«Ο Μαύρος ο Θεός». Ο Θωμάς Μαύρος μέσα από τα μάτια των άλλων. Εξιστορούν και σκιαγραφούν οι Παντελής Νικολάου, Γιάννης Τζιφόπουλος, Γιάννης Μπίλιος.

Ο καλύτερος συμπαίκτης, το χειρότερο τέλος

Παντελής Νικολάου

Ο Θωμάς ήταν ένας άνθρωπος ιδιαίτερος, απόλυτος στη δουλειά του. Αλλά ήταν ίσως ο καλύτερος συνάδελφος που συνάντησα μέσα στο γήπεδο!

Τι εννοώ με αυτό;

Έβαζε το καλό της ομάδας πάνω απ’ όλα και δεν σε εξέθετε. Ακόμα και αν του έδινες μια πάσα “διεκδικήσιμη”, γιατί πιεζόσουν και έπρεπε να απαλλαγείς από την μπάλα, ο Θωμάς πολεμούσε χωρίς δεύτερες σκέψεις για να την κερδίσει.

Ήταν ένας αθλητής προπόνησης, εξαιρετικός επαγγελματίας, έδινε το παράδειγμα στους υπολοίπους. Παρότι δεν ήταν εξωστρεφής και θορυβώδης, συμμετείχε ενεργά στα αποδυτήρια με τον δικό του τρόπο.

Συγκεκριμένα, μου άρεσε πολύ το ότι ήταν συγκροτημένος και δίκαιος στις κρίσεις του, αν κάτι συνέβαινε και τον ρωτούσες.

Ως συμπαίκτες, μοιραστήκαμε πολύ μεγάλες χαρές^. ενώ είχα και το προνόμιο να τον μαρκάρω, όταν έπαιζε νεαρός στον Πανιώνιο και αργότερα σε μερικά παιχνίδια φιλικά που κάναμε με την Εθνική ομάδα.

Τον έζησα περίπου έξι χρόνια και τον ξαναβρήκα στην ΑΕΚ, όταν επέστρεψα από την Αμερική και ήμουν γιατρός της ομάδας.

Όταν έφυγε το 1987, είχα διαφωνήσει με την επιλογή του Αλέφαντου. Πήγα και του μίλησα, γιατί εκείνος μου έδειχνε μια ιδιαίτερη αδυναμία σε βαθμό… κακουργήματος. «Τι είναι αυτά που κάνεις; Δεν είναι σωστό αυτό που κάνεις σε μια σημαία της ομάδας», του είπα. Εκείνος έλεγε τα δικά του και ήταν ανένδοτος. Τελικά, επειδή είχαμε μια διοίκηση χωρίς προσωπικότητα, ο Μαύρος έφυγε άδοξα και επέστρεψε στον Πανιώνιο.

Αποτέλεσμα; Την επόμενη χρόνια η ΑΕΚ σερνόταν και ο Θωμάς αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του Πρωταθλήματος με μια ομάδα δεύτερης ταχύτητας.

Δυστυχώς το ποδόσφαιρο είναι γεμάτο από συμπεριφορές που δεν αρμόζουν σε πρόσωπα και καταστάσεις. Είναι πολύ πικρό για έναν αθλητή να αναγκάζεται να αποχωριστεί την ομάδα με την οποία έχει ταυτιστεί εξαιτίας της αναπόφευκτης φθοράς της σχέσης.

Δεν είναι πρωτοφανές. Συνέβη στον Δομάζο, συνέβη στον Αντωνιάδη, συνέβη σε τόσους. Ομολογώ το ένιωσα λίγο κι εγώ, όταν συμπλήρωσα την “οκταετία” μου, αλλά αυτό είναι μια άλλη ξεχωριστή ιστορία.

Αυτό που έχει σημασία είναι πως τίποτα -μα τίποτα- δεν κατάφερε να φθείρει την αγάπη του Θωμά για την ΑΕΚ και την αγάπη του κόσμου της για εκείνον.

Ο Παντελής Νικολάου είναι ο επικεφαλής του ιατρικού επιτελείου της ΠΑΕ ΑΕΚ και πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής.

