Σβέτισλαβ Πέσιτς: Εσπεράντο με σερβικούς κανόνες και γερμανική προφορά

Την πρώτη φορά που βρέθηκε στην πρωτεύουσα, χωριατόπουλο αυτός από το Πίροτ, έμεινε να χαζεύει με ανοιχτό το στόμα το θεόρατο παλάτι Αλμπάνια. Κάτω, στη συμβολή δύο λεωφόρων, κοιτάζοντας προς τα πάνω. Τον πρώτο ουρανοξύστη του Βελιγραδίου.

Πιο ψηλό κτήριο σε ολόκληρα τα Βαλκάνια, όταν ανεγέρθηκε, ήταν σχεδιασμένο πάνω στα πρότυπα του Χόχαους πρότζεκτ του Βερολινέζου αρχιτέκτονα, Χανς Πέλτσιχ. Παιδάκι, σε οικογενειακή επίσκεψη σε έναν μπάρμπα, ο Σβέτισλαβ Πέσιτς σκέφτηκε πρώτη φορά πως ήθελε να ανοίξει φτερά για μία μεγάλη πόλη. Και ακόμα παραπέρα. Να ατενίζει ο ίδιος από ψηλά τον κόσμο, για τον οποίον ήταν… προορισμένος.

Εκείνη την εποχή η μητέρα του, η Ντούσανκα, δεν τον έγραψε αγγλικά. Ούτε γαλλικά. Τον έβαλε να μάθει εσπεράντο! Την πιο διαδεδομένη τεχνητή γλώσσα, μείξη από διάφορες ευρωπαϊκές. Γιατί; Την εξήγηση την άκουσε ο γιος της (και τη μετέφερε σε συνέντευξή του στη «Novosti») από τα μητρικά χείλη, ως απάντηση στην εύλογη απορία μιας γειτόνισσας στην οδό Νοβοσάντσκα.

«Η εσπεράντο είναι διεθνής γλώσσα και ο Σβέτισλαβ θα γίνει ένας άνθρωπος του κόσμου».

Έγινε. Με τον πιο εμφαντικό τρόπο. Έφτασε και στο Βερολίνο, έγινε ουσιαστικά Γερμανός, μα τις κορυφές τις ιχνηλάτησε επί συναπτές δεκαετίες και τις κατέκτησε τις περισσότερες φορές με την πατρίδα του σε εθνικό επίπεδο.

Πάτησε σε τέτοιες και σε διασυλλογικό. Αρχής γενομένης από το κύκνειο άσμα του ως μπασκετμπολίστας. Διότι στο προσκήνιο βρέθηκε και με φανέλα και σορτσάκι, προτού γίνει ένας από τους πιο επιτυχημένους προπονητές όλων των εποχών. Πατώντας σε επτά διαφορετικές δεκαετίες (με αμφότερες τις ιδιότητες), με τα πάνω του και τα λιγοστά κάτω του.

Πώς να λέγεται άραγε η «διάρκεια» στην εσπεράντο;

Πρώτος στο χωριό, την πόλη, τον πλανήτη

Γεννηθείς στο Νόβι Σαντ, στον Βορρά της Γιουγκοσλαβίας, στις 28 Αυγούστου 1949, ο Πέσιτς είναι στην πραγματικότητα τέκνο του Πίροτ. Στα ανατολικά, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία. Κυριολεκτικά, είναι παιδί του τσαγκάρη Σρέτεν και της μοδίστρας Ντούσανκα.

