Εκεί που τα έχεις καταφέρει, ξεχνάς. Ξεχνάς όσα έχουν προηγηθεί. Υπάρχουν, όμως και φορές που δεν τα καταφέρνεις. Και αυτό σε στοιχειώνει. Αισθάνεσαι υπεύθυνος για μία ευθύνη, η οποία δεν είναι ολοκληρωτικά δική σου.
Πολύ θα ήθελες να τα είχες καταφέρει. Αλλά αυτό σε ωριμάζει. Σε κάνει πιο δυνατό. Σε κάνει να διαχειριστείς τα προβλήματα των ανθρώπων με μεγαλύτερη υπευθυνότητα.
Για ένα πράγμα είμαι σίγουρος, έπειτα από 25 χρόνια: Το έχω δουλέψει τόσο πολύ στο μυαλό μου. Δεν θα σταματήσω να προσπαθώ πρώτος. Δεν πρόκειται να σταματήσω, όσο ένας αθλητής προσπαθεί.
Έχω βιώσει όμορφες και δυνατές στιγμές. Μα και άσχημες.
«Λευτέρη, πες τους να μου φτιάξουν το γόνατο, γιατί θα πεινάσουμε…».
Αυτό το είχα ακούσει από έναν αθλητή, την ώρα που έμπαινε για το τρίτο χειρουργείο του. Τα κατάφερε. Έπαιξε ξανά!
Κάποιος άλλος ήταν να μην αγωνιστεί ξανά. Οι γιατροί είχαν δίκιο.
Και όμως… Έπαιξε ξανά. Τελικά, είχαν άδικο!
Θυμάμαι, ένα παιδί 19 χρόνων από την Κύπρο αναζήτησε τη βοήθειά μου. Δεν μπόρεσε να λύσει το πρόβλημά του εκεί που εκπαιδεύτηκα. Το πετύχαμε. Ήταν η μεγαλύτερη «νίκη» μου. Τα καταφέραμε.
Ο άνθρωπος που με δίδαξε, δεν κατάφερε να βρει τη λύση. Τα καταφέραμε.
Πρέπει να είμαι εκεί. Δυνατός. Δεν πρέπει να.. σπάσω. Και δεν πρέπει ποτέ να αμφισβητήσω τον εαυτό μου και να σκεφτώ πως κάποιος δεν θα μπορέσει να γίνει καλά.
Συχνά, με ρωτούν τι δουλειά κάνω…
Συνήθως χαμογελώ. Και τους λέω.
Βοηθάω στην αποκατάσταση αθλητών.
Η αποκατάσταση είναι ένας κόσμος. Ο δικός μου κόσμος. Δεν είναι αντικείμενο. Είναι το πάθος μου.
Αυτό υπηρετώ: την επιστήμη της αποκατάστασης.
Εν ώρα εργασίας.
Πώς την επέλεξα; Μάλλον, το αντίθετο συνέβη.
Βλέπετε, εδώ και παραπάνω από δύο δεκαετίες, δεν εργάζομαι. Δεν είναι εργασία, είναι ένας τρόπος ζωής. Μία ατελείωτη συνεργασία μεταξύ ανθρώπων, οι οποίοι αναζητούν το ίδιο τελικό αποτέλεσμα.
Ο ρόλος μου είναι να συντονίζω συνεργάτες περισσότερο εξειδικευμένους, έτσι ώστε ένας άνθρωπος να επιστρέψει σε αυτό που έκανε προτού τραυματιστεί.
Η διαδικασία δεν είναι πάντα εύκολη. Μα είναι τόσο απλή.
Ο ασθενής γίνεται μόνος του καλά. Δεν τον κάνουμε εμείς. Τι εννοώ;
Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι η απόλυτη μηχανή. Βοηθάμε το σώμα να θεραπευτεί. Δεν το φτιάχνουμε. Είναι λάθος. Είναι παράλογο αν κάποιος σταματήσει να θέλει να γίνει καλά. Είναι παράλογο να μην επιθυμεί να είναι καλά στη ζωή του, να μπορεί να χαίρεται κάθε στιγμή με την οικογένειά του, με τα παιδιά μου. Όχι μόνο για να κλωτσά ή να χτυπάει με τα χέρια μία μπάλα.
