Σχεδόν τρεις αιώνες κουμάντου στην Κίνα. Βασικά, στην Αυτοκρατορία του Μεγάλου Μινγκ, όπως λεγόταν εκείνη την εποχή (1368-1644) η αχανής χώρα.
Στρατός που είχε ανά πάσα στιγμή σε ετοιμότητα ένα εκατομμύριο άνδρες, σε μια έκταση περίπου εξίμισι εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Αυτά, για την περίφημη Δυναστεία των Μινγκ. Νούμερα ασύλληπτα.
Στην περίπτωση του Γιάο Μινγκ με το ίδιο ακριβώς ιδεόγραμμα (明), έστω και για μια σκάρτη δεκαετία ένας Κινέζος κατάφερε να γίνει το κέντρο του μπασκετικού κόσμου. Σε απόλυτα νούμερα, τουλάχιστον.
Δεν ήταν ο καλύτερος παίκτης της εποχής, αυτός όμως… καταδυνάστευε τις ψήφους (ακόμα κι όταν ήταν τραυματίας και δεν μπορούσε να παίξει) στα All Star Game του ΝΒΑ. Δεν τρύπησε το ταβάνι του, παρότι παλληκάρι 229 εκατοστών, μα κέρδισε τον σεβασμό των πάντων κι έκανε τα πιο μεγάλα στόματα, τύπου Μπάρκλεϊ και Ο’Νιλ, να δαγκώσουν τις γλώσσες τους. Προφέροντας μέχρι και τη λέξη «συγγνώμη».
Δεν ήταν καν ο πρώτος μπασκετμπολίστας από την Κίνα που πέρασε τον… Ειρηνικό ο Μινγκ. Ήταν ωστόσο το πρώτο τεράστιο (από κάθε άποψη) international project των Αμερικανών, δύο δεκαετίες προτού διαγραφεί στον παριζιάνικο ορίζοντα η ψηλόλιγνη σιλουέτα του Βίκτορ Γουεμπανιάμα.
Άλλο (ο elegant) Πύργος του Άιφελ, άλλο Σινικό Τείχος. Έτσι βαρύς, στιβαρός και… ατέλειωτος ήταν ο γίγαντας που εξελίχθηκε σε κολώνα των Χιούστον Ρόκετς. Κολώνα με δομικά προβλήματα, στην οποία δεν επέτρεψαν να εξελιχθεί και σε σύμβολο του ΝΒΑ, σε καθαρά αγωνιστικό επίπεδο.
Πύλη της ουράνιας ειρήνης
Όταν τα δύο λήμματα είναι «Κίνα» και «1989», ακολουθεί το «Τιενανμέν». Η πλατεία με την τόσο (τραγικά, πιο τραγικά δεν γίνεται…) ειρωνική ονομασία «Πύλη της ουράνιας ειρήνης», γνωστή για την ένοπλη καταστολή των φιλοδημοκρατικών διαμαρτυριών τον Ιούνιο του συγκεκριμένου έτους.
Μαντέψτε… Χτισμένη από τους Μινγκ (στο τείχος της Αυτοκρατορικής Πόλης) ήταν το 1415 η πύλη Τιενανμέν, προτού σχεδιαστεί και η ομώνυμη πλατεία τον 17ο αιώνα! Για τον Γιάο Μινγκ, το 1989 είναι το έτος κατά το οποίο αρχίζει να παίζει μπάσκετ.
Γεννηθείς στις 12 Σεπτεμβρίου 1980 στη Σανγκάη, ξεχώριζε από μικρός -ακόμα και στη μεγαλύτερη πόλη της Κίνας, την τρίτη μεγαλύτερη του κόσμου, με πληθυσμό 25 εκατ. ατόμων. Λόγω ύψους, φυσικά. Μπαμπάς ο δίμετρος Γιάο Ζιγιουάν. Μαμά η ύψους 1.91μ. (!) Φανγκ Φενγκντί. Αμφότεροι πρώην επαγγελματίες μπασκετμπολίστες. Τις πύλες του δικού τους σπιτιού έσκυβαν για να τις διαβούν.
