Στις Ηνωμένες Πολιτείες του 1940 και του 1950, υπήρχαν διακρίσεις με το βλέμμα, αλλά και, κάποιες άλλες, με τις λέξεις.
«Νομίζω ότι για κάποιους ανθρώπους τότε, άνθρωπος χρώματος ήταν μόνο ο μαύρος Αυτό έβλεπαν…
»Αν ήσουν Ασιάτης, ήσουν απλώς ένας “καταραμένος ξένος” στη χώρα τους. Αυτό ξεστόμιζαν», διαπίστωσε ο Πολ Οζάκι, εκτελεστικός διευθυντής του Ιαπωνικού κέντρου κουλτούρας και επικοινωνίας στη Βόρεια Καλιφόρνια.
Ο κ. Οζάκι αναφερόταν κυρίως στον Γουάτ Μισάκα και την επιρροή του ή την αδιαφορία προς το πρόσωπό του, μετά τον θάνατο του δεύτερου, σε ηλικία 95 ετών, στις 20 Νοεμβρίου 2019.
Ο Γουατάρου «Γουάτ» Μισάκα δεν έλαβε ποτέ την αναγνώριση άλλων πρωτοπόρων που «έσπασαν» φυλετικά «φράγματα» στην αθλητική Αμερική.
Λίγοι έμαθαν το όνομά του.
Η ιστορία, ωστόσο, δεν τον ξέχασε και δεν θα τον ξεχάσει.
Ο Μισάκα ήταν ο πρώτος παίκτης που οι Νιου Γιορκ Νικς επέλεξαν στο ντραφτ του ΒΑΑ (Basketball Association of America) -τη λίγκα πρόδρομο του ΝΒΑ- και ο πρώτος που «χώρεσε» σε ένα πρωτάθλημα λευκών.
Έστω και για λίγο.
Αυτή ήταν μία λεπτομέρεια που δεν αλλοιώνει ούτε την επίδρασή του ούτε τον ίδιο τον χαρακτήρα του.
Ο Γουάτ Μισάκα / Photo by: standard.net.
Ο Γουάτ Μισάκα είχε κερδίσει μπασκετική αναγνώριση από τις επιτυχίες του στο NCAA, αρχικά στο Ουέμπερ Στέιτ και στη συνέχεια στη Γιούτα.
Γεννημένος στις 21 Δεκεμβρίου 1928 στην πόλη Όγκντεν της Γιούτα, από Ιάπωνες γονείς, ο νεαρός και ύψους 1,70μ. γκαρντ βοήθησε το πανεπιστήμιο της Γιούτα να κατακτήσει δύο εθνικούς τίτλους.
Ο πρώτος το 1944 και ο δεύτερος το 1947, στο τουρνουά NIT, όπου ο Μισάκα κράτησε τον σταρ του Κεντάκι, Ραλφ Μπερντ, στον ένα πόντο, στον τελικό του «Μάντισον Σκουέαρ Γκάρντεν»!
Όπως ανέφερε, μάλιστα, το Sports Illustrated, το κοινό της Νέας Υόρκης άρχισε τις αποδοκιμασίες όταν ο ιαπωνικής καταγωγής γκαρντ δεν αναδείχθηκε πολυτιμότερος παίκτης του αγώνα…
Τα υλικά παράσημα, πάντως, λίγο τον ένοιαζαν, πάντα.
Η στατιστική του δεν «γέμιζε» συχνά. Όμως, είτε κλισέ είτε όχι, ο Μισάκα έκανε μπόλικη «βρώμικη δουλειά» στην άμυνα και θεωρούνταν απαραίτητος στα σπουδαία παιχνίδια.
Ο ίδιος δεν πίστεψε πως η διαδρομή προς το ΝΒΑ θα ήταν το πεπρωμένο του.
Αναζητούσε μία ήρεμη ζωή.
Για τούτο και δεν αναζητούσε μπελάδες στον ρατσισμό που βίωσε στο Σολτ Λέικ ή τη Νέα Υόρκη…
«Φυσιολογικά πράγματα», ήταν η απόκρισή του όταν οι συμπαίκτες του στο πανεπιστήμιο της Γιούτα τον ρωτούσαν αν τον ενοχλεί που οι λευκοί του γυρίζουν την πλάτη ή περπατούν στην άλλη πλευρά του δρόμου.