________________________________________________________________________________________________________________

Ο καλύτερος Έλληνας σέντερ φορ, ένας πολύ ωραίος άνθρωπος

Γιάννης Τζιφόπουλος

Στην καριέρα μου συνεργάστηκα με σπουδαίους προπονητές, αλλά ξεχωρίζω τον Ντίτμαρ Κράμερ, σπουδαία προσωπικότητα του ποδοσφαίρου, άψογος σε όλα του. Ο καθένας βέβαια σου έδινε και κάτι, ανάλογα με τη φιλοσοφία που είχε. Ο Στάνκοβιτς ήταν της αυστηρής πειθαρχίας, ο Ζέτσεφ ήταν ένας καλοπροαίρετος άνθρωπος, ο Παναγούλιας σε “έψηνε” με τα λόγια, ο Τσατσέφσκι ήταν κι αυτός της αγωνιστικής πειθαρχίας, ο Πέπε Σασία σού έλεγε ότι ως ποδοσφαιριστής ξέρεις τι πρέπει να κάνεις, ο Αντώνης Γεωργιάδης ήταν πολύ καλός προπονητής αλλά ιδιαίτερος χαρακτήρας, ο Λίμπρεχτς έβγαζε το βαρύ του όνομα και ως προπονητής και ο Πρόκοπ ήταν ένας ήρεμος άνθρωπος.

Κάθε ένας προπονητής μού ανέθετε την επικίνδυνη αποστολή. Να παίρνω man to man το εκάστοτε πρώτο βιολί του αντιπάλου. Ερχόταν ο Παναθηναϊκός, με έβαζαν πάνω στον Σαραβάκο.

Ερχόταν η ΑΕΚ, πήγαινα πάνω στον Θωμά Μαύρο ή τον Μίμη Παπαϊωάννου. Εκείνος που με δυσκόλεψε πιο πολύ ήταν ο Μαύρος, ήταν και δυνατό παιδί.

Σε ένα ματς τέλη Μαΐου του 1981, αδιάφορο και για τους δύο, βγαίνει στο ημίχρονο αλλαγή ο Παντζιαράς και μπαίνει ο Παπαφλωράτος, ο οποίος όμως τραυματίζεται στο 63΄. Παίρνω λοιπόν τα γάντια να κάτσω στο τέρμα. Με πλησιάζει τότε ο Μαύρος και μου λέει με ύφος: «τώρα έχει να γίνει…».

Παρόλα αυτά, ισοφαρίζουμε, γιατί χάναμε 4-3, και στο 90΄ έχει δοκάρι ο Ζελελίδης. Έμεινε λοιπόν στην ιστορία αυτό, γιατί κάθισα μισή ώρα στο τέρμα και δεν έφαγα γκολ. Τελειώνει το παιχνίδι, τρέχω στον Μαύρο και του λέω: «τι έγινε, Θωμά; Τελικά δεν μου έβαλες γκολ». Πολύ γέλιο, γιατί όλοι είχαμε εξαιρετικές σχέσεις εκτός γηπέδου.

Όταν μιλάμε για τον Θωμά Μαύρο, μιλάμε για σούπερ επιθετικό. Για μένα, και δεν φοβάμαι να το πω, ο καλύτερος Έλληνας σέντερ φορ. Και έχει αξία που το λέω εγώ, γιατί εκείνη την εποχή στον Άρη, όπως είπα, ήμουν αυτός που αναλάμβανα το man to man των καλύτερων παικτών των αντιπάλων, όντας ο καλύτερος αμυντικός.

Είχα την τύχη να αντιμετωπίσω σπουδαίους παίκτες στην Ευρώπη, όπως οι Ρόσι, Ζιμακό και Έλκιερ, και φυσικά όλους τους μεγάλους φορ εκείνης της εποχής του ελληνικού ποδοσφαίρου. Ο Μαύρος ήταν ένας δεινός εκτελεστής και με τα δυο πόδια, πολύ δυνατός και άρα δύσκολος στο μαρκάρισμα.

Ταυτόχρονα όμως ήταν και ένας πολύ ωραίος άνθρωπος, ένας πολύ ωραίος χαρακτήρας. Κρίμα που εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ατζέντηδες και δεν μπορούσε εύκολα να μετακινηθεί κάποιος Έλληνας σε ομάδα του εξωτερικού, γιατί ο Μαύρος θα μπορούσε να είχε κάνει σπουδαία καριέρα και στο εξωτερικό.

Ο Γιάννης Τζιφόπουλος είναι παλαίμαχος ποδοσφαιριστής του Άρη.

________________________________________________________________________________________________________________

Ήθελα λίγο Μαύρο ακόμη…

Γιάννης Μπίλιος

Ένα από τα παράπονα που έχω από τη ζωή μου είναι ότι δεν χόρτασα Μαύρο. Μαύρο με κεφαλαίο Μ, για να μην παρεξηγιόμαστε. Τον Θωμά εννοώ. Τον ήρωά μου. Αλλά κι αυτός ήταν κάτι σαν το άλλο το… μαύρο. Εξάρτηση. Απαραίτητος σε όλους εμάς τους ΑΕΚτζήδες, για να έχουμε σε κάτι να ελπίζουμε, να ονειρευόμαστε, να ακουμπάμε.