Μοναχοπαίδι ο Μινγκ. Τι άλλο; Το 1979 είχε τεθεί σε εφαρμογή ως προσωρινό μέτρο -που παγιώθηκε επί δεκαετίες- η πολιτική του ενός παιδιού, ως ανάχωμα στην ανεξέλεγκτη πληθυσμιακή έκρηξη. Αν το πρώτο τέκνο ήταν κορίτσι, επιτρεπόταν ένα ακόμα. Οι παλιοί αθλητές απέκτησαν αγοράκι. Τι αγοράκι δηλαδή… Αγόραρο πέντε κιλών! Υπερδιπλάσιο βάρος από το μέσο νεογέννητο Κινεζάκι…
Η πορεία του στα παρκέ, λόγω οικογενειακού background και σωματοδομής, ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη. Όχι όμως κι επειδή αποτέλεσε τάχα αντικείμενο κρατικού σχεδίου, ώστε να φτιαχτεί το απόλυτο μπασκετικό όπλο, κατά πώς εξιστορεί το βιβλίο «Operation Yao Ming».
Μέχρι και για επιβολή τεκνοποίησης στους πανύψηλους γονείς του, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο, γίνεται λόγος!
Αν πιστέψουμε τον ίδιο τον Γιάο Μινγκ, πρωτόπιασε πορτοκαλί μπάλα, όπως αναφέρθηκε, στα εννιά του. Πλησίαζε ήδη το 1.70μ. Έγινε δεκτός στα τσικό των Σαρκς της πόλης του στα 13 του, κι αφότου προπονούνταν μέχρι και δέκα ώρες ημερησίως για να τα καταφέρει. Λίγους μήνες αργότερα παρακολούθησε για πρώτη φορά αγώνα του ΝΒΑ και του καρφώθηκε αμέσως να παίξει εκεί.
«Το παιχνίδι στις ΗΠΑ φαινόταν διαφορετικό. Πιο γρήγορο, πιο διασκεδαστικό. Ένας άλλος κόσμος, όχι μόνο μέσα στις τέσσερεις γραμμές. Και ήθελα να τον γνωρίσω».
Ο πατέρας του είχε λάβει μέρος σε ένα φιλικό του συλλόγου της Σανγκάης με τους Ουάσινγκτον Μπούλετς. Ο υιός έφτασε να κοστίζει κάποια στιγμή όσο περίπου όλοι οι παίκτες των πρωτευουσιάνων μαζί. Εξέλιξη όχι ακριβώς αναμενόμενη, όταν ακόμη η μητέρα του έβγαινε τα απογεύματα έξω προς άγραν κι άλλου φαγητού, απ’ ό,τι είχε ξεμείνει στους πάγκους των υπαίθρων αγορών, ώστε να ταΐσει τον τερατωδώς ανεπτυγμένο κανακάρη της.
Το ντροπαλό παιδάκι, το οποίο προτιμούσε να διαβάζει ιστορία από το να στέκεται ανάμεσα σε συνομηλίκους δύο κεφάλια κοντύτερους, παριστάνοντας ότι παίζει μπάσκετ, αργότερα, ναι, έγινε αντικείμενο κρατικού πρότζεκτ. Όσο αφελές για τα διεθνή δεδομένα κι αν ήταν (και παραμένει) το κινεζικό μπάσκετ, άνθρωποι της Ομοσπονδίας τον πήραν από κοντά και τον έβαλαν από μικρό να σουτάρει και να ντριμπλάρει ατέλειωτες ώρες.