Μεσοαστική οικογένεια, με δύο γιους. Φανατικός οπαδός της ποδοσφαιρικής Ράντνιτσκι ο μπαμπάς, φανατική της καθαριότητας η μαμά. Δεν φτάνει που τον είχε στην τρίχα ντυμένο χάρη στη δουλειά της, τον έβλεπε να γυρίζει μέσα στις λάσπες από την μπάλα. Τερματοφύλακας γαρ…

Καλύτερα μπάσκετ, δηλαδή. Ψηλό γκαρντ για την εποχή του, 195 εκατοστών, αναδεικνύεται στην άσημη Πίροτ, που την φτάνει στα πρόθυρα της πρώτης κατηγορίας. Την άνοδο κερδίζει η Μπόσνα, προτού κερδίσει τα πάντα με τον ίδιο στην καθοδήγηση μέσα στις τέσσερεις γραμμές. Ο νεαρός πλέι μέικερ κερδίζει από τη μεριά του μεταγραφή το 1967. Στην Παρτίζαν, αν και «ερυθρολεύκων» αισθημάτων ο Πέσιτς.

Έχοντας μόλις ενηλικιωθεί, δεν οδηγεί. Υποχρεώνεται σε συμπαίκτες του για τις τοπικές μεταφορές. Σε όσους, τέλος πάντων, δεν κοροϊδεύουν την χωριάτικη προφορά του. Άβγαλτος γενικότερα, βλέπει πρώτη φορά θάλασσα, όταν με την Παρτίζαν ταξιδεύει για ένα ματς στο Ζάνταρ. Γρήγορα ξεχωρίζει και το 1971 τον παίρνει στην ανερχόμενη Μπόσνα ένας νεαρός, μόλις 24χρονος, τεχνικός. Ο Μπόγκνταν Τάνιεβιτς.

Μαζί θα πάρουν το Νταμπλ του 1978, φτάνοντας και στον Τελικό του Korać, στον οποίον επικρατεί η… Παρτίζαν, παρά τους 14 δικούς του πόντους και τους 32 του ηγέτη Μίρζα Ντελίμπασιτς. Οι πρώτοι τίτλοι του συλλόγου από το Σαράγεβο δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτό που ακολουθεί.

Κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το επόμενο έτος!

Με επικράτηση στον Τελικό επί της Βαρέζε, η οποία έχει σηκώσει την κούπα πεντάκις μέσα στην ίδια πενταετία!

Ο γκαρντ με τα πεταχτά αφτιά, κρυμμένα επιμελώς κάτω από τα μαλλιά του, σταματάει τότε ακριβώς. Στα 30 του. Την πενταετία 1982-1987 αναλαμβάνει τεχνικός της ομάδας. Τρίζει τα δόντια στους μέχρι πρότινος συμπαίκτες του. Απαιτεί τον σεβασμό τους και τον κερδίζει. Ανάμεσά τους ο αριστερόχειρας φόργουορντ, Πρέντραγκ Μπένατσεκ, προτού έρθει στον Πανιώνιο.

Ως ρούκι ακόμη κόουτς, ο Πέσιτς σηκώνει κούπα Πρωταθλητή. Στους πιο επεισοδιακούς τελικούς όλων των εποχών. Στον τρίτο, πανηγυρίζει η Σίμπενκα χάρη σε δύο βολές του Ντράζεν Πέτροβιτς σε νεκρό χρόνο. Μαζί και τον τίτλο. Νομίζει… Την επόμενη μέρα το φάουλ στον «Γιο του Διαβόλου» κρίνεται εκπρόθεσμο και διατάσσεται επανάληψη του αγώνα για την κούπα στο ουδέτερο Νόβι Σαντ. Την πόλη όπου γεννήθηκε ο Πέσιτς!

Η Σίμπενκα δεν εμφανίζεται ποτέ, ο τίτλος κατακυρώνεται στην Μπόσνα. Η δουλειά του προπονητή της εκτιμάται και από την Ομοσπονδία. Τοποθετείται στα μικρά κλιμάκια, θρίαμβος -ή μάλλον… θρίαμβοι!

Χρυσό στο Ευρωμπάσκετ Παίδων (Κ16) στη Βουλγαρία το 1985, με Τόνι Κούκοτς και Βλάντε Ντίβατς. Χρυσό σε εκείνο της Αυστρίας το επόμενο έτος με τους Εφήβους (Κ18), στους οποίους έχουν προστεθεί ο Ντίνο Ράτζα, ο Σάσα Τζόρτζεβιτς, ο Μίροσλαβ Πετσάρσκι.