«Κανένα πρόβλημα», απαντούσε όταν ήταν υποχρεωμένος, όπως και οι μαύροι συμπολίτες του, να εξυπηρετηθεί τελευταίος σε ένα εστιατόριο.
Εκείνη την εποχή, ήταν τέτοια η ένταση με τους Ασιάτες μετά τον βομβαρδισμό του Περλ Χάρμπορ το 1941, που είχαν συμβουλεύσει τους γονείς του να τον δηλώνουν ως «γεννημένο στη Χαβάη» και όχι ως «Αμερικανό με ιαπωνική καταγωγή»…
Την επομένη του πρώτου θριάμβου του στο NCAA (είχε σκοράρει τέσσερις πόντους στη νίκη 42-40 στην παράταση επί του Ντάρτμουθ), το 1994, ο Γουάτ Μισάκα στρατολογήθηκε και κατατάχτηκε στον αμερικανό στρατό.
Εκπαιδεύτηκε το ίδιο καλοκαίρι και μερικές εβδομάδες αργότερα έλαβε μετάθεση σε στρατόπεδα στην Ανατολική Ασία.
Εκεί εργάστηκε κυρίως ως διερμηνέας, μετά τους βομβαρδισμούς σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι.
Σε μία μεταγενέστερη συνέντευξή τους «Japan Times», είχε επισημάνει πως στα καθήκοντά του ήταν να αναφέρει την επίδραση των βομβαρδισμών στο ηθικό των ντόπιων.
Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του στην Ανατολική Ασία / Photo by: japantimes.com.jp.
Μετά το τέλος της θητείας του, επέστρεψε στο κολέγιο και βοήθησε τους Utes να πανηγυρίσουν και την κατάκτηση του ΝΙΤ, το 1947.
Ο αντιπρόεδρος του «Μάντισον Σκουέαρ Γκάρντεν», πρόεδρος των Νικς και εμπνευστής του του τουρνουά NIT στο NCAA και της λίγκας BAA, Νεντ Άιρις, αντιλήφθηκε μία ευκαιρία.
Σκέφτηκε πως ο τότε δημοφιλής Μισάκα θα προωθήσει την έναρξη του επαγγελματικού πρωταθλήματος και τον επέλεξε στον έβδομο γύρο του ντραφτ, στο Νο 61.
Αναφορές της εποχής επισήμαναν ότι ο Άιρις δεν γνώριζε ότι ο Μισάκα είναι Αμερικανο-Ιάπωνας.
«Απλώς επέλεξε έναν παίκτη που λάτρευε το κοινό», έγραψε πολλά χρόνια μετά η ιστοσελίδα «The Undefeated».
Συμπληρώνοντας πως «είδε στον Γουάτ έναν αθλητή που ενθουσίαζε το πλήθος και ήθελε ενθουσιασμό στο “Γκάρντεν”. Προφανώς στο περιβόητο ματς στο Πρόβιντενς συνειδητοποίησε ότι απέκτησε έναν παίκτη από την Ιαπωνία»…
Ο Νεντ Άιρις, πρόεδρος των Νικς ο οποίος επέλεξε τον Μισάκα στο ντραφτ του 1947 / Photo by: wsj.com.
Στο Πρόβιντενς οι Νικς έπαιζαν το τρίτο παιχνίδι της σεζόν 1947-1948.
Το πρώτο εκτός έδρας της χρονιάς, με την πρώτη παρουσία του Μισάκα στη βασική πεντάδα.
Οι Νικς είχαν διαφημίσει την εμφάνισή του στις τοπικές εφημερίδες και το γήπεδο σχεδόν γέμισε.
Μονάχα που το κοινό δεν αποθέωσε τον νέο παίκτη.
Η κατάληξη ήταν τελείως αντίθετη.
Συνθήματα που συμπυκνώνονταν σε κάτι σαν «γύρνα σπίτι σου, Ιάπωνα!», ακούγονταν σε όλο το παιχνίδι…
Ο Μισάκα είχε συνηθίσει να ακούει παρόμοιες «παροτρύνσεις». Ο πρόεδρος των Νικς, Νεντ Άιρις, όμως, όχι.