Ξεκίνησε να παίζει ανήλικος στους Σανγκάη Σαρκς, ξεπέρασε ένα δεύτερο κάταγμα στο πόδι, έφτασε την ομάδα του δύο φορές στους τελικούς της κινεζικής λίγκας -ως MVP της στη δεύτερη εξ αυτών.
Η κούπα βέβαια πήγαινε στους Μπαγί Ρόκετς του Γουάνγκ Ζιζί.
Ο σέντερ των 213 εκατοστών έφυγε για το Ντάλας, εκείνος των 229 ξεσάλωσε. Οδήγησε τους «Καρχαρίες» στον πρώτο (και τελευταίο) τίτλο τους, ανεβάζοντας τους μέσους όρους του στους 39 πόντους και τα 20 ριμπάουντ στους τελικούς. Μέχρι και 21/21 εντός παιδιάς είχε σε ένα παιχνίδι τους. Για να φύγει κι αυτός για Τέξας, αλλά για το Χιούστον. Για να γίνει ο ίδιος ο Ρόκετ. Στο ΝΒΑ, το οποίο άνοιγε τις δικές του πύλες για τον Γιάο. Δίχως να τον αναγκάσει να σκύψει. Κάθε άλλο.
Ο κώλος του γαϊδάρου
Εκείνος ο Ζιζί έπαιξε τέσσερα χρόνια στο καλύτερο Πρωτάθλημα του κόσμου, κινούμενος μεταξύ πάγκου και εξέδρας σε τρεις συλλόγους. Εκείνα τα χρόνια εμφανίστηκε σε άλλες τρεις ομάδες και ο επίσης Κινέζος seven-footer, Μένγκε Μπατίρ, με ακόμα πιο ισχνό χρόνο συμμετοχής. Είναι αλήθεια πως στο ΝΒΑ πάσχιζαν να ανοίξουν την αγορά της Κίνας, δίνοντας ευκαιρίες σε ψηλούς αμφιβόλου ποιότητας.
Το κατάφεραν με τον Γιάο Μινγκ, εκτινάσσοντας τα έσοδα της λίγκας από τηλεοπτικά δικαιώματα και από δεκάδες νέες χορηγίες. Τρίτος (όχι μόνο ως Κινέζος εκεί, αλλά και) ψηλότερος ΝΒΑer όλων των εποχών, μετά τους -επίσης εξωτικούς για τον μέσο Αμερικανό φίλαθλο- Γκεόργκε Μουρεσάν από τη Ρουμανία και Μανούτε Μπολ από το Σουδάν, ο Ασιάτης γίγαντας αποδείχθηκε πολύ περισσότερα από ένα αξιοπερίεργο λόγω ύψους φαινόμενο.
Η όποια αθλητικότητα τον είχε είχε εγκαταλείψει στο μεγαλύτερο βαθμό μετά και από τα δύο χειρουργεία, μα είχε ένα πλήρες πακέτο, συνδυασμένο με υψηλό μπασκετικό ΙQ: καλές τοποθετήσεις και πλαστικές κινήσεις κοντά στο καλάθι, σπάνια επαφή με αυτό δίχως να καρφώνει για παίκτη του ύψους του, αξιοπρεπέστατο σουτάκι (κυρίως) μέσης απόστασης, καλό τάιμινγκ για να κόβει, μέχρι και ικανότητα να μοιράζει την μπάλα.
Είχε και τσαγανό. Στοιχείο απαραίτητο για να επιβληθεί στον πιο σκληρό επαγγελματικά κόσμο της καλαθοσφαίρισης. Κι ας είχε το προφίλ ενός αγαθού γίγαντα. Ο Σακίλ Ο’Νιλ, με τον γνωστό του χοντροκομμένο τρόπο, του έστειλε το εξής μήνυμα πριν την πρώτη τους μονομαχία:
«Πείτε στον Γιάο Μινγκ “τσινγκ-τσονγκ γιανγκ γουά α σο”».