Υπήρχαν αθλητές απογοητευμένοι. Πάντα υπάρχουν (και θα υπάρχουν) στιγμές αδυναμίας.
«Δεν πάει άλλο, δεν αντέχω. Δεν θα τα καταφέρω…».
Το μεγαλύτερο πρόβλημά τους είναι ένα σκαλοπάτι. Μοναχά ένα. Ο πόνος που συνοδεύει την κίνηση και η αδυναμία να κάνουν αυτό το μικρό (για εμάς) βήμα, μα τόσο μεγάλο γι’ αυτούς.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις απέναντι σε έναν αθλητή είναι να τον πείσεις ότι πρέπει να γίνει καλά. Το σώμα είναι βέβαιο πως θα τον βοηθήσει. Η δική τους δύναμη είναι το… ταβάνι τους. Αυτή θα καθορίσει μέχρι πού θα φτάσουν.
Κάποιες φορές, στα μεγάλα προβλήματα, εμείς αντλήσαμε δύναμη από τους αθλητές. Το έλεγαν και το πίστευαν: «Αυτό θα το νικήσω εγώ». Δεν είναι διόλου εγωιστικό. Όσοι και αν βρίσκονται δίπλα στον αθλητή, αν δεν το πάρει εκείνος απόφαση…
Έχω συναντήσει αθλητές που… κουβαλούν εννιά επεμβάσεις και ανυπομονούν να ξεκινήσουν (και να τελειώνουν). Και άλλους που μόλις έχουν κάνει το πρώτο χειρουργείο και χάνουν τον κόσμο κάτω από τα πόδια τους.
Το άλυτο πρόβλημα
Το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να γίνει σε έναν τραυματισμό είναι η πρώτη διάγνωση. Ένα μικρό σφάλμα στο… σημείο μηδέν, μοιάζει ικανό να διαλύσει τα πάντα.
Ένα απλό διάστρεμμα, το οποίο επαναλαμβάνεται, ενδέχεται να οδηγήσει σε άλλους -διαφορετικούς- τραυματισμούς, λόγω της κακής στάσης του σώματός. Τόσο απλά.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Για εμένα, το μεγαλύτερο (και άλυτο) ζήτημα είναι η επιλογή που δεν έχουν οι αθλητές.
Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω.
Ο αθλητής είναι άνθρωπος. Όταν τραυματιστεί, δεν πρέπει να λογίζεται πια ως επαγγελματίας. Είναι ασθενής, τουλάχιστον μέχρι να αποκαταστήσει τη βλάβη του.
Κάπου εκεί… εισβάλλει ο παράγοντας «ομάδα». Αυτή οφείλει να διαθέτει το καλύτερο δυνατό ιατρικό επιτελείο. Αυτό που επιλέγει η διοίκηση του συλλόγου.
Αυτός ο χώρος γίνεται το “δεύτερο σπίτι” των αθλητών – ασθενών.
Μέχρι εδώ, όλα καλά.
Στην “ιστορία” μας, προστίθεται ένας αθλητής-ασθενής, ο οποίος δεν έχει ως πρώτη επιλογή τον ιατρό και τον φυσιοθεραπευτή του συλλόγου.
Ξέρετε κάποιον ασθενή, για τον οποίο επιλέγουν άλλοι τους θεράποντες ιατρούς;
Γιατί το απαγορεύουν; Δεν θέλει ο αθλητής το καλό της υγείας του; Γιατί, τότε, τον απειλούν; Και του αναφέρουν τις λέξεις «διακοπή συμβολαίου»;
Μπορείς, άραγε, να πεις στον Λιονέλ Μέσι πού θα αποθεραπευτεί; Γιατί το λένε σε ένα παιδί που αγωνίζεται στη Γ’ Εθνική;
Η σύγκριση μπορεί να σας ξενίζει. Αλλά στη δουλειά μου έχω μάθει ένα πράγμα: ο πόνος είναι ίδιος για όλους. Είτε είσαι ο Μέσι, είτε όχι.
Ο πόνος πριν την αποκατάσταση
Κρίνω τους ανθρώπους κοιτώντας το πρόβλημα και ιατρικό ιστορικό. Ουχί αναλύοντας που αγωνίζονται και ποιοι είναι.
