Κατά τους Ζεν Βουδιστές, εκείνο που έχει σημασία είναι η αναζήτηση της βαθιάς εσωτερικής ειρήνης και η αποδοχή του “τώρα”.
Έχουν μία βεβαιότητα πως δεν υπάρχει σωστό ή λάθος παρά μονάχα η πλήρης αποδοχή αυτού που συμβαίνει στο παρόν. Η φιλοσοφία τους εστιάζει στην ικανότητα να παραμένουμε ήρεμοι και αμετάβλητοι, ακόμα και σε στιγμές έντασης ή αβεβαιότητας.
Το Ζεν ισχυρίζεται πως «o ήχος του νερού που τρέχει δεν είναι το νερό που τρέχει αλλά η συνειδητότητα του ήχου».
Ο Φαμπιάν Μπαρτέζ έμαθε από σχετικά νεαρή ηλικία να ασπάζεται αυτή τη λογική, να τη δηλώνει ως επίσημη θρησκεία του και με έναν δικό του τρόπο φρόντισε, εκτός από το να την κάνει οδηγό συνολικά για τη ζωή του, να τη μεταφέρει και στο παιχνίδι, το οποίο προσπάθησε να αντιμετωπίσει με μία περίεργη ψυχραιμία, ακόμα και όταν ο ποδοσφαιρικός κόσμος γύρω του έμοιαζε να καταρρέει.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι το πιο πιθανό είναι να μην πέτυχε το απόλυτο ταίριασμα του Ζεν με τα γάντια του. Επειδή, κάθε φορά που καθόταν κάτω από τα δοκάρια, ήξερες ότι κάτι θα συμβεί. Θα έπρεπε φυσικά να αξιοποιήσεις όλο το φάσμα της φαντασίας σου για να προβλέψεις την εξέλιξη.
Υπήρχε ένα τεράστιο εύρος απόκλισης για το τι θα έβλεπες. Από μία εκπληκτική επέμβαση έως μία απίθανη γκάφα. Σίγουρα όμως δεν υπήρχε περίπτωση να κυλήσουν όλα αυτά χωρίς την παραγωγή έντονων συναισθημάτων.
Σε κάθε περίπτωση, ο Μπαρτέζ ασκούσε την τέχνη του τερματοφύλακα με μια ήρεμη αποφασιστικότητα, ακολουθώντας την πορεία του αγώνα χωρίς άγχη ή φόβους για την έκβασή του. Ήταν εκεί, στο παρόν, κάθε στιγμή, ολοκληρωτικά. Ακόμα και όταν τα πάντα έμοιαζαν να πηγαίνουν λάθος.
Ιούνιος 2006: Ο Φαμπιάν Μπαρτέζ με τη φανέλα της Εθνικής Γαλλίας στο Μουντιάλ της Γερμανίας / Photo by: Eurokinissi (AFP).
Από τη μία, ως άνθρωπος της ήρεμης αντίληψης, είχε μια ιδιαίτερη αίσθηση της εσωτερικής ισορροπίας. Μπορούσε να βυθιστεί σε μια στιγμή της απόλυτης συγκέντρωσης, να παρατηρεί το παιχνίδι γύρω του χωρίς βιασύνες, σαν να ήταν απόλυτα παρών, δίχως καμία ανησυχία για το τι θα επακολουθούσε. Ήταν ο τερματοφύλακας που μπορούσε να αποδεχτεί την αποτυχία και την επιτυχία εξίσου, χωρίς να χάνει τη γαλήνη του.
Αλλά από την άλλη, διέκρινες έναν φασαριόζο καλλιτέχνη που ζούσε με πάθος και αυθορμητισμό. Κουνούσε ασταμάτητα τα χέρια του, έσπαγε τη μέση σα να χορεύει χουλα χουπ, έκανε κωλοτούμπες, συχνά φωτογραφιζόταν με το τσιγάρο στο χέρι και οι ατάκες του αντανακλούσαν τη δυναμική ενός κατακλυσμιαίου χαρακτήρα.
