Στέφαν Έντμπεργκ: Υψηλή Αισθητική

Zastro 19 Ιανουαρίου, 2024

Πρώτο σερβίς στο break. Η μπάλα έξω. Ο λευκός πρίγκιπας, Ιβάν Λεντλ, χτυπά το μπαλάκι νευρικά στο έδαφος.

Το δεύτερο σερβίς αδύναμο, πιο ασφαλές αλλά τεχνικά άρτιο. Η απάντηση του ξανθού Σουηδού είναι ένα υπέροχο backhand που καταλήγει εκατοστά από την γραμμή. 40 όλα. Στην κόψη του ξυραφιού, το παιχνίδι στο 4-4, στο court απόλυτη ησυχία. Ακολουθεί τένις υψηλού επιπέδου, ουσιαστικό, γραμμικό, αδιάλειπτο, “εστέτ”.

Αυτή ήταν όλη η ουσία του Στέφαν Έντμπεργκ. Το εστέτ. Ούτε μαχητικό, ούτε νευρικό, ούτε μηχανικό τένις. Ιδιοφυές, κομψό, με σεβασμό στο παιχνίδι. Όπως στρώνει ο Τζέιμς Μποντ την γραβάτα και κουμπώνει το κουμπί από το σακάκι μετά την ανατίναξη των στρατηγείων του “κακού”.

Δεν φωνάζει, δεν βρίζει, δεν εκνευρίζεται, δεν διαδρά με το πλήθος. Στα διαλείμματα απλώς περιορίζεται σε κάποια φευγαλέα βλέμματα στις εξέδρες, απευθύνεται στους θορυβώδεις θεατές με ένα σήκωμα στο φρύδι, αυτό ήταν το maximum της αντίδρασής του. Στο μυαλό του κυριαρχούσε να σώσει τον πόντο, να διατηρήσει το πλεονέκτημα και να μην χάσει το σερβίς. “Εκείνο” το σερβίς.

Ο Λεντλ ήταν κάτι σαν τη νέμεσή του, με τον Τσέχο η αντιπαλότητα ξεκίνησε πολύ παλιά, χρονολογείται από τον ημιτελικό του Δεκεμβρίου του 1985 σε ένα από τα πρώτα τους Open στην Αυστραλία. Ήταν σαν μονομαχία του Λανσελότου με τον Καίσαρα Βοργία, δυο ευγενείς στην ύψιστη μάχη για την τιμή τους.

Ο Στέφαν τόσο καθαρός, τόσο αγνός, σαν να έχει βγει από την εποχή του βρετονικού κύκλου^. ο Λεντλ ένα μηχάνημα παραγωγής χτυπημάτων.

Ο ένας παίζει τένις, ο άλλος πετάει την κίτρινη μπάλα πάνω απ’ το δίχτυ, προσπαθώντας να εξαντλήσει τον αντίπαλο.

Ο Στέφαν Έντμπεργκ το 1985.

Ο Έντμπεργκ είναι 19 ετών, αλλά σύσσωμος ο χώρος έχει αντιληφθεί ότι είναι ο επόμενος Πρωταθλητής, ένας τενίστας με προδιαγραφές να γίνει σημείο αναφοράς. Από τους λίγους νεαρούς με Grand Slam στην κατηγορία juniors και μια συμπεριφορά εντός και εκτός courts πολύ κοντά σε clean cut θρύλους της δεκαετίας του ’80, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και ο Λεντλ.

Ο Τσέχος ήταν ήδη το νούμερο ένα της παγκόσμιας κατάταξης, είχε εκθρονίσει μετά συγκλονιστικών κόπων και βασάνων ολόκληρο Μάκενρο και βρισκόταν στο ξεκίνημα μιας προδιαγραφόμενης βασιλείας. 157 εβδομάδες στην κορυφή, για όλους η απαρχή μιας “εποχής”. Είχε απαρνηθεί την υπηκοότητά του (το 1992 πολιτογραφήθηκε οριστικά Αμερικανός πολίτης), ζούσε ήδη στις ΗΠΑ, είχε υιοθετήσει και αφομοιώσει τον δυτικό τρόπο ζωής.

Το Αυστραλιανό Open διεξάγετο ακόμη σε γρασίδι με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ο ήλιος εμφανιζόταν για λίγο και χανόταν πίσω από τα σύννεφα, η εξέδρα είναι κατάμεστη με καθωσπρέπει κοινό, όλοι θέλουν να δουν από κοντά τον άνθρωπο που κατέλυσε τη δικτατορία του «κακού παιδιού», Τζον Μάκενρο.

Με τον Έντμπεργκ δεν υπάρχει feeling, μετά τον Μποργκ είναι εξαιρετικά δύσκολο να κερδίσει την εύνοια του κοινού και δεύτερος Σουηδός τενίστας. Άλλωστε ο Έντμπεργκ δεν αγωνίζεται επ’ ουδενί όπως ο Μπγιορν, δεν έχει μεταπτώσεις στο παιχνίδι και τη διάθεσή του, δεν έχει εκείνον τον αόρατο μαγνήτη star quality.