Το παιχνίδι ξεκίνησε με τρία καλάθια του Κινέζου και τέσσερεις τάπες του στον τρις Πρωταθλητή και ισάριθμες φορές MVP των ΝΒΑ finals την προηγούμενη τριετία. “Κλείδωσε” και την επικράτηση των Ρόκετς επί των Λέικερς με ένα κάρφωμα 10’’ πριν το τέλος της παράτασης. Σε ένα από τα καλάθια του Μινγκ, του «Σακ» του ξέφυγε ένα «nice move» -θεωρώντας πως ο αντίπαλός του δεν ξέρει αγγλικά. «Thx, my brotha», τον άφησε με επιτηδευμένη προφορά ο Ασιάτης να χάσκει, με ανοιχτό το στόμα.
Εξωαγωνιστικά, είχε πάει στις ΗΠΑ προετοιμασμένος. Με μια ολόκληρη… ομάδα, την αποκαλούμενη Team Yao, αποτελούμενη από τον Αμερικανό ατζέντη του, Μπιλ Ντάφι, και έναν εσμό διαπραγματευτών, οικονομικών προφεσόρων και καθηγητάδων μάρκετινγκ, να του κάνουν τη ζωή εύκολη. Ο ίδιος είχε φροντίσει εξαρχής τα του… μισθού του, αποφεύγοντας την παγίδα να δίνει τα μισά έσοδά του στο κινεζικό Κομμουνιστικό κράτος. Όπως συνέβη πχ με τον Γουάνγκ Ζιζί.
Το ΚΚΚ δεν έκανε ποτέ γνωστό ποιος ήταν ο μισθός του ψηλού στη Σανγκάη. Εκτιμάται πως έφτασε στα 22 του να βγάζει 75.000 δολάρια ετησίως. Στο ΝΒΑ η ρούκι σεζόν του του απέφερε 2 εκατ. -δίχως τις διαφημίσεις που έκανε και τους πάσης φύσεως χορηγούς που τον ακολουθούσαν. Ήταν, βλέπετε, το Νο.1 του ντραφτ.
Οι Κινέζοι απειλούσαν ότι δεν θα τον άφηναν να πάει στις ΗΠΑ, αν δεν επιλεγόταν πρώτος. Μεταξύ μας, ποιον άλλον να έπαιρναν οι «Ρουκέτες», στη χρονιά που αμέσως μετά τα πικ ήταν οι Τζέι Γουίλιαμς, Μάικ Ντανλίβι, Ντρου Γκούντεν, Νικολόζ Τσκιτισβίλι, Νταζουάν Βάγκνερ, Νενέ Ιλάριο και Κρις Γουίλκοξ;
Παίκτης του Χιούστον στην τελευταία τετραετία της καριέρας του, ο Τσαρλς Μπάρκλεϊ έβαλε στον τηλεοπτικό αέρα στοίχημα: να φιλήσει τον κώλο του συμπαρουσιαστή του (μέχρι σήμερα, όπως και δις Πρωταθλητή με τους Ρόκετς στα ’90s), Κένι Σμιθ, αν ο Μινγκ έβαζε έστω σε ένα ματς της πρώτης χρονιάς του 20 πόντους.
Προτού περάσει μήνας, την έριξε την 20άρα του. Και στο πλατό του στούντιο ο Σμιθ κουβάλησε ένα δύσμοιρο γαϊδουράκι, του οποίου τα οπίσθια φιλήθηκαν από τα χείλια του «Σερ Τσαρλς». Το αφτί προφανώς και ο κώλος του Γιάο Μινγκ δεν ίδρωσαν.
Στην πρώτη του συνέντευξη Τύπου ως «Ρουκέτα», είχε αναφέρει 22 φορές τη λέξη «practice». Και αυτό ακριβώς έκανε. Δούλευε, προπονούνταν, ώστε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της ομάδας που τον εμπιστεύτηκε -και όχι για να αντέξει το bullying εκείνων που γρήγορα αντιλήφθηκαν πως ο τύπος με τα σχιστά μάτια δεν καλαμπούριζε.