Είχε μια ανάγκη να προκαλεί και να ζει στο όριο, να φέρνει τις αντιφάσεις του στο προσκήνιο. Αυτή η τάση να “εκρήγνυται” από ενέργεια και αντιπαραβολές ήταν μέρος του προσωπικού του ταυτολογικού κώδικα: ή θα το κάνεις με τον δικό σου τρόπο ή δεν θα το κάνεις καθόλου.
Ίσως να ήταν αυτή ακριβώς η αέναη μάχη μεταξύ εσωτερικής ισορροπίας και εξωτερικής τρικυμίας που έκανε τον Φαμπιάν Μπαρτέζ ξεχωριστό. Μέσα από τις… καπνισμένες βραδιές του, την αχαλίνωτη προσωπικότητα και τις ατέλειωτες ώρες συγκέντρωσης στο γήπεδο, δημιουργούσε έναν κόσμο γεμάτο αντίθετες δυνάμεις που ισχυρά συνυπήρχαν μέσα του. Λογικό από μία άποψη. Εάν σκεφτείς ότι έτσι λειτουργούν οι ιδιοσυγκρασίες με τα έντονα πάθη εκεί στον γαλλικό Νότο. Λογικό, εάν σκεφτείς και ότι όλα αυτά ξεκίνησαν στο λιμάνι της Μασσαλίας…
Ο Φαμπιάν Μπαρτέζ με τη φανέλα της Μαρσέιγ.
Στο… Λιμάνι
Ένα βιαστικό ξεπέταγμα με την Τουλούζ και η Μαρσέιγ έτρεξε το καλοκαίρι του 1992 να τον κάνει δικό της, μόλις στα 21 του. Και ήταν εκεί που θα έκανε το πιο τρελό ξεκίνημα καριέρας. Στον πάγκο βρισκόταν ο Ραιμόν Γκέταλς, ένας από τους πλέον υποτιμημένους προπονητές στην ιστορία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου.
Ο Βέλγος κόουτς, ο οποίος είχε κάνει τρομερά πράγματα με την Εθνική της χώρας του, που οδήγησε την Άντερλεχτ (1978) στην κατάκτηση του Κυπελλούχων και πήγε να το επαναλάβει με την Σταντάρ Λιέγης (1983), δεν ασχολήθηκε με την κριτική του Τύπου και άφησε στην άκρη τον έμπειρο Πασκάλ Ολμετά.
Ο άπειρος Μπαρτέζ έγινε αμέσως βασικός και στο τέλος της σεζόν ο νεότερος (μέχρι να τον περάσει λίγα χρόνια αργότερα ο Ίκερ Κασίγιας) τερματοφύλακας που σήκωνε το τρόπαιο του Champions League.
Στον Tελικό απέναντι στη φοβερή και τρομερή Μίλαν των Ολλανδών και του Φάμπιο Καπέλο, κατέβασε ρολά και οι Μαρσεγιέζοι επικράτησαν με το γκολ του Μπαζίλ Μπολί. Από τόσο νωρίς είχε ήδη μπει στο Πάνθεον.
Όταν την επόμενη σεζόν η Μαρσέιγ σόκαρε τον πλανήτη με τον υποβιβασμό της για ένα οικονομικό σκάνδαλο του Προέδρου της, Μπερνάρ Ταπί, ο Φαμπιάν επέλεξε να μείνει μαζί της και τη βοήθησε να επιστρέψει στα σαλόνια.
Αμέσως μετά όμως έφυγε. Η πρόταση της Μονακό το 1995 τον έστειλε λίγο παραδίπλα, εκεί στον Νότο πάλι, αλλά λίγο πιο κυριλέ. Στο Πριγκιπάτο θα σήκωνε δύο Πρωταθλήματα και με τον Ζαν Τιγκανά στον πάγκο θα έκανε κάποιες… ζημιές και στην Ευρώπη. Θύμα της μεταξύ άλλων και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ το 1998. Ήταν η χρονιά που θα τον έβαζε άλλωστε στο στόχαστρό της. Ήταν όμως και η χρονιά για την κορυφή του κόσμου.