Ακόμα και τους συμπατριώτες του ξένιζαν ο τρόπος και η συμπεριφορά του Έντμπεργκ.

“Έπρεπε” να παίζει σαν τον Μποργκ, ήταν επιτακτική ανάγκη να ακολουθήσει τα χνάρια του “θεού”, ενός τενίστα-ορόσημο για ολόκληρη τη χώρα. Το έκανε ο Ματς Βιλάντερ, ακολουθούσε τη “διδασκαλία”, υιοθέτησε το στυλ και το παιχνίδι από την γραμμή, δεν επετίθετο ποτέ. Τούτος εδώ ανέβαινε στο φιλέ με γεωμετρική ακρίβεια, δεν επέτρεπε αναπηδήσεις στα χτυπήματα των αντιπάλων, όσο βίαια κι αν ήταν, ήταν επιθετικός. Κομψά επιθετικός. Ο Μπγορν ήταν “ωμός”, νέτος, αλλόφρων αλλά πολύ συντεταγμένος τεχνικά τενίστας. Και ασφαλώς παραδοσιακός, με τα τότε δεδομένα σχεδόν παλιομοδίτης.

Ο Στέφαν Έντμπεργκ.

Ο Έντμπεργκ έδινε την αίσθηση ενός βιβλίου ανοιγμένου πάντα στην πιο ενδιαφέρουσα σελίδα, είχε αυτό το αδιόρατο και ανεξήγητο ενδιαφέρον που εξάπτει την περιέργεια δίχως να προσδιορίζεται το γιατί. Ανέκαθεν είναι γοητευτικές οι αντιφάσεις στις προσωπικότητες.

Ο Στέφαν φαινομενικά ήταν βαρετός, στην πραγματικότητα έκρυβε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον απ’ όλους. Ένας παρίας που, όταν αποκαλύπτεται, μεταμορφώνεται σε αστέρι που χορεύει.

Το παιχνίδι με τον Λεντλ είναι ακριβώς αυτό: η αποκάλυψη.

Έχει χάσει το πρώτο σετ στο tie break, επιστρέφει κερδίζοντας το δεύτερο και τρίτο^. ειδικά αυτό ήταν ένα ποίημα. Το τελικό 6-1 μνημονεύεται ακόμη και στις μέρες μας στις ακαδημίες αντισφαίρισης, αλλά ο μεγάλος Τσέχος βρίσκει τα ψυχικά αποθέματα και ισοφαρίζει. Όλα λοιπόν θα κριθούν στο τελευταίο σετ, εκεί όπου εκτός από το ταλέντο και την άριστη φυσική κατάσταση χρειάζονται και ψυχικά αποθέματα, το άυλο που ξεχωρίζει τους αθλητές από τους πρωταθλητές.

Τα πρώτα δυο game αλλοπρόσαλλα: σερβίρει ο Στέφαν, κερδίζει ο Ιβάν^. πλεονέκτημα ο Λεντλ, break o Έντμπεργκ. Ισοπαλία και πάλι από την αρχή. Το παιχνίδι συνεχίζεται με τους ίδιους ακριβώς όρους, σαν να ακολουθεί έναν αόρατο μετρονόμο γεγονότων.

Συμβαίνει κάτι μοναδικό, ο Έντμπεργκ σαν να διαπερνάται από κάτι ιερό, το σερβίς του γίνεται κανονικό μυστήριο. Τεντώνει την πλάτη του και σχηματίζει μια άτυπη καμάρα, προσφέρει την μπάλα στον ήλιο, σαν να αποζητά τη δύναμή του, και την χτυπά με εξωπραγματική ακρίβεια στις γραμμές.

Σε ελάχιστες στιγμές υπενθυμίζει το νεαρό της ηλικίας του, την απειρία του, τα κομμάτια της ανθρώπινης υπόστασής του. Ακόμα κι εκεί, τα μοιραία λάθη δεν οφείλονται στο παράλογο αλλά στο λογικό και ανθρώπινο κομμάτι του εαυτού του.

Προηγείται 4-5 και στα δυο πρώτα match point αστοχεί, γιατί σκέπτεται πολύ, τον καταπνίγει το βάρος της στιγμής, η διαχείριση του άγχους. Ο Λεντλ υπό πίεση αντιδρά πολύ καλύτερα, η εμπειρία σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μπορεί να γίνει από τα μεγαλύτερα όπλα στη φαρέτρα. 40 όλα. Ο Έντμπεργκ παίρνει το αβαντάζ, έχει στη διάθεσή του και τρίτο match point. Το αγχωτικό του backhand ξαναδίνει το δικαίωμα στον Λεντλ να επιστρέψει. Και να επιστρέψει ξανά. 5-5.