Άρχισα να καταλαβαίνω τα ποδοσφαιρικά δρώμενα γύρω στο ’80. Μετά τα Πρωταθλήματα, μετά την πορεία στο UEFA, μετά τις ωραίες εποχές που οι τσέπες του Μπάρλου βρόνταγαν. Ο Μαύρος τότε ήταν το αποκούμπι μας. Η παρηγοριά. Η ελπίδα ότι θα ξανάρθουν οι γελαστές Κυριακές των σέβεντις. Ήταν το υψωμένο ανάστημα το πρωί της Δευτέρας στη δουλειά για τους μεγάλους και στο σχολείο για τους μικρούς.

Όλο αυτό όμως κράτησε λίγο. Για καμιά πενταετία ο Θωμάς ήταν καυτός, αλλά η κορυφή έμενε μακριά. Δεν έζησα τα χρόνια της κυριαρχίας μας, δεν πήγαινα ακόμη στα γήπεδα στις αρχές των ’80s, και ο ταλαιπωρημένος από τους τραυματισμούς Μαύρος είχε φτάσει στα 30+, όταν πια η ΑΕΚ ήρθε ακόμα πιο κοντά μου, στο ΟΑΚΑ, τη διετία 1985-1987 που άρχισα να πηγαίνω σκαστός απ’ τον μπαμπά στο γήπεδο.

Μεγαλώνοντας σε ένα οικογενειακό περιβάλλον βουλιαγμένο στις κομματικές υστερίες που ήταν μόδα στα ’80s και που θεωρούσε ότι τα γήπεδα ήταν το εκκολαπτήριο κάθε δεινού της κοινωνίας, η ΑΕΚ -και, κατ’ επέκταση, ο Θ(ε)ωμάς της- ήταν κάτι που αναγκαστικά έπρεπε να το “ζω”, όσο μπορούσα από τις εφημερίδες και από τα επιγραμματικά τρίλεπτα της «Αθλητικής Κυριακής». Όταν πια άρχισα να πηγαίνω στα γήπεδα, όποτε και όπως γούσταρα, το είδωλό μου φορούσε πια (ξανά) τα κυανέρυθρα. Κι όταν εγώ βγήκα στο κουρμπέτι της δημοσιογραφίας, αυτός είχε κρεμάσει παπούτσια…

Δεν τον χόρτασα λοιπόν όσο θα ήθελε να χορτάσει ένας οπαδός το ίνδαλμά του και έπρεπε να καλύψω όλο αυτό το κενό ως ρεπόρτερ, στα χρόνια που αυτός είχε αποκτήσει πια τον… επίζηλο τίτλο του «παλαιμάχου».

Κάπου εκεί λοιπόν, στα ξεκινήματά μου στο ρεπορτάζ της ΑΕΚ, αξιώθηκα να τον γνωρίσω και θυμάμαι μια στιγμή και μια κουβέντα του που εν πολλοίς περιέγραφε τα παιδικοεφηβικά μου χρόνια.

Τον είχαμε περικυκλώσει μέσα σε ένα καμαράκι στο παλιό γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας, μια μέρα πριν από εκείνο το βροχερό αποχαιρετιστήριο φιλικό του ανάμεσα στην (Πρωταθλήτρια) ΑΕΚ και τη (μουντιαλική) Εθνική του Αλκέτα. Μας είπε πολλά κι εγώ ζούσα στα άκρα κάθε στιγμή από αυτές τις πρώτες μου με το ίνδαλμά μου.

Σε μια αποστροφή των λόγων του, είχε πει χαρακτηριστικά ότι «από τον Μπάρλο και μετά, παλεύαμε να κρατήσουμε το σπίτι όρθιο».

Τη θυμάμαι ακόμη αυτή την κουβέντα και το πόσο με είχε αγγίξει, διότι έτσι ακριβώς ήταν. Έτσι το βίωνα κι εγώ, παιδί ακόμη και λίγο πιο μετά έφηβος οπαδός της ομάδας, την οποία ο Θωμάς την ένιωθε ως ένα σπίτι που είχε ακουμπήσει όλο πάνω του, αλλά που έδειχνε ανήμπορο πια να ανταγωνιστεί τους απέναντι.

Τον είδα πρώτη φορά σε εκείνη τη ρεβάνς των ημιτελικών του ’83, ένα καυτό απόγευμα Ιούνη στον παλιό «Ναό» μας, όταν η ΑΕΚ “κατάπιε” τον γεμάτο ταλέντο αλλά λιπόψυχο Ηρακλή του Χατζηπαναγή και προκρίθηκε στον πρώτο Τελικό του ολοκαίνουργιου ΟΑΚΑ. Από τότε και μέχρι το ’87, οπότε έγινε η υποστολή της σημαίας, ήταν σχετικά λίγες οι φορές που (με ή… χωρίς γονική συναίνεση) πήγαινα σε αγώνες της ΑΕΚ. Ήμουν όμως εκεί στην τελευταία του παράσταση.