Δεκέμβριος 2009: Ο Φαμπιάν Μπαρτέζ με τη φανέλα της Μονακό / Photo by: INTIME.
Ο κόσμος στα πόδια του
Η πορεία του με το εθνόσημο υπήρξε ο απόλυτος θρίαμβος. Επειδή όμως για τον τρελο-Φαμπιάν μιλάμε, δεν θα γινόταν να μην ξεκινήσει επεισοδιακά. Στην Εθνική βρέθηκε το 1994 και, ενώ προοριζόταν για βασικός, όταν βρέθηκε θετικός σε χρήση μαριχουάνας, ο Μπερνάρ Λαμά τού πήρε τη θέση.
Μόνο που κι ο Λαμά λίγο αργότερα πιάστηκε για τον ίδιο ακριβώς λόγο, δείχνοντας ότι οι Γάλλοι τερματοφύλακες των ’90s ήταν αν μη τι άλλο θεριακλήδες και μερακλήδες. Οπότε, ο Μπαρτέζ επανήλθε στη θέση και έφτασε μέχρι τα ημιτελικά του Euro 1996, όπου η Γαλλία αποκλείστηκε από την Τσεχία στα πέναλτι. Ήταν το πρελούδιο για τα εκπληκτικά που θα ακολουθούσαν.
Δύο χρόνια αργότερα, στο δικό της έδαφος, θα είχε την τύχη να παρατάξει στο γήπεδο μία καταπληκτική φουρνιά. Ένας συνδυασμός από εμπειρία, ποιότητα, νιάτα και ταλέντο.
Ο Μπαρτέζ σε όλο το Παγκόσμιο Κύπελλο δέχτηκε μόλις δύο γκολ και ήταν πραγματικά εκπληκτικός, όποτε χρειάστηκε.
Ωστόσο, είχε την τύχη να έχει μπροστά του μία τρομερή αμυντική σειρά με τους Λιλιάν Τιράμ, Μπισάν Λιζαραζού, Μαρσέλ Ντεσαγί, Λοράν Μπλαν (ή Φρανκ Λεμπέφ), ενώ ακόμα πιο μπροστά, στο κέντρο, οι Εμανουέλ Πετί, Κριστιάν Καρεμπέ, Ντιντιέ Ντεσάν, Πατρίκ Βιεϊρά κυνηγούσαν σκυλίσια τους αντιπάλους τους. Από εκεί και πιο μπροστά, οι Ζινεντίν Ζιντάν, Τιερί Ανρί, Γιούρι Τζοργκαέφ έκαναν τα δικά τους.
Οι «Tricolore» έφτασαν στον Τελικό, με τον Μπαρτέζ να νικιέται μόνο από τον Δανό, Μίκαελ Λάουντρουπ, στον όμιλο και τον πρώτο σκόρερ του τουρνουά, Νταβόρ Σούκερ, στον ημιτελικό με την Κροατία.
Νωρίτερα όμως, στα προημιτελικά με την Ιταλία, όταν ο Τζανλούκα Παλιούκα απέκρουσε το πέναλτι το Λιζαραζού, χρειάστηκε η δική του απάντηση στο πέναλτι του Ντεμέτριο Αλμπερτίνι. Ο Τζίτζι Ντι Μπιάτζιο σημάδεψε το δοκάρι και οι οικοδεσπότες συνέχισαν στον δρόμο για την κούπα.
Αργότερα, το 3-0 απέναντι στη Βραζιλία αποτέλεσε τον απόλυτο θρίαμβο, ο οποίος συνοδεύτηκε και από την ιστορία με το (μάλλον) επιληπτικό επεισόδιο του Ρονάλντο πριν την αναμέτρηση.
Ιούνιος 1998: Φαμπιάν Μπαρτέζ εναντίον Ρονάλντο υπό το βλέμμα του Λιλιάν Τουράμ στον Τελικό του Μουντιάλ ανάμεσα στη Γαλλία και την Βραζιλία / Photo by: Eurokinissi (Action Images).