Η διαφοροποίηση ίσως έρχεται στην ψυχολογία που έχει ένας τοπ αθλητής. Εξαιτίας του τρόπου που είναι δομημένη η ζωή του.
Μπορώ να σκεφτώ έναν δικηγόρο που λατρεύει να παίζει μπάσκετ με τους φίλους του, να μην το κάνει εξαιτίας ενός τραυματισμού.
Δεν μπορώ να διανοηθώ έναν επαγγελματία, ειδικά όταν βρίσκεται σε μικρή ηλικία, ότι δεν θα αγωνιστεί ξανά.
Αυτό είναι το πρόβλημα. Η ψυχολογία. Το βάρος. Το άγχος να αγωνιστούν ξανά. Γι’ αυτό, επιμένω πως ένας τραυματίας αθλητής πρέπει να αναζητεί επαγγελματική βοήθεια.
Τα σωματικά προβλήματα είναι τα πιο δύσκολα. Όταν έχεις έναν άνθρωπο με πολλά χειρουργεία, τι να κάνει η ψυχολογία;
Το ζήτημα της ψυχής έχει να κάνει με τον άνθρωπο, όχι με τον τραυματισμό. Φυσικά και ο καθένας αντιδρά διαφορετικά. Μη λησμονούμε, όμως, αυτό που ανέφερα παραπάνω: ο αριθμός των χειρουργείων εξαρτάται από την (κακή) αρχική γνωμάτευση. Αν ήταν σωστή, η ιστορία θα είχε γραφτεί αλλιώς.
Και αφού αρχίσαμε τα… ψυχολογικά, υπάρχει και κάτι άλλο. Μία συμβουλή. Και μία αρχή που βαστάω σαν “φυλαχτό”.
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που μπορούμε να κάνουμε, είναι η ενασχόληση με την ψυχολογία του αθλητή. Να πάρουμε το πρόβλημά του και να το κάνουμε δικό μας. Μας αφαιρεί το καθαρό μυαλό και την καθαρή σκέψη. Κάπου εκεί, τον θεωρούμε φίλο μας. Έχουμε ξεπεράσει το όριο.
Το ψυχολογικό κομμάτι θα πρέπει να το αναλαμβάνουν οι ειδικοί. Πολλές φορές ακόμη και εμείς μπορεί να αναζητήσουμε τη βοήθεια ενός ψυχολόγου.
Μία συμβουλή, την καθοδήγηση….
Άθελά μας -και στην προσπάθεια να ανεβάσουμε την ψυχολογία του αθλητή- μπορεί να πούμε κάτι και να πετύχουμε το ακριβώς αντίθετο.
Σε προηγμένα κράτη, ο ψυχολόγος και ο αθλητικός ψυχολόγος υπάρχουν σε κάθε ομάδα. Για προφανείς λόγους.
Ξέρετε, υπάρχουν φορές που αναρωτιόμαστε: «Θα τα καταφέρουμε;». Πολλές φορές, υπάρχει το άγχος να πετύχουμε…
Ο αθλητής χρειάζεται υποστήριξη, όταν βρίσκεται στα… χειρότερα του. Βλέπετε, εκείνο το τηλέφωνο που δεν σταματούσε να… κουδουνίζει, εκείνες τις ημέρες είναι βουβό.
Στην αρχή του λένε πως «είσαι δυνατός», ότι «είσαι λιοντάρι» και πως «θα το ξεπεράσεις». Οι ίδιοι άνθρωποι έπειτα από τρεις μήνες δεν τους θυμούνται καν! Είναι τραγικό…
Το σύστημα απαιτεί τον επόμενο. Όταν ένας ποδοσφαιριστής μείνει εκτός αγωνιστικής δράσης για έναν χρόνο, κανείς δεν πρόκειται να (τον) περιμένει. Κοντά του μένουν μόνο οι πραγματικοί φίλοι.
Είναι ένα είδος “ξυπνητηριού” για τα νέα παιδιά. Όλα είναι εφήμερα. Και αν ο αθλητής έχει λίγο μυαλό, καταλαβαίνει ότι αυτό που ζει τώρα, δεν θα είναι παντοτινό.