Απρίλης του ’87, η ΑΕΚ βυθισμένη στη ανυποληψία, έκτη ή έβδομη στη βαθμολογία και με έδρα το “κρύο” ΟΑΚΑ. Προπονητής (και τι πιο ενδεικτικό της παρακμής; ) ο Αλέφαντος, με άνωθεν εντολή να “τελειώσει” τον Μαύρο, ο οποίος είχε συμβόλαιο μέχρι το καλοκαίρι. Αντίπαλος η Καλαμαριά και το σκορ 2-0 από το 55′. Οι στόχοι όλοι χαμένοι, βαθμολογικό διακύβευμα ουδέν και μοναδική λαχτάρα όλων μας ένα γκολ από τον «Θεό» μας που είχε να σκοράρει έναν χρόνο.

Αλλά αυτό δεν θα γινόταν ποτέ. Στο 80′ ο προπονητής φώναξε για (δεύτερη και τελευταία) αλλαγή τον Λάμπρο Γεωργιάδη και, ενώ ο τραυματίας Παύλος Παπαϊωάννου ζητούσε από ώρα να αντικατασταθεί, η επιλογή του πάγκου για αντικατάσταση ήταν Εκείνος!

Έκρηξη. Επανάσταση. Οργή. Λαϊκό δικαστήριο την ώρα του αγώνα, με τον κόσμο να κρέμεται στα κάγκελα και με τον αείμνηστο γυρολόγο των πάγκων να παλεύει να εξηγήσει τα ανεξήγητα σε ανθρώπους που έτσι κι αλλιώς δεν είχαν καμία διάθεση να (απο)δεχθούν τις εξηγήσεις του. Και μετά από όλα αυτά, ένα θυελλώδες “τρίτο ημίχρονο”, κρεμασμένο για μέρες στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, για τα οποία η παραπαίουσα ΑΕΚ των ημερών ήταν η ιδανική σαπουνόπερα.

Εκείνο το σαββατιάτικο απόγευμα στο Μαρούσι τον είδαμε τελευταία φορά με τα κιτρινόμαυρα, όμως κανείς δεν μπορούσε να το συνειδητοποιήσει ακόμη. Αυτό το τελευταίο γκολ έμενε σαν εκκρεμότητα, η οποία (έπεισα τον εαυτό μου ότι) έκλεισε τον Μάρτιο του 2010 στη Νέα Ιωνία, στον καθιερωμένο αγώνα των Παλαιμάχων της γειτονιάς μου με αυτούς της ΑΕΚ, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης για το Μπλόκο της Καλογρέζας.

Ήταν η τελευταία φορά που έπαιξε με τους παλαιμάχους ο τότε 56άρης Μαύρος. Και όχι μόνο έπαιξε αλλά και σκόραρε, έστω και ως παλαίμαχος, αυτό το τελευταίο γκολ που τόσο περίμενα. «Σε ευχαριστώ που με έκανες να ξανανιώσω 12 χρόνων», του είπα και έφυγα σφαίρα για το σπίτι, για να ρίξω μια τελευταία ματιά στις ασκήσεις της Αριθμητικής και της Γραμματικής. Η κυρα-Χριστίνα, η δασκάλα μου, δεν χάριζε κάστανα…

Ο Γιάννης Μπίλιος είναι δημοσιογράφος, μέλος της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της ΠΑΕ ΑΕΚ.

________________________________________________________________________________________________________________

CHECK IT OUT: ΟΛΑ τα κείμενα του Παντελή Νικολάου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Νίκος Κατσαρός: Κώστας Νεστορίδης, ο μάγος της μπάλας

Νίκος Κατσαρός: Μίμης Παπαϊωάννου: Γι’ αυτό ήταν αρχηγός

Μίμης Δομάζος: Στρατηγός

Κώστας Γιαννακίδης: Γιώργος Κούδας, ο πρώτος σούπερ ήρωας

Θ. Χειμωνάς – Zastro – Α. Καρπετόπουλος: Η σημασία του να είσαι ο Νίκος Αναστόπουλος

Θοδωρής Αθερίδης: Αυτό που νιώθω για τον Βάσια

Γιώργος Ζήνδρος: Η ιστορία ενός ζογκλέρ

Σάκης Τσιώλης: Εκείνη η Λάρισα