Το τέλος της διοργάνωσης θα τον βρει και προσωπικά ένα βήμα από την κορυφή, καθώς θα ψηφιστεί δεύτερος καλύτερος τερματοφύλακας του κόσμου, με τον Παραγουανό, Χοσέ Λουίς Τσιλαβέρτ να τον προσπερνάει οριακά.
Ο Ζιντάν θα σπεύσει να τον αποθεώσει: «Ο Μπαρτέζ είναι μοναδικός. Δεν έχει άγχος και κάνει τα πάντα να φαίνονται τόσο εύκολα. Η ηρεμία του υπό πίεση είναι μοναδική και δίνει σε όλους μας αυτή τη σιγουριά». Θα πάρει όμως τα credits και από τον αντίπαλο, καθώς ο Ρομπέρτο Κάρλος θα αναγνωρίσει τη μοναδικότητά του: «Έχω δει πολλούς τερματοφύλακες στην καριέρα μου, αλλά ο Μπαρτέζ είχε κάτι διαφορετικό!».
Είναι η περίοδος της καταξίωσης που θα τον κάνει το απόλυτο trademark στην πατρίδα του. Πλέον τον γνώριζαν όλοι και οι συμπατριώτες του τον τοποθετούσαν σε αναγνωρισιμότητα μόνο κάτω από τον Ζινεντίν Ζιντάν. Τον αποκαλούσαν «Le Divin Chauve» («Ο Θεϊκός Καράφλα») και ήταν τόσο το παρουσιαστικό όσο και οι περίεργες κινήσεις του κάτω από την εστία που τον καθιστούσαν διαφορετικό.
Ο Μπαρτέζ έδειχνε σούπερ αντανακλαστικά, ήταν γρήγορος, έβγαινε από την περιοχή του σαν λίμπερο, έκανε τάκλιν, ντρίμπλαρε αντιπάλους και έπαιζε εξαιρετικά με τα πόδια, έχοντας πολύ στοχευμένες μεταβιβάσεις, σε μία εποχή που το build up από το τέρμα δεν είχε καταστεί ακόμη σημαντική ποδοσφαιρική διαδικασία.
Ήταν η εποχή που τον κυνηγούσαν παντού και οι παπαράτσι αλλά και τα κορίτσια. Εμφανιζόταν στα περιοδικά να καπνίζει και να απολαμβάνει το κρασί του, ενώ έβγαινε με ένα από τα πιο όμορφα πλάσματα του τότε κόσμου, το Top Model, Λίντα Εβαντζελίστα.
Κάπως έτσι, δύο χρόνια αργότερα ταξίδεψε στο Euro του 2000, όπου σε ακόμα μία θριαμβευτική πορεία σήκωσε την κούπα, με τους «Tricolore» να γίνονται η πρώτη χώρα έπειτα από 26 χρόνια (Δυτική Γερμανία) που κατακτούσε back to back τους δύο μεγάλους διεθνείς τίτλους. Εκείνο το καλοκαίρι είχε φτάσει και η στιγμή για το πιο μεγάλο άλμα. Εκείνο που θα τον έβαζε στο πιο σπουδαίο συλλογικό κάδρο αλλά και θα αναδείκνυε σε πρώτο πλάνο όλες τις παθογένειες. Του τερματοφύλακα και του ανθρώπου.
Ιούνιος 2000: Φαμπιάν Μπαρτέζ και Ζινεντίν Ζιντάν με τη φανέλα της Εθνικής Γαλλίας στο Euro του Βελγίου και της Ολλανδίας / Photo by: INTIME (EPA).
Τρέλες στον Σερ
Όταν ο Πίτερ Σμάιχελ αποχωρούσε το 1999, ο Άλεξ Φέργκιουσον δεν είχε φροντίσει για τη διάδοχη κατάσταση. Ούτως ή άλλως ήταν τρομερά δύσκολο να βρεθεί κάποιος τόσο ικανός να γεμίσει το κενό του φανταστικού Δανού. Η πρώτη απόπειρα έγινε με τον Μαρκ Μπόσνιτς, ο οποίος αποδείχτηκε ανεπαρκής, όπως και η ενδιάμεση με τον Μάσιμο Ταΐμπι.