Ραγίσματα στη γέφυρα
Η ελπιδοφόρα ρούκι σεζόν των 13.5 πόντων και 8.2 ριμπάουντ ήταν απλώς η αρχή. Επί πέντε διαδοχικές περιόδους ο Μινγκ ανέβαζε σταθερά τα νούμερά του. Έφτασε να σημειώνει 25 πόντους το 2006-2007, βάζοντας τους Τεξανούς τρεις φορές στα πλέι οφ. Σημαντική λεπτομέρεια: στις τρεις πρώτες σεζόν του δεν είχε χτυπήσει ποτέ. Στις δύο επόμενες έλειψε καμιά 60αριά φορές.
Όσο ήταν υγιής, ήταν και ένας από τους καλύτερους, τους πιο επιβλητικούς ψηλούς της λίγκας. Έριχνε και 40άρες εκτός από εντυπωσιακές τάπες, ψηφιζόταν βασικός στα All Star Game. Πίσω στην Κίνα επικρατούσε φρενίτιδα για το άξιο παλληκάρι της χώρας που είχε γίνει σούπερ σταρ στο ΝΒΑ.
Χάρη στις ψήφους των συμπατριωτών του άφησε ως ρούκι εκτός πεντάδας της Δύσης τον (ξαναλέμε, πολυτιμότερο επί τρεις συναπτούς τελικούς) Ο’Νιλ, χάρη σε αυτές έσπασε το 2005 το ρεκόρ -συνολικών- ψήφων του Μάικλ Τζόρνταν!
Οι Ρόκετς έβαλαν δίπλα του και τον Τρέισι ΜακΓκρέιντι, στα δικά του αθλητικά ντουζένια. Μα τα προβλήματα τραυματισμών του ψηλού πολλαπλασιάζονταν. Οστεομυελίτιδα στο μεγάλο δάχτυλο του αριστερού ποδιού, σπασμένο κόκαλο στο ίδιο πόδι, κάταγμα στο άλλο, κάταγμα κόπωσης πάλι στο αριστερό, σπασμένο μετατάρσιο ξανά μανά σε αυτό. Ένα ποτ πουρί από τις πιο άτυχες στιγμές του…
Κάπως έτσι, έφτασε στην απόφαση να το κόψει το 2011, προτού καν γίνει 31 ετών, έχοντας περισσότερες απουσίες από παρουσίες μετά την πρώτη του τριετία και σε βάθος έξι περιόδων στο ΝΒΑ. Το 2009-2010 δεν εμφανίστηκε καθόλου, την επόμενη χρονιά τον είδαμε σε πέντε ματσάκια, προτού τον προδώσει για πολλοστή φορά ο αριστερός αστράγαλος.
“What if”… Τι θα είχε πετύχει, αν δεν είχε γίνει ο καλύτερος πελάτης των γιατρών; Σε εκτός έδρας αγώνα πλέι οφ με τους Μάβερικς είχε 13/14 σουτ το 2005. Προτού τεθεί νοκ άουτ παραμονές Χριστουγέννων του 2006, το όνομά του ακουγόταν για MVP του ΝΒΑ στο τέλος της σεζόν.
Έναν χρόνο αργότερα τρέλανε τα μηχανάκια της… κινεζικής AGB, αντιμετωπίζοντας το νέο αστέρι της χώρας του. Τον φόργουορντ Γι Τζιανλιάν των Μπακς. Ο αγώνας μεταδόθηκε από 19 διαφορετικά δίκτυα στην Κίνα και τον παρακολούθησαν 200 εκατ. φίλαθλοι μονάχα εκεί, καθιστώντας τον έναν από τους πιο εμπορικούς τηλεοπτικά όλων των εποχών.