Το 1987 έχει Παγκόσμιο για την Κ19 και όλα αυτά τα παλληκάρια. Το περίφημο Μουντομπάσκετ του Μπόρμιο στην Ιταλία, με τα 11/12 τρίποντα του Κούκοτς απέναντι στα Αμερικανάκια. Οι ΗΠΑ δεν είχαν χάσει ποτέ από… συνομηλίκους (πλην δηλαδή ανδρικών διοργανώσεων, στις οποίες κατέβαιναν με κολεγιόπαιδες). Έχασαν δις από τα Γιουγκοσλαβάκια.

Και στο τέλος κερδίζει πάντα ο Κάρι

Είμαστε στο ίδιο καλοκαίρι που οι Άνδρες των «Plavi» χάνουν δις στο Ευρωπαϊκό από την άγραφη έως τότε Ελλάδα. Ο Κάρι Πέσιτς θεωρεί ότι έχει έρθει η ώρα να αναλάβει τη μεγάλη Εθνική. Προτιμάται ο Ντούσαν Ίβκοβιτς για αντι-Τσόσιτς, εκείνος βολεύεται με μια άλλη. Της Γερμανίας.

Για… μια στιγμή όμως. Από πού κι ως πού «Κάρι»; Το παρατσούκλι του οφείλεται στον Άρμιν Χάρι. Τον πρώτο άνθρωπο που έτρεξε τα 100μ. σε 10’’. Εκστασιασμένος ο μικρός Σβέτισλαβ με τη νίκη του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1960 και έχοντας παρακούσει το επώνυμο του σπρίντερ, βγήκε στον δρόμο και φώναξε «μα πόσο γρήγορος είναι ο Κάρι»! Και του κόλλησε.

Γερμανός κι ο Χάρι… Όπως εκείνος ο αρχιτέκτονας, ο Πέλτσιχ. Γερμανός γίνεται κι ο Σβέτισλαβ Πέσιτς. Στεριώνει έξι χρόνια στον πάγκο της «Mannschaft», στήνει κει τη φαμίλια του με τη γυναίκα του, τη Βέρα, παλιά μπασκετμπολίστρια της Ζελέζνιτσαρ. Ο γιος τους, ο Μάρκο, άλλωστε θα φορέσει για χρόνια τη φανέλα της Εθνικής Γερμανίας, ανεβαίνοντας στο βάθρο του Μουντομπάσκετ 2002.

Ο πατήρ έχει ανεβάσει πρώτη φορά τους Γερμανούς σε βάθρο το 1993. Βαλτωμένη δείχνει η Εθνική του, με ήττα από την αδύναμη Εσθονία ξεκινάει εκείνο το Ευρωμπάσκετ επί πατρίων εδαφών. Δέχεται 113 πόντους και 30άρα από τον Άιβαρ Κούουσμα, το καλοκαίρι που ο τελευταίος συμφωνεί με τον Παναθηναϊκό, το δε γήπεδο στο Βερολίνο είναι μισοάδειο.

Ο Ομοσπονδιακός τεχνικός της «Mannschaft» κλωτσάει κάδους, βρίζει ακατάσχετα στη μητρική του γλώσσα, τα βάζει με δικαίους και αδίκους. Του φταίει η Ομοσπονδία που δεν κατάφερε να εξασφαλίσει το «ok» του ΝΒΑ για τον Ντέτλεφ Σρεμπφ, ο κόσμος που αδιαφορεί για το μπάσκετ, οι παίκτες του που σήκωσαν μπαϊράκι, όταν ο ίδιος είχε αρχικά αρνηθεί την αργοπορημένη ένταξη στην προετοιμασία του Κρίστιαν Βελπ.