Μπαίνει σε μία διαδικασία ωρίμανσης, Κάποια στιγμή -ανάμεσα στην ηλικία των 18 μέχρι τα 35- θα ξεχαστούν. Θα τους βλέπουν σε παλιά βίντεο και θα λένε, «αυτός ήταν καλός, αλλά άτυχος».
Πρέπει να είναι προσγειωμένοι, να αισθάνονται υπέροχα γι’ αυτό που κάνουν. Ένας αθλητής βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο, επειδή κάνει κάτι πάρα πολύ καλά. Δε διαφέρει από έναν καλλιτέχνη.
Ο κόσμος πάει να τους δει, επειδή το αξίζουν.
Μόνο που πρέπει να έχουν στο μυαλό τους πως ο αθλητισμός είναι ένα ταξίδι. Και ένας τραυματισμός είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να τους συμβεί.
Αλλά και γι’ αυτό υπάρχει λύση. Αρκεί να θέλουμε.
Δείτε το παράδειγμα των Γερμανών.
Ασφαλίζουν τους παίκτες των ομάδων τους. Και αν ένας αθλητής τραυματιστεί σοβαρά (σ.σ.: απουσία 6 μηνών και παραπάνω), έχουν φροντίσει και ο παίκτης να λάβει χρήματα και αυτοί να μην απολέσουν την επένδυσή τους.
Η ομάδα απελευθερώνεται από το συμβόλαιό του. Μπορεί να διαθέσει τα χρήματα σε μία άλλη επιλογή. Και ο αθλητής δεν θα είναι υποχρεωμένος να πιεστεί. Θα επιστρέψει μόνο όταν είναι έτοιμος.
Περί συνεργασίας
Έχω φτάσει στο σημείο να δουλεύω με ελίτ αθλητές. Ξεκίνησα από χαμηλά. Για να το πετύχω, είχα θέσει τους όρους μου από την αρχή. Το γνώριζε και το γνωρίζει ακόμη η οικογένειά μου. Ταξιδεύω. Λείπω.
Και η ημέρα έχει μόνο 24 ώρες.
Πόσους αθλητές μπορώ να δω; Και πόσους μπορώ να βοηθήσω;
Χωρίς τους συνεργάτες μου, είμαι άχρηστος. Αυτοί με κάνουν χρήσιμο.
Η συνεργασία μας ωφελεί τον τραυματία.
Στην Ελλάδα, η νοοτροπία και η συνεργασία δεν είναι αυτονόητες έννοιες.
Ο αθλητής θέλει να παίξει. Η ομάδα του θέλει να τον βάλει να παίξει. Ο γιατρός του επιθυμεί να αγωνιστεί. Όλοι θέλουν το ίδιο, αλλά στο τέλος δε συμβαίνει. Είναι μία λάθος συνεργασία.
Πρέπει να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας. Να σκεφτόμαστε θετικά.
Και να υποστηρίζουμε την επιλογή του αθλητή, όποια και αν είναι αυτή.
Το παράδειγμα της πρώτης λανθασμένης διάγνωσης έχει απόλυτη εφαρμογή στον Ντέρικ Ρόουζ.
Ποιος πρέπει να πάρει τα εύσημα, μετά από την αποθεραπεία; Εμείς βρισκόμασταν εκεί για να τον βοηθήσουμε να παίξει ξανά. Τίποτε άλλο. Ο χρόνος θα (μας) δείξει τον καλό και τον κακό.
Θα το κρίνουν οι ίδιοι οι ασθενείς.
Το «Λαέρτειον»
Ο Λαέρτης ήταν ένας φίλος που έχασε τη ζωή του όταν ήταν 18 ετών. Ο πατέρας του, ο Γιάννης Δεσύπρης με βοήθησε να δημιουργήσω αυτό το κέντρο και αποφάσισα να το ονομάσω από τον γιο του. Ό,τι κάνω, είναι στη μνήμη του.
Θέλω να βοηθάω τους νέους για τον Λαέρτη. Όχι μόνο τους ασθενείς. Αλλά και όσους εργάζονται εδώ.