Ο απόφοιτος σταρ του πανεπιστήμιου της Γιούτα ήταν ο πρώτος μη λευκός παίκτης της λίγκας.
Πάτησε επαγγελματικό παρκέ την ίδια χρονιά που στο μπέιζμπολ ο Τζάκι Ρόμπινσον «κατέρριπτε» τα φυλετικά στερεότυπα.
Ωστόσο, στο νέο πρωτάθλημα μπάσκετμπολ των Η.Π.Α. δεν υπήρχε χώρος για γκρίνια και διαμάχες.
Όπως ανέφερε ο τοπικός Τύπος, «οι διοργανωτές έψαχναν παίκτες που θα φέρουν… πισινούς στις θέσεις της εξέδρας και όχι καταστάσεις που θα αποτρέψουν τον κόσμο να πάει στα γήπεδα».
Η «ασπίδα» του «Μάντισον Σκουέαρ Γκάρντεν» και η εντός έδρας αποθέωση δεν υπήρχε μακριά από τη Νέα Υόρκη.
Μετά τις αποδοκιμασίες στο Πρόβιντενς, οι Νικς αποδέσμευσαν τον Μισάκα…
Ο πρώτος αγώνας στον οποίο ο Μισάκα αγωνίστηκε ως βασικός, εξελίχθηκε και απρόσμενα στον τελευταίο της καριέρας του.
Η πορεία του ολοκληρώθηκε σε τρία ματς, με μ.ό. 2,3 πόντους.
Οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του ενδεχομένως να είχε γίνει έξαλλος.
Προφανώς θα είχε παλέψει να αλλάξει τα δεδομένα. Όχι, όμως, ο Γουάτ Μισάκα.
Οι Ιάπωνες έχουν μία νοοτροπία, τη shikata ga nai, την οποία αποκαλούν «τέχνη της αποδοχής».
Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «δεν μπορώ να κάνω κάτι».
Ακούγεται ελαφρώς μοιρολατρικό και παθητικό, ωστόσο για τους ίδιους είναι η λογική «να δέχεσαι τα πράγματα όπως είναι, ειδικά αν δεν μπορείς να τα αλλάξεις».
Ο Μισάκα το ακολούθησε, δίχως να γνωρίζει πως δεκαετίες μετά η αλλαγή θα ήταν πιο εφικτή.
Σκέφτηκε, τότε, ότι αφού το χρώμα του δεν αλλάζει και οι ρατσιστικές πεποιθήσεις δεν διαμορφώνονται με άλλον τρόπο, δεν έχει ουσία να αισθάνεται λυπημένος.
Ο σκηνοθέτης της ταινίας, «Transcending: The Wat Misaka Story», Άλαν Τζόνσον, έγινε φίλος με τον Μισάκα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και τόνισε ότι «ο Γουάτ ήταν πάντα ένας χαρούμενος άνθρωπος, γύρω από… σκουπίδια».
Photo by: standard.net.
Μετά το πρόωρο τέλος της καριέρας του, ο Μισάκα αρνήθηκε πρόταση των περίφημων Harlem Globetrotters να φορέσει τη φανέλα τους.
Επέστρεψε στο πανεπιστήμιο της Γιούτα, ολοκλήρωσε τις σπουδές του και πήρε το πτυχίο μηχανικού.
Το σύντομο πέρασμά του από τον πρόδρομο του ΝΒΑ αποδείχθηκε, όμως, ιστορικό.
Ο ίδιος δεν έμεινε με απωθημένα, εξηγώντας σε συνέντευξή του στο Sports Illustrated, στα 88 του, του πως «πέρα από τη λάμψη που πιθανότατα πρόσφεραν τα σπορ, ο μισθός του μηχανικού ήταν σχεδόν ίδιος με εκείνον ενός ρούκι παίκτη μπάσκετμπολ».
Προσθέτοντας ότι «ήμουν καλά με τον εαυτό μου. Η ιστορία έχει πάντα τρόπο να εξομαλύνει τις καταστάσεις»…
Επέλεξε να εργαστεί σε μία εταιρία στο Σολτ Λέικ και αποφάσισε να μην μιλά πολύ για μπάσκετμπολ.