Ο Σερ είχε βάλει από καιρό στο μάτι τον Έντουιν Φαν Ντερ Σαρ, αλλά ήταν από εκείνες τις σπάνιες φορές που υπερίσχυσε η άποψη του αφεντικού, Μάρτιν Έντουαρντς, ο οποίος επέμεινε να αποκτηθεί ο Νο.1 πορτιέρο του κόσμου για το 2000. Τα 8 εκατ. ευρώ που πληρώθηκαν στη Μονακό αποτέλεσαν ρεκόρ για μεταγραφή τερματοφύλακα στο Νησί, ξεκινώντας μία ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη τριετή σχέση μεταξύ Γιουνάιτεντ-Φέργκιουσον και Μπαρτέζ.
«Κατανοώ ότι ο Σμάιχελ ήταν ξεχωριστός, αλλά δεν έχω να αποδείξω κάτι. Έρχομαι ως Πρωταθλητής κόσμους και Ευρώπης», ήταν η μοναδική και γεμάτη αυτοπεποίθηση δήλωσή του.
Η πρώτη του σεζόν ήταν καταπληκτική, γεμάτη φαντεζί επεμβάσεις και ωραία μπαλαδόρικη εξωστρέφεια. Αμέσως έγινε από τους αγαπημένους του κοινού και του Τύπου, συμβάλλοντας στην κατάκτηση της Premier League. Σταδιακά ωστόσο θα άρχιζαν οι παράξενες και αρνητικές συμπεριφορές.
Σε ένα ματς με τη Γουέστ Χαμ, ο Πάολο Ντι Κάνιο βρέθηκε απέναντί του και αο Μπαρτέζ σταμάτησε, θέλοντας να τον… ψαρώσει ότι ήταν δήθεν οφσάιντ. Ο Ιταλός όμως σκόραρε και ο Γάλλος έμεινε εκτεθειμένος σε ένα τρομερά σπάνιο στιγμιότυπο που εκνεύρισε πολύ τον προπονητή του.
Θα ακολουθούσαν πολλά ακόμα. Περιττές ενέργειες, ανούσιες ντρίμπλες όπου έχανε την μπάλα και δώρα σε αντιπάλους θα τον χρέωναν με δύο εις βάρος γκολ σε ήττα από τη Λα Κορούνια και άλλα τόσα από την Άρσεναλ.
Σε άλλες στιγμές θα έδειχνε το μεσαίο δάχτυλό τους στους οπαδούς των «Gunners» ή, διαμαρτυρόμενος για πέναλτι που πίστευε ότι δεν ήταν, θα αρνούνταν να καθίσει στην εστία του για την εκτέλεση.
Κάποια άλλη στιγμή, εκνευρισμένος με τα λάθη των συμπαικτών του, πήρε την μπάλα και, αφού πέρασε τρεις αντιπάλους, έφτασε μέχρι το κέντρο. Ωστόσο, η λανθασμένη πάσα του έφερε ένα εύκολο γκολ. «Πιστεύω ότι αυτή ήταν η τελευταία παλαβωμάρα του», θα δήλωνε εκνευρισμένος ο Φέργκιουσον.
Η αλήθεια είναι όμως πως για κάθε ανοησία είχε και μία εκπληκτική επέμβαση να αντιπαραβάλει. Αυτό όμως δεν μπορούσε να λειτουργήσει ιδανικά στο… ζύγι του αυστηρού Σκωτσέζου. Το μυθικό χατ τρικ του Ρονάλντο στο Old Trafford θα αποτελούσε το κύκνειο άσμα του στο Μάντσεστερ. Ο Σερ τον πέταξε εκτός και μέχρι το φινάλε της σεζόν άφησε τα γάντια στον Άντι Κάρολ, εξηγώντας του ότι πλέον έπρεπε να φύγει. Βέβαια, παρέμενε ικανός. Ήταν fit, πρόσεχε το σώμα του και τα αντανακλαστικά του δεν είχαν μειωθεί.