Διάλειμμα από τις επισκέψεις του στα νοσοκομεία αποτέλεσε η περίοδος 2008-2009. Δεν τραυματίστηκε και διόλου τυχαία οι Ρόκετς κέρδισαν σειρά σε πλέι οφ για πρώτη φορά από το 1997. Από την ομάδα που είχε ακόμη τον κορμό των Πρωταθλητών του 1994 και του 1995.
Μέσα σε όλα, ο Μινγκ είχε ξεπατικώσει και τις τρομερές προσποιήσεις του Χακίμ Ολάζουον. Έπαιρνε την εσωτερική και έστελνε με διαδοχικά (εντάξει, όχι και dream) fake τους αντιπάλους του αλλού -και την μπάλα στο καλάθι.
Εκεί ακριβώς, στους δυτικούς ημιτελικούς με τους Λέικερς, υπέστη το κάταγμα κόπωσης στο μετατάρσιο, από το οποίο ουσιαστικά δεν επέστρεψε ποτέ.
«Γέφυρα ανάμεσα στους Κινέζους και τους Αμερικανούς φιλάθλους, με βαθμίδες ασύγκριτου ταλέντου και σπάνιας αφοσίωσης», τον χαρακτήρισε ο κομισάριος Ντέιβιντ Στερν, όταν έσκασε η είδηση της αποχώρησής του από την ενεργό δράση.
Δεν ήταν (εθνικό) μούσι
Πώς το κατάφερνε πάντως ο μπαγάσας, κάθε καλοκαίρι ήταν εκεί. Παρών στις υποχρεώσεις της πολυαγαπημένης του Εθνικής Κίνας. Ακόμα και μετά από χειρουργεία μεσούσης μιας σεζόν, που σήμερα υποχρεώνουν τους παθόντες σε αποχή πέραν του ενός έτους, ο Γιάο Μινγκ έτρεχε (την αποθεραπεία του) και όντως προλάβαινε να δώσει το «παρών» στις μεγάλες θερινές διοργανώσεις.
Πρώτη εθνική παρουσία σε ανδρικό επίπεδο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2000. Μέλος του «Κινούμενου Σινικού Τείχους», μαζί με τους Ζιζί και Μπατίρ. Στο Μουντομπάσκετ 2002, μέσα στις ΗΠΑ (Ιντιανάπολις) και λίγο μετά το ντραφτάρισμά του στο Νο.1, έκανε τους ανθρώπους των Ρόκετς να τρίβουν τα χέρια τους. Με την Εθνική του εκτός οκτάδας, ο σέντερ των 21 πόντων μέσο όρο ψηφίστηκε στην καλύτερη πεντάδα!
Στην Αθήνα το 2004 ο σημαιοφόρος της πολυπληθούς κινεζικής αποστολής έβαλε ο ίδιος πια ένα δημόσιο στοίχημα: να μην ξυριστεί για έξι μήνες, αν η παρέα του δεν μπει στα προημιτελικά. Η ευκαιρία των φιλάθλων στο Χιούστον να απολαύσουν έναν… κίτρινο και πανύψηλο Χάρντεν πριν τον Χάρντεν χάθηκε. Μετά την 39άρα του στη νίκη επί της Νέας Ζηλανδίας (και τρεις συντριβές στον όμιλο των έξι ομάδων, οι οποίες δεν κόστισαν), ο αθεόφοβος έβαλε 27 πόντους, κατέβασε 13 ριμπάουντ και άφησε εκτός προημιτελικής φάσης τους Σέρβους!
Στο Παγκόσμιο του 2006 αψήφησε τους γιατρούς των Τεξανών, οι οποίοι συνέστηναν αποχή μετά το χειρουργείο έως το φθινόπωρο, και βρέθηκε κανονικά στην Ιαπωνία. Έφτασε πάλι μέχρι τη νοκ άουτ φάση, ίσα για να ανταμώσει ως αντίπαλος στους «16» με την Ελλάδα και τον Βασίλη Σπανούλη, νέο συμπαίκτη του στους Ρόκετς. Η συνύπαρξή τους περιορίστηκε σε μια σεζόν, κατά την οποία ρεζέρβα του Κινέζου προς το τέλος ήταν ο Ιάκωβος Τσακαλίδης.