Το πιστεύει όμως. Πιστεύει ότι είναι η μεγάλη ευκαιρία για το γερμανικό μπάσκετ να ξεπεταχτεί, γι’ αυτό και κάνει σα να μην υπάρχει αύριο. Πιστεύει και σε έναν χοντρούλη πλέι μέικερ, τον οποίον έχει πενταδάτο, αφότου τον έχει… ξεφτιλίσει.

Τον Κάι Νίρνμπεργκερ τον είχε πρωτοκαλέσει στην Εθνική Δυτικής Γερμανίας (ακόμη) το 1988. Ο βραχύσωμος ξανθομάλλης γκαρντ είχε εμφανιστεί υπέρβαρος ακόμα και για τα δικά του, τσουπωτά, δεδομένα. Στο πρώτο φιλικό με μια ερασιτεχνική ομάδα ονόματι Βέντελ, ο Πέσιτς μπροστά σε όλους τού είπε «δεν θα παίξεις με μας αλλά με τους άλλους».

Πέντε χρόνια μετά αυτή η Εθνική κατακτά το Ευρωμπάσκετ. Αυτός ο Νίρνμπεργκερ κάνει τη ζημιά στην Ελλάδα στον ημιτελικό και ξεκινάει με εννιά γρήγορους πόντους στον Τελικό. Δίνει και την ασίστ για το νικητήριο γκολ-φάουλ στο 71-70 επί της Ρωσίας. Ήρωας 3’’ πριν το τέλος, όπως και MVP του τουρνουά, είναι αυτός ο ίδιος (sic) Βελπ…

Η Olympiahalle του Μονάχου είναι πια ασφυκτικά γεμάτη, μα το άθλημα δεν μπαίνει στην καρδιά του μέσου Γερμανού. Δεν πειράζει. Έχει βάλει στη δική του ο «Σβέτι», όπως αποκαλείται κει, τη Γερμανία. Συνεχίζει επί μια επταετία στην Άλμπα, με την οποία σηκώνει το Korać το ’95. Πρώτος γερμανικός τίτλος και σε διασυλλογικό επίπεδο, προτού καθιερώσει τους Βερολινέζους και στο Πρωταθλητριών.

Το 2001-2002 κάθεται στον πάγκο της Κολωνίας, το 2012 κάνει ένα ακόμα πέρασμα από την Εθνική, φέρνοντας την πρόκριση στο επικείμενο Ευρωπαϊκό. Δεν μένει, διότι αναλαμβάνει να καθιερώσει σε εγχώρια και διεθνή “σαλόνια” και την Μπάγερν. Ως διάδοχος του Γιάννη Χριστόπουλου, υπηρεσιακού τεχνικού μετά την αποχώρηση του Ντιρκ Μπάουερμαν.

Η καταραμένη παράδοση είναι για τους αδύναμους

Ο «Σβέτι» κατακτά την Bundesliga το 2014, πρώτος τίτλος της Μπάγερν μετά από μόνο… 59 χρόνια. Κάθεται μέχρι το 2016 στον πάγκο της. Δική του επιλογή η αποχώρηση, αντιμετωπίζοντας και προβλήματα υγείας. Σκέφτεται και να αποσυρθεί από την προπονητική. Να αφοσιωθεί στη Βέρα, όπως εκείνη είχε αφοσιωθεί σε δαύτον, αφήνοντας διευθυντική θέση σε κατασκευή ηλεκτροδότησης στο Κόσοβο και τη Μετόχια, για να τον ακολουθήσει στα πέρατα του κόσμου.

Μετά τη Γιουγκοσλαβία, Γερμανία. Εκεί όπου μεγαλώνει ο Μάρκο, κατοπινός παίκτης του στην Άλμπα και γκαρντ του Ηρακλή επίσης, προτού γίνει… ισόβιος Τζένεραλ Μάνατζερ της Μπάγερν. Εκεί όπου μεγαλώνει κι η κόρη του ζευγαριού, η Ιβάνα. Την περιμένει κι αυτήν η γερμανική υπηκοότητα, όπως κι ένας γάμος με τον διεθνή φόργουορντ, Γιαν Γιάγκλα, μια φορά κι έναν καιρό παίκτη του Πανελληνίου.