Ο Τσέχος για τα μάτια του Σουηδού έχει γίνει ένα ανίκητο βαμπίρ, δεν πεθαίνει με τίποτα. Ο Στέφαν όμως δεν επιτρέπει και στον εαυτό του να λυγίσει.

Η Μελβούρνη ζει το απίστευτο, μοιάζει σαν να παρακολουθεί μια παρατεταμένη μονομαχία, απ’ εκείνες με τα ανάποδα βήματα και τους ξαφνικούς πυροβολισμούς. 7-7. Δεν υπάρχει tie break εκείνη την εποχή, πλέον το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι ο ένας από τους δυο να καταφέρει να “σπάσει” τον άλλον.

Ο Ιβάν Λεντλ.

Δέκατο πέμπτο game. Σερβίρει ο Έντμπεργκ. Η εικόνα είναι κινηματογραφικά επική. Από Λανσελότος γίνεται Γουλιέλμος Τέλος, τραβάει το τόξο, ρίχνει το βέλος, η μπάλα στο δίχτυ. Δεν πτοείται, πατάει το πόδι στο έδαφος, το χτυπάει, το τραβάει σαν άλογο και εξαπολύει μια επίθεση που δαγκώνει από παντού τον Λεντλ. 7-8.

Ο ήλιος στη Μελβούρνη πλέον δεν κρύβεται από κανέναν, θαρρείς και τα σύννεφα εξαφανίστηκαν για να φωτιστεί μια μεγάλη στιγμή του τένις. Στο γήπεδο δεν τολμά καν να αναπνεύσει κανείς.

Ο Λεντλ δυσκολεύεται να το διαχειριστεί, αλλά με την ευστροφία και το ταλέντο του προηγείται 30-0.

Οποιοσδήποτε άλλος στο συγκεκριμένο σημείο του παιχνιδιού και με τόση κούραση θα τα παρατούσε για να πάρει το σερβίς και να ξαναπροσπαθήσει την επόμενη φορά. Όχι ο Έντμπεργκ.

Smash από την γραμμή, σταυρωτό drive και 30 όλα. Το τέταρτο match point έρχεται μετά από ένα sprint backhand στην γραμμή. Ακριβώς επάνω της. Ο Λεντλ χαμηλώνει το βλέμμα, ακριβώς εκεί παραδίνεται ολοκληρωτικά, κι ας μην έχει καν σερβίρει.

Ο Σουηδός τον “τελειώνει” με ένα απίθανο straight στην γραμμή.

Η ρακέτα κάτω, το κοινό ξεσπά, ο Έντμπεργκ για πρώτη φορά σε τελικό Grand Slam. Είναι 20 ετών, μέχρι τότε δεν τον ήξερε κανείς έξω από την πατρίδα του, ο “καλός” Σουηδός μετά τον Μποργκ ήταν η φωτοτυπία του, ο Βιλάντερ.

Τον Ματς βρήκε στον Τελικό ο Έντμπεργκ και τον κονιορτοποίησε με 3-0. Αυτή η τεράστια νίκη ήταν η αρχή μιας συγκλονιστικής καριέρας με έξι τίτλους και το πολυπόθητο #1 επί 72 εβδομάδες. Τα πήρε όλα, γιατί τα άξιζε όλα.

Εγκατέλειψε νωρίς. Συγκλονιστικά νωρίς, μόλις στα 31 του χρόνια, εξαιτίας εκείνης της καμάρας στο σερβίς. Η μέση του δεν άντεξε, παραδόθηκε κι αυτή όπως ο Λεντλ μετά από εκείνον τον συγκλονιστικό αγώνα στο Αυστραλιανό Open.

Η εικόνα του να σερβίρει έγινε το σήμα του ίδιου του τουρνουά, το στυλιζαρισμένο του προφίλ με την αδιανόητη κλίση του σώματος που σερβίρει την μπάλα στον ήλιο είναι ό,τι πιο εστέτ υπάρχει στο τένις εδώ και δεκαετίες.

Για ένα διάστημα έγινε προπονητής του Φέντερερ, προσπάθησε να διδάξει τη σημασία της εστέτ προσέγγισης σε ένα άθλημα το οποίο έχει γίνει πια υπεράνθρωπο. Ο Ρότζερ, ο οποίος ούτως ή άλλως έχει την αισθητική μέσα του, τελειοποίησε στοιχεία του παιχνιδιού του που τον έκαναν ακόμα πιο ερωτεύσιμο.

Ο Έντμπεργκ δεν έμεινε στο θυμικό και δεν κέρδισε τον σεβασμό, επειδή είναι ο κορυφαίος serve and volley παίκτης όλων των εποχών. Δεν είναι αυτό, ποτέ δεν φτάνει αυτό.

Εξήγησε με τον πιο ευφάνταστο τρόπο στον κόσμο του τένις ότι η αληθινή δύναμη του στυλ βρίσκεται στο συναίσθημα. Βελτιώνοντας έλλογα και ρυθμικά την αισθητική μας.

CHECK IT OUT: Όλα τα κείμενα του Zastro