Μάρτιος 2001: Ο Φαμπιάν Μπαρτέζ στην πρώτη από τις τέσσερεις σεζόν του στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ μαζί με τους Σκόουλς, Κιν, Μπέκαμ και Γκ. Νέβιλ / Photo by: Eurokinissi (Action Images).
Με πάθος
Θα ακολουθούσαν τρία χρόνια στη Μαρσέιγ, τα οποία θα τον κρατούσαν στο Νο.1 της Εθνικής, κάτι που αποτελούσε και το μεγάλο του κίνητρο για να συνεχίζει. Στο Euro του 2004 θα τον νικήσει ο Άγγελος Χαριστέας και θα σοκάρει όλον τον πλανήτη, ενώ στο Μουντιάλ του 2006 θα διεκδικήσει μέχρι τέλους ακόμα έναν παγκόσμιο τίτλο.
Μέχρι τον Τελικό δεν θα δεχτεί γκολ σε τέσσερεις αγώνες, για να γίνει μαζί με τον Άγγλο, Πίτερ Σίλτον, οι μοναδικοί με 10 clean sheets σε Μουντιάλ!
Μετά την κουτουλιά του Ζιντάν στον Ματεράτσι, θα φορέσει και για λίγα λεπτά το περιβραχιόνιο. Στη διαδικασία των πέναλτι όμως, ούτε εκείνος ούτε ο Τζίτζι Μπουφόν θα αποκρούσουν κάποιο, αλλά η κούπα θα καταλήξει στους Ιταλούς.
Μισό χρόνο αργότερα θα ανακοινώσει και το τέλος του από τα γήπεδα. Είναι 36 ετών, αλλά αντέχει ακόμη. Ο λόγος που θα σταματήσει αφορά σε κάτι άλλο που θα του κλέψει την καρδιά. Αμέσως, από το 2007, θα μπει σε αγώνες ταχύτητας αυτοκινήτου. Και επειδή αποφασίζει να εισβάλει στον μηχανοκίνητο αθλητισμό, μπορεί να το κάνει μόνο με τον τρόπο που ξέρει. Ως νικητής. Θα κατακτήσει το Πρωτάθλημα GT Γαλλίας το 2013 και θα τερματίσει 29ος στο θρυλικά απαιτητικό Le Mans το 2014.
Εκεί θα επιβεβαιώσει ότι είναι εθισμένος στην αδρεναλίνη. Αλλά αυτό το έχει δείξει ούτως ή άλλως στα χρόνια του στα γήπεδα. Εκεί όπου ξέφυγε του… κανονικού, όπως κι αν ορίζεται αυτό το «κανονικό», και έζησε τα πάντα με τον δικό του τρόπο.
«Για μένα, το να είσαι τερματοφύλακας είναι σαν να είσαι καλλιτέχνης. Πρέπει να έχεις τη δημιουργικότητα να διαβάζεις το παιχνίδι, να είσαι προετοιμασμένος για το απροσδόκητο. Είτε φορούσα τα γάντια είτε έβαζα τα χέρια μου στο τιμόνι, είχα πάντα την ίδια σκέψη: Να παίζω το παιχνίδι ή να οδηγώ με την καρδιά μου. Χωρίς να υπάρχει καμία απολύτως σημασία αν κάνω λάθος. Αρκεί να το κάνω με πάθος»…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Η κηλίδα της τελειότητας του Ούγκο Γιορίς
Όλιβερ Καν, ο -τελευταίος- Ηγεμόνας
Η Χελώνα του Σαντιάγκο Κανιθάρες
Η ανολοκλήρωτη ιστορία του Ίκερ Κασίγιας
Πίτερ Σμάιχελ, O Μεγάλος Δανός
Έντβιν Βαν Ντερ Σαρ: Rock’n’roll