Για τον πατέρα Πέσιτς, το αέναο ταξίδι τον φέρνει και στην Ισπανία, την Ιταλία, τη Ρωσία, πίσω στην (πλέον) Σερβία, εκ νέου πίσω στην Ιβηρική κοκ.

Σταθμός (και με τη μεταφορική έννοια, όχι μόνο ταξιδιωτικός) το 2003. Η Ευρωλίγκα της Μπαρτσελόνα. Η πρώτη στην ιστορία της! Ναι, με τον τύπο από το Πίροτ στο τιμόνι.

Στη δεύτερη φάση των ομίλων αφήνει εκτός Final 4 τον Ολυμπιακό και γράφει ιστορία εκ νέου επί πατρίων (για τους Καταλανούς) εδαφών. Στο Palau Sant Jordi της Βαρκελώνης, πόλη παρεμπιπτόντως όπου θα εγκατασταθεί η κόρη του, επικρατεί των ΤΣΣΚΑ και Μπένετον Τρεβίζο. Ξόρκι κατάρας; Δεν πιστεύει σε τέτοια.

Θιασώτης της σκληρής δουλειάς μα ταυτόχρονα προπονητής που προσαρμόζεται στους παίκτες του και δίνει ελευθερίες στα αστέρια του, κάνει χωριό με τον Ντέγιαν Μποντίρογκα, τον Σαρούνας Γιασικεβίτσιους, τον σχετικά νεαρό ακόμη μα ήδη φτασμένο Χουάν Κάρλος Ναβάρο.

Περισσεύει χρόνος για όλους στην περιφέρεια. MVP του τριημέρου ο «Ντέκι». Τον είχε πληγώσει στον Τελικό του ’95 Άλμπα-Ολίμπια Μιλάνο (για το Korać), όπως και τον μέντορά του, τον Τάνιεβιτς.

Ο… Μαδριλένος αρχηγός, Ροντρίγκο Ντε Λα Φουέντε, είναι ο συνδετικός κρίκος με τη φροντ λάιν των θηριωδών Γκρεγκόρ Φούτσκα, Ρομπέρτο Ντουένιας και Πάτρικ Φέμερλινγκ. Αναδεικνύει και τον Άντερσον Βαρεζάο ο Πέσιτς, προτού ο Βραζιλιάνος στεριώσει για 12 χρόνια στο Κλίβελαντ.

Μια διετία στη Ρόμα, ευρωπαϊκός τίτλος (EuroCup) με την Τζιρόνα του MVP στο Final 4, Άριελ ΜακΝτόναλντ, και “κολώνα” τον μικρό Μαρκ Γκασόλ. Ντινάμο Μόσχας με παίκτη τον Αντώνη Φώτση, επιτέλους και στην ομάδα της καρδιάς του. Τον Ερυθρό Αστέρα.

Απόλυτο χρυσάφι, βαρύτερο ασήμι και χαλκός

Στο Βελιγράδι αναδεικνύει τους πιτσιρικάδες Μάρκο Κέσελ και Νεμάνια Μπιέλιτσα. Toν πρώτο τον είχε και στην Τζιρόνα, τον δεύτερο τον παίρνει το 2008 από κάποιους Τραϊσκίρχεν Λάιονς στην Αυστρία και τον πλάθει σε έναν από τους καλύτερους πάουερ φόργουορντ της σύγχρονης εποχής. Ενδιάμεσα από τις δύο θητείες του στη «Zvezda» έχει βρεθεί και στη Βαλένθια, ενώ η τετραετής παραμονή του στο Μόναχο (όπου είχε πάει αρχικά με μονοετές συμβόλαιο) ακολουθείται από δεύτερη θητεία και στην «Μπάρτσα».