Οι Ολυμπιακοί του 2008 θα γίνονταν στην Κίνα. Ναι, αλλά ο ίδιος υπέστη κάταγμα κόπωσης τέλη Φεβρουαρίου. Ε λοιπόν, όχι, ούτε αυτό το ραντεβού έχασε! Το μεγαλύτερο άλλωστε της καριέρας του, όπως είπε.
Πριν την έναρξη κουβάλησε την Ολυμπιακή φλόγα στην… αναπόφευκτη πλατεία Τιενανμέν, στην Τελετή Έναρξης κουβάλησε πάλι την κόκκινη σημαία με τα πέντε κίτρινα αστέρια.
Πάνω στο παρκέ, ο πιο αναγνωρίσιμος Κινέζος αθλητής κουβάλησε την Εθνική του σε μία ακόμα προημιτελική φάση. Με ένα πόδι, με 30 πόντους στη νίκη επί της Ανγκόλας. Και με 25 στη δεύτερη και κρισιμότερη νίκη, στον άτυπο τελικό για την πρόκριση με τη Γερμανία του Ντιρκ Νοβίτσκι.
Στις… μονές χρονιές (2001, 2003, 2005) φορούσε το εθνόσημο και στα Asia Cup. Στα τρία ηπειρωτικά Πρωταθλήματα δηλαδή της Κίνας, με τον ίδιο MVP των ισάριθμων διοργανώσεων. Η επιτυχία στο ΝΒΑ δεν έσβηνε, αλλά θέριευε μέσα του την επιθυμία διάκρισης και με τα εθνικά χρώματα -ίδια άλλωστε με εκείνα των Ρόκετς, τουλάχιστον στις φανέλες της εποχής των τίτλων.
Αν δεν έχει γίνει κατανοητό μέχρις εδώ, προφανώς και κατέστη άκρως αγαπητός στην πόλη του Τέξας.
Ξεπέρασε τη στέρηση από τα ντάμπλινγκς και τις τηγανιτές γαρίδες που του μαγείρευε η μαμά του, παντρεύτηκε την μπασκετμπολίστρια Γε Λι (με background επίσης στο -κολέγιο του- Χιούστον και παρουσία στην Αθήνα το 2004 με τη γυναικεία Εθνική), απέκτησαν μια κόρη. Τη Γιάο Κινλέι.
Πλέον διαφημίζει κάρτες Visa και υπολογιστές Apple στις ΗΠΑ και στα πέρατα του κόσμου, δίνει μεγάλα ποσά σε διαφόρων ειδών φιλανθρωπίες, έχει τις επιχειρήσεις του, έχει και τον -πιο επίσημο- τρόπο να παρακολουθεί από κοντά τις μεγάλες του αγάπες σε κάθε μεγάλο τουρνουά. Τις Εθνικές Ανδρών και Γυναικών της Κίνας.
Πρόεδρος από το 2017 της Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης και καθήμενος στον πάγκο στα ματς, πασχίζει να τις ξαναβάλει στον δρόμο των επιτυχιών. Με τις Γυναίκες, του Τελικού στο Μουντομπάσκετ 2022 και της μιας νίκης (και μιας ήττας στον πόντο στην παράταση) στους Ολυμπιακούς της Γαλλίας, μια χαρά το πάει.
Η δυναστεία του Μινγκ να είναι καλά…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Τσαρλς Μπάρκλεϊ: Οι άξεστοι τρόποι ενός «Σερ»
Το «προξενιό» του Χακίμ Ολάζουον με το Χιούστον έγινε «όνειρο»