατανοητό ότι ισχυροί και λαοφιλείς «παράγουν» έσοδα για το προϊόν, πλην όμως στην παρούσα συγκυρία το ποδόσφαιρο αντιμετωπίζει τον σοβαρότατο κίνδυνο παντελούς εξάλειψης της συναισθηματικής συνιστώσας του.

Άδειες κερκίδες, αμήχανοι πανηγυρισμοί, «κρύα» γήπεδα, δυστοπικό περιβάλλον. Το ποδόσφαιρο στον καιρό του κορονοϊού «ακυρώνει» την έννοια της έδρας, αποβάλλει το ρόλο της «καυτής» ατμόσφαιρας που ενίοτε καθορίζει τις τύχες ενός αγώνα, αφαιρεί από τον Δαυίδ το δικαίωμα να κρατήσει έστω τη σφεντόνα μήπως και κερδίσει τον Γολιάθ.

Η μεγάλη, η καλύτερη ομάδα, εκτός από τη δεδομένη ποιότητα, έχει πλέον σύμμαχο και το άδειο γήπεδο στον μέχρι πρότινος δύσκολο εκτός έδρας αγώνα.

Έχει σύμμαχο τη δυνατότητα διαρκούς πίεσης με τις πέντε διαθέσιμες αλλαγές, την ευχέρεια περισσότερων τακτικών ελιγμών, τη δυνατότητα προσαρμογής της ομάδας σε καθεστώς διαρκούς έντασης.

Με τις πέντε αλλαγές, οι προπονητές θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιλέξουν να έχουν πάντα φρέσκους παίκτες στην πρώτη γραμμή πίεσης, για παράδειγμα αλλάζοντας και τους δύο επιθετικούς και τα δύο φτερά στο 4-4-2 ή αλλάζοντας τον φορ, τα δύο φτερά και δυο χαφ στο 4-3-3.

Με αυτή τη συνεχή αλλαγή δυνάμεων, οι φάσεις πίεσης θα μπορούσαν να είναι πιο σταθερές και παρατεταμένες με την πάροδο του χρόνου, αντί να περιορίζονται σε ορισμένες καταστάσεις παιχνιδιού και σε συγκεκριμένες στιγμές του αγώνα όπως συνέβαινε μέχρι τώρα.

Υπό αυτήν την έννοια, οι πέντε αντικαταστάσεις ωθούν το ποδόσφαιρο ακόμη περισσότερο σε παιχνίδι πιέσεων και γρήγορων μεταβάσεων.

Για το τακτικό κομμάτι, θα πρέπει να περιμένουμε τη μετάβαση μέχρι την πλήρη κατάσταση φόρμας των ποδοσφαιριστών, ήτοι την επόμενη περίοδο.

Οι ποδοσφαιριστές μέσω ειδικών προγραμμάτων από επιστήμονες ιατρούς και εργοφυσιολόγους, θα φτάνουν στους αγώνες προετοιμασμένοι να υπηρετήσουν συγκεκριμένες ανάγκες στην εφαρμογή του πλάνου του προπονητή τους.

Επί της ουσίας, το ποδόσφαιρο θα αλλάξει σε τέτοιο βαθμό, που θα παρακολουθούμε περισσότερα παιχνίδια στο ίδιο παιχνίδι. Μοιάζει αδόκιμο, αλλά αυτό θα συμβεί με μαθηματική ακρίβεια.

Η κυριαρχία θα είναι καθολική, θα έχει πολύ υψηλά επίπεδα πόλωσης στο διάστημα του αγώνα που θα επιλέγει ο προπονητής, στο ανώτατο επίπεδο ανταγωνισμού οι εναλλαγές θα είναι κινηματογραφικές.

Αυτή η δομική αλλαγή στο ποδόσφαιρο επιφέρει ακόμα περισσότερες δυνατότητες απίθανων ανατροπών, «τρελών» διαστημάτων μέσα στο ματς που ένα σκορ 2-0 θα γίνεται 2-4 σε ένα δεκάλεπτο, σε περίπτωση λάθους ανάγνωσης από τον αντίπαλο, θα ζήσουμε και πάλι «παράδοξα» όπως το αλήστου μνήμης 1-7 της Γερμανίας στη Βραζιλία στο Μουντιάλ της σάμπα.

Το ποδόσφαιρο μετά τον κορονοϊό θα πάψει να έχει γραμμική αναγνωσιμότητα, δεν θα είναι το ποδόσφαιρο που γνωρίζαμε. Η κανονιστική διαφοροποίηση με τις πέντε αλλαγές είναι η πιο «εξωστρεφής» τροποποίηση που έχουμε μπροστά μας. Αυτό που θα αλλάξει ολοσχερώς είναι η πνευματική, η ψυχολογική πτυχή του παιχνιδιού που στο τέλος επηρεάζει και τους περισσότερους παράγοντες του σπορ.

Το ποδόσφαιρο θα αλλοιωθεί όπως αλλοιώθηκαν και οι ίδιες οι ζωές μας εξ αιτίας αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης με την πανδημία.

Το κοινό θα είναι διστακτικό, το ίδιο και οι άμεσα εμπλεκόμενοι με το σπορ.

Αυτή τη στιγμή ωστόσο, εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο (μετά το αρχικό σοκ για την υγεία) είναι η οικονομική «διόρθωση» και ομαλοποίηση.

Η ποδοσφαιρική βιομηχανία όσο κι αν φαντάζει υπερβολικό, είναι από τις ισχυρότερες στον πλανήτη και απασχολεί, εκτός από εκατομμύρια πολίτες, τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες επιχειρήσεις παγκοσμίως.

Προφανώς στη δυστυχή συγκυρία, οι ισχυροί διείδαν την ευκαιρία να γίνουν ισχυρότεροι και με πρόσχημα τη δημόσια υγεία, θα μεταφέρουν «βίαια» και το ποδόσφαιρο στη φρενίτιδα της δεκαετίας που ξεκίνησε.

Μιας δεκαετίας ακραίων στιγμών και «είδησης», όσο ακριβώς διαρκεί ένα βίντεο δευτερολέπτων στο instagram ή στο tiktok.

Αυτή είναι η κοινωνία που έρχεται και αυτό είναι και το ποδόσφαιρο του μέλλοντος.

Ένα ποδόσφαιρο που περνά μπροστά από τα μάτια μας σαν spam.

Θα χαμογελάσουμε, μπορεί και να καγχάσουμε και κατόπιν θα συνεχίσουμε τη ζωή μας όπως πριν.

Αναζητώντας να κερδίσουμε το πολυτιμότερο πράγμα στην εποχή που διανύουμε: χρόνο.

CHECK IT OUT: Όλα τα κείμενα του Zastro