Μέχρι τα βαθιά γεράματα, απέφευγε τον Τύπο και είχε δωρίσει τόσο τις φανέλες όσο και τα παπούτσια του στο Μουσείο Ιαπωνικής και Αμερικανικής Ιστορίας, στο Λος Άντζελες.
Παρόλα αυτά, παρέμεινε φίλαθλος με συχνές παρουσίες στις εξέδρες των Γιούτα Τζαζ και του πανεπιστήμιου της Γιούτα.
Το 2013, συνάντησε σε αγώνα με το Χιούστον τον τότε γκαρντ των Ρόκετς, Τζέρεμι Λιν, επίσης με ασιατική καταγωγή, και του έγραψε και μία ενθαρρυντική επιστολή.
Μετά την ταινία και το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του επισκέφθηκε και πάλι το «Μάντισον Σκουέαρ Γκάρντεν» της Νέας Υόρκης.
Ενώ και οι Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς τον τίμησαν με ένα βίντεο-αφιέρωμα πριν από τον αγώνα με τη Γιούτα, τον Δεκέμβριο του 2019.
Ο Γουάτ Μισάκα (αριστερά), μαζί με τον σταρ των Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς, Στεφ Κάρι / Photo by: Golden State Warriors (twitter).
Ο θρύλος των Σέλτικς, Μπιλ Ράσελ, είχε αρνηθεί αρχικά το δαχτυλίδι του Hall Of Fame, γιατί δεν θεώρησε σωστό να είναι εκείνος ο πρώτος Αφρο-αμερικανός που θα είχε αυτή την τιμή.
Εκτιμώντας ότι είχαν αδικηθεί πριν από εκείνον τόσο ο Τσακ Κούπερ όσο και οι Ερλ Λόιντ και Σουίτγουοτερ Κλίφτον.
Όλοι τους υπήρξαν πρωτοπόροι σε έναν αγώνα κατά των φυλετικών διακρίσεων.
Το όνομα του Γουάτ Μισάκα έγινε λιγότερο γνωστό.
Ίσως και λόγω της ίδιας της ιδιοσυγκρασίας και της προσωπικότητάς του.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πέτυχε λιγότερα.
Μεγάλωσε στην ιστορική αλλά και σκληρή συνοικία της 25ης Οδού στο Όγκντεν της Γιούτα.
Έζησε φτωχικά παιδικά χρόνια με τα δύο αδέρφια του, μένοντας στο υπόγειο του κουρείου που είχε ο πατέρας του.
Δεν παραπονέθηκε για το μικρό δωμάτιο.
Δεν γκρίνιαξε για τους θορύβους από το διπλανό μπαρ, ούτε από τους καυγάδες πελατών με πόρνες και προαγωγούς, στο πεζοδρόμιο όπου κοιτούσε το παραθυράκι του υπογείου…
Δεν πιστεύει ότι κάποια αθλητική μοίρα τού στέρησε κάτι.
Έζησε παντρεμένος με την Κέιτ Μισάκα για 65χρόνια. Απέκτησαν δύο παιδιά και πολλά εγγόνια.
Η κόρη του ανακάλυψε ότι ο πατέρας της είχε παίξει για τους Νικς όταν πήγε στο πανεπιστήμιο.
Ο Γουάτ Μισάκα αναγκάστηκε τότε να μιλήσει στα παιδιά του για την καριέρα του, εξηγώντας τους πως «δεν σας είπα κάτι, ώστε να μην έχετε επιπλέον πίεση όσο μεγαλώνετε».
Μπορεί να μην πάλεψε να αλλάξει όσα πίστευε ότι δεν μπορεί να αλλάξει, όμως δεν το έκανε ούτε στον χαρακτήρα του…
Shikata ga nai και στα πιστεύω του.
Photo by: nytimes.com.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:
Το 12ο δαχτυλίδι του ακτιβιστή Μπιλ Ράσελ
Ο Ντον Χάσκινς άλλαξε το χρώμα του μπάσκετμπολ
Η κρυφή ζωή του Τζον Αμίτσι δεν τον έκανε άνθρωπο «ίσων αποστάσεων» και «μέσων λύσεων»
Μία «φωτιά» (προκατάληψης και κινήτρου) «καίει» ακόμη μέσα στον Ντοκ Ρίβερς