Ναι, σιγά μην αποσυρόταν… Δεν έχει νέα μεγαλεία στους «Blaugrana». Ένα Κυπελλάκι, διόλου αμελητέα πάντως κι η επιστροφή στα πλέι οφ της Ευρωλίγκας (το 2019) μετά από δύο τραγικές σεζόν του συλλόγου. Έχει, πάνω απ’ όλα, πάλι Εθνική Σερβίας…

Στα γεράματα γίνεται ξανά Ομοσπονδιακός τεχνικός και συνεχίζει από κει που το ‘χε αφήσει. Βλέπετε, πλην της “χρυσής” τριετίας 1985-1987 στα μικρά κλιμάκια, έχει οδηγήσει στο ψηλότερο σκαλί του βάθρου τη χώρα του και σε ανδρικό επίπεδο τη διετία 2001-2002. Βάλτε και το Ευρωμπάσκετ ’93 με τη Γερμανία, το όλον έξι εθνικά Χρυσά!

Το 2001 θριαμβεύει στο Ευρωπαϊκό της Τουρκίας με τη Γιουγκοσλαβία (όπως διατηρείται ακόμη η ονομασία των Σέρβων και Μαυροβούνιων) του MVP Πέτζα Στογιάκοβιτς –και του Μποντίρογκα, του Τομάσεβιτς, του Στσεπάνοβιτς, των Γιάριτς και Γκούροβιτς, του Τάρλατς. Όλων των παλιόφιλών μας από την ελληνική Α1.

Το 2002 σηκώνει το Παγκόσμιο μέσα στην Ιντιανάπολις. Μέσα στις ΗΠΑ, όπου η δική του ομάδα τις αποκλείει στον ημιτελικό, παρόντος και Ντίβατς. Ενός ακόμα… Παγκόσμιου σούπερ σταρ που έχει πλαστεί σε τρυφερή ηλικία από τα δικά του χέρια. Στον ημιτελικό διώχνει τον Βλάντιμιρ Ραντμάνοβιτς, επειδή τρώει μπανάνα (!), στον Τελικό δέχεται και την “γκρίζα” βοήθεια ώστε να καταβάλει στην παράταση την Αργεντινή.

Επίδειξη δύναμης από κάθε άποψη, επίδειξη πυγμής. Πειθαρχίας. Στην υποδοχή της αποστολής στο Βελιγράδι μαζεύονται 100.000 άτομα.

Εν έτει 2024, 22 χρόνια αργότερα δηλαδή, στο Stari Dvor, το Παλαιό Ανάκτορο της πόλης, μαζεύονται πάνω από 40.000. Για να αποθεώσουν τη σερβική αποστολή στους Ολυμπιακούς της Γαλλίας… Κεντρικά πρόσωπα ο Χάλκινος Νικόλα Γιόκιτς και η μπασκετική παρέα του. Προπονητής τους; Ο σχεδόν 75χρονος Πέσιτς!

Έναν χρόνο μετά και το Αργυρό μετάλλιο στο Μουντομπάσκετ, όπου δίχως Γιόκιτς και Βασίλιε Μίτσιτς είχε φτάσει στον Τελικό, πατώντας την από τη δεύτερη πατρίδα του. Τη Γερμανία. Στο Παρίσι θα έρθει πληρωμένη η απάντηση. Νίκη της Σερβίας απέναντί της με 93-83 στον μικρό Τελικό, πάλι βάθρο και μετάλλιο.

Διόλου άσχημα για κάποιον που έχει πει «δεν σχεδίαζα ποτέ να γίνω προπονητής. Απλώς προέκυψε, στην πορεία».

Το ιδανικό φινάλε στην καριέρα του; Μπα… Στις επινίκιες δηλώσεις του αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να συνεχίσει και ξιφουλκεί κατά της στρατηγικής του σερβικού μπάσκετ που «χρήζει άμεσης αλλαγής, αν θέλουμε να παραμείνουμε ψηλά».

«Daŭro» λέγεται η «διάρκεια» στην εσπεράντο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Κρέζιμιρ Τσόσιτς: Στενές επαφές δεύτερου τύπου

Ενότητα «Duda» / Ενότητα «Zoc»