Δεν μπορούσα ν φανταστώ πού θα φτάναμε. Τώρα, ξέρω. Μετά από τόσα χρόνια, θέλω να μείνει κάτι ξωπίσω. Μακάρι να ασχοληθεί κάποιος και να το συνεχίσει. Τα παιδιά μου, κάποιος συνεργάτης μου.
Πιστεύω πάρα πολύ στην ομάδα. Και θεωρώ τον εαυτό μου ανίκανο να αναλάβει τόσο μεγάλο όγκο δουλειάς. Οπότε, χρειάζομαι συνεργάτες. Είμαι ευτυχής γιατί όσοι πέρασαν από το «Λαέρτειον» βελτίωσαν και εμένα και τη δουλειά μου. Τους θεωρώ καλύτερους μου και με έκαναν καλύτερο. Έσπρωξαν τη δουλειά προς τα επάνω.
Γι’ αυτό, δεν ήθελα να έχω το όνομά μου μπροστά. Το θεώρησα λάθος. Χαζό…
Θέλω να μείνει στον χρόνο. Επειδή δίνει ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους. Και θα αντιμετωπίζει πάντοτε τα προβλήματα των νεαρών αθλητών.
Αυτό κυνηγάω.
Αντί επιλόγου….
Πάντα βλέπω όσους αθλητές επιστρέφουν. Είτε από την τηλεόραση, είτε στο γήπεδο.
Όλος ο κόπος αξίζει. Χίλιες φορές…
Θυμάμαι μία φορά, είχα πάρει το αυτοκίνητό μου. Ήθελα να πάω σε μία αναμέτρηση της Γ’ Εθνικής. Ένας (πρώην) ασθενής μου ήταν έτοιμος να επιστρέψει. Έκανε τέσσερα χειρουργεία σε τρία χρόνια. Κάποτε, ήταν στην Α’ Εθνική.
Την ώρα που ξεκινάω, λίγο καθυστερημένα είναι η αλήθεια, τηλεφωνώ σε έναν φίλο που ήταν ήδη εκεί. «Γύρνα πίσω», μου λέει, «τον έβγαλαν αναγκαστική αλλαγή».
Μου… κόπηκε η ανάσα.
«Τράβηγμα στον αριστερό μηρό», μου μεταφέρει. Και χαμογέλασα. «Δε με θέλει», σκέφτηκα.
Και μετά κατάλαβα πως το γόνατο άντεξε….
Κάθε περίπτωση πρέπει να συνοδεύεται από αυτοκριτική. Ειδικά αυτές που συνοδεύτηκαν από λάθος.
Πολλές φορές, το σφάλμα δεν έρχεται από εμάς. Η σχέση είναι αμφίδρομη.
Αλλά αυτό που μετράει είναι να μην επαναληφθεί το σφάλμα. Θεωρώ πως είμαι ικανός και ευτυχής που δεν έχω πράξει το ίδιο λάθος δύο φορές.
Στο μέλλον θα υπάρξει ένα λάθος, αλλά δεν θα είναι σαν τα προηγούμενα.
Η αποκατάσταση δεν είναι αγώνας. Είναι διασκέδαση. Είναι χαρά. Ένα πρόβλημα αναζητεί λύση.
Έχει αρχή και τέλος. Ο πόνος πρέπει να πάψει. Δε μένει αιώνια. Αν πονάς αιώνια, τότε μάλλον θα πεθάνεις.
Η αποκατάσταση είναι ένα ταξίδι. Πρέπει να διαλέξεις καλούς φίλους για να πας μαζί τους. Όλοι έχουν ένα κοινό σκοπό: τη λύση στο πρόβλημα.
Θα υπάρξουν κακά βράδια, εκεί όπου θα πιστέψεις πως δεν θα καταφέρεις. Θα υπάρξουν και άλλα που θα σε οδηγήσουν στα άκρα.
Πρέπει να το πάρεις από την αρχή απόφαση. Υπάρχει μόνο ένας δρόμος: θα το ξεπεράσεις.
Ο Λευτέρης Παυλίδης είναι ο ιδρυτής του Κέντρου Αποκατάστασης & Αποθεραπείας «Λαέρτειον» / (www.laertion.gr).
Επιμέλεια κειμένου: Μιχάλης Γκιουλένογλου
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: